Revalidatie in de geestelijke
gezondheidszorg: preventie en
behandeling
2024-2025
1
,Inhoudsopgave
Les 1: Introduc/e geestelijke gezondheidszorg en haar voorzieningen ............................................................. 3
Les 2: Rol van de kinesitherapeut in de geestelijke gezondheidszorg ............................................................... 7
Les 3: Het belang van voldoende bewegen .................................................................................................... 11
Les 4: Het belang van omgaan met stress en mindfulness ............................................................................. 15
Les 5: Het belang van een goede slaaphygiëne .............................................................................................. 19
Les 6: Burn-out voorkomen ........................................................................................................................... 25
Les 7: Kinesitherapie bij eetstoornissen......................................................................................................... 26
Les 8: Erns/g psychiatrische aandoeningen ................................................................................................... 30
Les 9: Kinesitherapie bij demen/ële stoornissen ........................................................................................... 36
Les 10: Kinesitherapie bij soma/sch onvoldoende verklaarde lichamelijke aandoeningen ............................. 41
Les 11: Kinesitherapie bij verstandelijke beperkingen ................................................................................... 45
Les 12: Geestelijke gezondheidsheidszorg kinesitherapie in algemeen ziekenhuis ......................................... 46
Les 13: Kinesitherapie bij kinderen met coördina/e-ontwikkelingsstoornis ................................................... 49
2
,Les 1: Introduc/e geestelijke gezondheidszorg en haar voorzieningen
Psychodynamische therapie
• Op zoek naar onderliggende gevoelens, gedachten en mo=even
• Hierbij gaat men er vaak van uit dat veel van onze psychische en vaak lichamelijke problemen terug te
voeren zijn naar ervaringen uit onze prille kinder=jd (bv verstoorde hech=ng ouder en kind)
• Doordat de pa=ent zich van deze onbewuste processen bewust wordt à ermee aan de slag gaan
Cogni/eve gedagstherapie
• Vertrekt vanuit de veronderstelling: alle gedrag is aangeleerd!
• Therapie gericht op belemmerende gedrag en gedachtenpatronen à vervangen door gezondere
• Bv. Acceptance en commitment therapie en mindfulness based therapie
• S=l staan bij gedachten en lichamelijke gewaarwordingen van pa=ënt op bepaald moment à kiezen
hoe die er mee om gaat
• Pa=ënt probeert gedachten niet te veranderen à accepta=e dat ze er zijn, ook al zijn ze moeilijjk
Ervaringsgerichte therapie
• Gevoel en beleving zijn uitgangspunt à niet zozeer op zoek naar wat er in het verleden gebeurde,
maar wat er vandaag speelt!
• Bv: GestalSherapie à aandacht gaat uit naar lichamelijke gewaardwording à wat speelt er zich af en
waarom?
• Heel wal psychische problemen komen tot ui=ng in lichamelijke vermoeiheid, spierspanning,
spiers=jUeid, …
Systeemtherapie
• Problemen ontstaan door de manier waarop mensen met elkaar in interac=e staan
• Bv: probleem één persoon wordt probleem van func=oneren heel het gezin als geheel
• Therapie gaat aan de slag met rela=e of hele gezin
De ambulante zorgverlening binnen geestelijke gezondheidszorg
= zorg die niet in een instelling (psychiatrisch verzorgingstehuis, etc) verleend wordt
Ook wel extramuraal (buiten de muren) genoemd, mensen die van deze zorg gebruik maken wonen zelfstandig
maar hebben wel op een bepaalde manier zorg nodigg
• Centra geestelijke gezondheidszorg (CGG)
o Consulta=ebureaus à leveren van psycho-medisch-sociale zorgen in een ambulante structuur
o Gespecialiseerd in mul=disciplinaire aanpak
o Vormen ook stap in maatschappelijke aanpassing van voormalige pa=ënten die woonach=g
waren in een gesloten verzorgingstehuis
o Func=es:
§ Eerste opvang bieden, analyseren waar nodig, verzoek doorverwijzen aan adviseur
§ Diagnose stellen en behandeling waarborgen
§ Vroeg=jdige detec=e van psychische problemen
• Psychiatrische thuiszorg à biedt intensief (één huisbezoek per week) hulpaanbod
3
,Intra-murale zorgverlening binnen geestelijke gezondheidszorg
Zorg die binnen de muren van een instelling verleend wordt en waarbij de mensen opgenomen worden in deze
instelling en hier ook meerdere nachten verblijven, waaronder
• PAAZ of psychiatrische afdeling van algemeen ziekenhuis
o 1) Dringende psychiatrische crisishulpverleningen (vooral in stedelijke gebieden)
o 2) Liasionpsychiatrie à psychologische en psychiatrische hulp aan mensen in een ziekenhuis
die op een andere afdeling worden behandeld
§ à scheiding psychiatrie en rest van geneeskunde in algemeen ziekenhuis verkleinen
§ Brugfunc=e tussen algemeen ziekenhuis, diensten voor geestelijke gezondheidszorg,
de residen=ële psychiatrische voorzieningen, de behandelde arts en de psychiaters
en psychologen die in privéprak=jken werken
• Psychiatrische ziekenhuizen
o Specialis=sche diagnosestelling en behandeling, is mul=disciplinair
o Duur en doelstellingen afgestemd op individuele mogelijkheden en behoe_en pa=ënt
o Zowel volledige en par=ële opname
o Kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen
• Psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT)
o Voor personen met langdurige en gestabiliseerde psychische stoornis & verstandelijke
beperking à nood aan con=nue begeiding
o Con=nue begeleiding à autonomie te herwinnen
De semi-murale zorgverlening binnen geestelijke gezondheidszorg
Mensen die hier gebruik van maken wonen niet zelfstandig, maar hoeven ook niet opgenomen te worden of in
verzorgingstehuis te wonen
• Beschermd wonen
o Voor mensen die geen ziekenhuisbehandeling meer nodig hebben
o Individueel of in kleine groepjes
o Enkele keren per week komt er een begeleider langs
o Ook deelnemen aan dagac=viteite, aangepast aan noden van bewoner
o Psychiatrische rehabilita=e à ontwikkelen van autonomie, rekening houdend met
mogelijkheden en beperkingen van bewoner
• Dagcentra voor personen met verstandelijke of lichamelijke beperking
o Doel: personen met fysieke of mentale beperking assisteren om hun dag zinvol in te vullen op
basis van eigen talenten, verwach=ngen en interesses
o Palet aan ac=viteiten divers à crea=ef, recrea=ef, vormende ac=viteiten, industrieel werk
• Sociale werkplaatsen
o Doel: personen met arbeidshandicap tewerk stellen
o Werkplaats waarbij arbeidsmilieu is aangepast aan individuele geestelijke en lichamelijke
toestand van hen die niet in staat zijn arbeid te verrichten onder de normaal in het
arbeidsproces voorkomende omstandigheden
4
,Het biomedische model
Mensbeeld:
• Mens is materieel object
• Pa=ënt is niet uniek, alle lichamen hebben een gelijkaardig ontwerp
• Geen rekening gehouden met sociologische, culturele en psychologische factpren
• Persoonlijke en unieke in lijden van pa=ënt is storend en wordt als ruis opgevat
Concreet
• Ziekte is een gebrekkig func=oneren van het lichaam
• Ontegensprekelijke samenhang tussen lichaam en geest
• Psychische symptomen à verklaard vanuit soma=sche afwijking of aandoening (bv hersenen)
• Stoornissen centrale zenuwstelsel
• NeurotransmiSerhuishouding
• Ergelijke factoren spelen een rol
Behandeling
• Medica=e is basis à veroorzaakt fysiologische veranderingen die psychische gevolgen hebben
o Psychofarmaca (kalmeermiddelen, slaapmiddelen, an=depressiva, an=psycho=ca, analge=ca
(pijns=llende middelen)
o An=psycho=ca à belangrijke motorische en metabole nevenwerkingen à kinesitherapeuten
kunnen pa=ënten helpen om met deze nevenwerkingen om te gaan
• Indien dit niet werkt à andere interven=es zoals electroconvulsies, of diepe hersens=mula=e, ook
bewegingsinterven=es
o Electroconvulsietherapie: precieze werking nog niet bekend
§ invloed op huishouding neurotransmiSers
§ een epilep=sche aanval waarbij grote hoeveelheden hormonen in hersenen worden
uitgescheiden
Kinesitherapie indien louter vanuit biomedisch denken à objec=verende en direc=eve benadering
Kinesitherapeut: De pa/ënt
• Weet wat goed is voor de pa=ënt • Biedt zijn lichaam als object aan en
• De taak = cure rapporteert klacht objec=ef
• Weinig plaats van voor interac=e met de • Volgt de richtlijnen op en indien niet
pa=ënt opgevolgd = onwil
• Afstandelijke observator • Passieve ontvanger
CURE = een behandeling systema=sch gericht op het disfunc=onele deel van de persoon.
Ziekte
5
, Het biospsychosociale model
Algemeen
• Is een holis=sch model à impact van alle aspcten in het leven
van een persoon moeten als een geheel in beschouwing
genomen worden om ziekte en gezondheid te begrijpen
• Life – span persec=ef à eigenschappen van de persoon
moeten benaderd worden met respect voor de vroegere,
huidige en waarschijnlijke toekoms=ge ontwikkeling
Mensbeeld:
• Respect voor eigenheid van pa=ënt
• Centraal à Wat hee_ de persoon, wat doet de persoon? Hoe denkt die persoon?
• De klacht ‘klagen’ begrijpen
Kinesitherapie vanuit het biopsychosociaal model
Kinesitherapeut: De pa/ënt
• Welke factoren spelen een rol in het proces • Wijze waarop pa=ënt ziekte belee_ is
• Wat is het rela=eve belang van de fysieke, cruciaal
sociale en psychische factoren? • Pa=ënt staat centraal à kinesitherapeut
• Welke invloed hee_ het letsel op globale laat pa=ënt ac=ef par=ciperen
subjec=eve kwaliteit van het leven • Expertkennis kinesitherapeut en
• Aandacht voor directe omgeving ervaringskennis van pa=ent
• Nadruk op=maliseren kwaliteit van leven
CARE = gericht is op de gezonde mogelijkheden van de persoon met het oog op het beïnvloeden van het
psychisch, sociaal en lichamelijk welzijn
Ziek zijn
Het meerdimensioneel belas/ng-belastbaarheidsmodel
Gezondheid is evenwicht tussen belas=ng en belastbaarheid
Ziekte is onevenwicht tussen belas=ng en belastbaarheid
Kinesitherapie behandeling moet rekening houden met alle belastbare factoren (lichamelijke, psychische en
sociale) en belastbaarheid van pa=ënt à het belang van de persoon in zijn geheel in een model!
6
