Gezinssociologie en pedagogiek
Wat betekent opvoeden?
Opvoeden kan verschillende definities hebben, het heeft voor iedereen een andere betekenis.
Het is een bepaalde interactie tussen opvoeder en opvoedeling. Er staat geen einddatum op
opvoeden. We groeien op in opvoedingsmilieus: het gezin, opvang, familie, school, vrienden, hobby´s.
sociale media, de plaats waar je woont.
Het doel van opvoeden is om iets aan te leren, je persoonlijkheid te vormen, sociaal en cultureel te
vormen en de ontwikkelingspsychologie.
De ontwikkeling van het kind = het resultaat van voortdurende interacties tussen het kind en de
context waarin die opgroeit. Opvoeding is geen exacte wetenschap, het is een dynamisch systeem
van wederzijdse beïnvloeding (beide partijen zullen veranderen). Actie – reactie
Het gezin en de opvoeding binnen het gezin
in de diepte => type gezinnen
Verschillende samenlevingsvormen
Toegenomen levensverwachting
Toegenomen arbeidsparticipatie vd vrouw -> invloed op de gezinscontext
Grootouders als co- opvoeders
Maar ook KDV, groepsopvang, school, hobby, media
In de breedte => waarden, normen, cultuur
Verschillen in (sub) culturen
DEEL 1: HET GEZIN
Wat is gezinspedagogiek?
DRIE GEZINSTIJDPERKEN
Pre- industrieel gezin => voor industriële revolutie
Functionele relaties , onderneming
1 verdiener op het veld in de landbouw (de man)
1 verzorger binnen huis (de vrouw)
Jongens werkten mee met de vader op het land zodra ze dat fysiek konden
Meisjes hielpen mee in het huishouden met de moeder
Kinderen gingen nog niet naar school
Het hele gezin bestond uit een kleine onderneming (landbouw)
Modern gezin => industrialisatie
Emoties en affectie, kind meer centraal
Fabrieken
, Gezin kwam steeds meer los van eigen kleine onderneming
Vader werkte buitenshuis in de fabrieken
Kinderen werkten ook in fabrieken (jongens en meisjes)
Vrouw heeft nog geen stem maar begint voor zichzelf op te komen
Kinderarbeid werd afgeschat, invoering leerplicht tot 14 jaar moest je naar school
Gezin vanuit de kinderen geen extra inkomsten meer maar moesten juist geld geven aan
deftige kledij
Postmodern gezin
Gelijke rechten en plichten, nieuwe samenstellingen
Mannen als vrouwen opkomen voor wat ze willen
Doordat vrouwen nu ook wat zeiden en hun mening uitsproken zijn er veel relaties gebroken
en kwamen er nieuwe samenstellingen van gezinnen
Vandaag de dag zijn er zowel postmoderne gezinnen als postmoderne gezinnen
Examenvraag! Welk gezinstijdperk zie je in deze casus?
1. 19e eeuw modern gezin = burgerlijk kerngezin
Heel wat klassenverschillen tussen de burgerij en de armen. Het burgerlijk gezin dat was in die tijd
het gezinsmodel, zo zou elk gezin er moeten uitzien meestal man en vrouw met kind(eren).
De burgerij en de middenklasse wouden hun gezinsklasse doortrekken naar alle klassenverschillen.
Een kind zou volgens hen niet moeten gaan werken maar het moet leren en kennis opdoen.
Zij wouden dit doorvoeren over alle klassen, maar voor de armen is dit niet makkelijk omdat zij dat
financieel niet aankonden, hun gezinsinkomen viel weg omdat het kind niet meer ging werken maar
werd enkel door de man gefinancierd. Dit zorgden ervoor dat op een bepaald moment ook de
vrouwen in de fabrieken gingen werken. Er was ook sprake van bevelshuishouding dit betekende dat
vaders het thuis voor het zeggen hadden en dus ook niets deden binnen het huishouden.
Hier reageerde de burgerij weer op, want een vrouw zou ook niet moeten werken. De wetenschap
kwam tot stand, meten en weten, de moeder zou de kinderen moeten opvoeden en hun ontwikkeling
stimuleren. Maar vele moeders in de arme klasse wisten niet hoe ze dit moesten doen en konden
moeilijk raad vragen aan zuigelingen want dit kost geld.
Niet iedereen kon vanuit het goede bedoelde idee van de burgerij meevolgen met de sociale orde.
2. 19e eeuw – 20ste eeuw modern gezin
,Politiek beleid
Er kwam een verbod op kinderarbeid, kinderen mochten niet meer werken in fabrieken of op het
veld. Ze waren sinds dan leerplichtig, hier werd toen ook een wet over ingelast. Kinderen zijn een te
beschermen kapitaal.
Wet leerplichtig vanaf 5 jaar start deze in België. Voltijds leerplichtig tot 16 jaar, deeltijds leerplichtig
tot 18 jaar. Er is in België geen schoolplicht dit is niet hetzelfde als leerplicht.
1. 20ste eeuw postmodern gezin = onderhandelingsgezin
In de jaren ´60 was er meer welvaart - sociale vooruitgang en culturele bloei ook op economisch vlak.
In 1962 werd de pil geïntroduceerd door vrouwen voor de beleving van vrouwen, in het aanstaande
moederschap en het eigen kiezen van hun toekomst. Als controle over hun eigen keuze. Wanneer
start ik een gezin en hoeveel kinderen wil ik? de vrouw voelde zich gesteund, ze kon opkomen voor
zichzelf.
Privatisering en individualisering: Opvoeden zien mensen als iets dat binnen het gezin gebeurd. Het
gezin blijft wel het primaire opvoedingsmilieu maar dit gebeurt eigenlijk ook in vele andere milieus.
Zoals in de opvang of op school.
Als pedagogisch ondersteuner moet je ervoor zorgen dat het opvoeden binnen het gezin ook
communiceert met andere opvoedingsmilieus, zodat de opvoeding in beide hetzelfde is en dus niet
verwarrend voor het kind.
In de 20ste eeuw nam de diversiteit van gezinsvormen ook toe en ook het aantal echtscheidingen.
Het opvoeden in de 20ste eeuw:
De moeder draagt verantwoordelijkheid over het welzijn van de kinderen, maar de vader werd
zichtbaarder en het was geen bevelshuishouding meer maar een onderhandelingshuishouding. De
man kreeg dus ook taken en vrouwen hadden nu ook iets te zeggen over het gezin.
Ouders hebben voor een stuk invloed op de ontwikkeling omdat zij hun eigen waarden en normen
mee geen en het kind iets proberen bij te leren, maar langs de andere kant dus ook niet omdat het
kind uniek geboren is en ontwikkelt zijn eigen mening. Nature en Nurture spelen dus een grote rol.
Wat is pedagogiek nu?
Het is een aparte academische discipline sinds begin 20 e eeuw die het opvoeden onderzoekt.
Het is ontstaan vanuit de behoefte om de ontwikkeling van kinderen te begrijpen en om kinderen te
begeleiden tot goed functionerende volwassenen.
, Systemisch kijken naar opvoeding
Wat heeft invloed op de opvoeding binnen gezinnen?
Gaat verder dan relatie ouder-kind
Deel van een groter systeem
4 modellen om systemisch te kijken
1. Het sociaal- ecologisch model van bronfenbrenner
2. Het procesmodel van Belsky
3. Het balansmodel van opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering van Bakker en
Bakker
4. Het opvoedingsmodel van Hellinckx
Examenvraag!
o Naam en model op casus toepassen
o Inzicht in verschillen en gelijkenissen bij de 4 modellen
1. Het sociaal- ecologische model van Bronfenbrenner
Omgeving speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling en het gedrag van kinderen
- focus op ruimere
omgeving
- ontwikkeling =
wederzijdse en
voortgaande
aanpassingen tussen kind
en omgeving
- concentrische cirkels
Examen! Begin bij het individu! = iemand die opgevoed wordt, geslacht, leeftijd, etc.
Systemen die invloed uitoefenen op het kind
