Titel 1. Definitie en enkele soorten
Hoofdstuk 1: definitie
Definitie juridische verbintenis:
Art. 5.1 BW
Bindende juridische relatie ontstaan door een rechtshandeling of rechtsfeit, tussen personen
met betrekking tot hun vermogen en het bijzondere is dat de verbintenis als ze niet vrijwillig
wordt uitgevoerd kan worden afgedwongen en de SN gehouden is tot het leveren van een
prestatie en de SE recht heeft op de prestatie & waarbij de SE het recht heeft om deze
prestatie af te dwingen als dit niet vrijwillig gebeurt.
Waar staat dat de verbintenis bindend is? Art. 5.1 BW = de bindendheid
Tussen personen
Een verbintenis bestaat tussen personen, namelijk natuurlijke of rechtspersonen. De
verbintenis heeft daarom nood aan minstens 2 personen, de SE en de SN.
Wie gaat een verbintenis aan? Personen
Schuldenaar= gehouden tot de levering van de prestatie
Schuldeiser= de levering van de prestatie afdwingen
! Hierdoor onderscheidt de verbintenis zich van een zakelijk recht (goederenrecht).
Een verbintenis geeft een of meerdere personen recht op een bepaalde gedraging van
een of meerdere personen
Het zakelijk recht daarentegen verleent een of meerdere personen zeggenschap over
een goed.
Het vorderingsrecht bestaat slechts ten opzichte van diegene die zich verbonden heeft. De
prestatie kan niet afgedwongen worden van een derde.
Uitzondering hier: beding ten behoeve van derde
Afdwingbaarheid
= de juridische mogelijkheid waarover de SE beschikt om over te gaan tot dwanguitvoering
ten laste van het vermogen van de SN.
Normale omstandigheden: zal de prestatie gewoon uitgevoerd worden.
Gaat de SN niet vrijwillig over tot uitvoering? Dan zal de SE de uitvoering kunnen
afdwingen.
Uitgangspunt? Uitvoering in natura! Indien de gedwongen uitvoering in natura mogelijk is,
moet de rechter dit opleggen. Ook de SE en SN zijn hierdoor gebonden, indien de SN de
uitvoering in natura aanbiedt, moet de SE dit aanvaarden.
De rechter kan ook beslissen om de uitvoering in natura door een derde te laten
uitvoeren (niet mogelijk indien de SN de overheid is)
1
,Indien de uitvoering in natura de SE niet volledig brengt in de toestand waarin hij zich zou
hebben bevonden in geval van tijdige, vrijwillige uitvoering, kan de SE nog een
schadevergoeding vragen, bijkomstig aan de uitvoering in natura.
Wat indien de uitvoering in natura niet meer mogelijk is? Dan mag het vervangen worden
door een vervangende schadevergoeding.
Voorwerp van verbintenis
De SN verbindt zich tot het leveren van een prestatie en de SE kan de levering van de
prestatie eisen.
Iets geven = houdt altijd een onmiddellijke eigendomsoverdracht in
Iets doen =
Iets niet doen
Definitie natuurlijke verbintenis
Art. 5.2 & art. 5.3 BW
= bindende relaties, zonder dat er recht is (hierdoor worden ze onderscheiden van de
juridische verbintenissen. Het zijn fundamentele regels
= het gaat om gewetensplichten waarvan de nakoming in rechte niet afdwingbaar is, maar die
tot juridische verplichtingen worden omgevormd als ze vrijwillig, geheel of gedeeltelijk
uitgevoerd worden of wanneer de SN rechtsgeldig belooft ze na te komen.
Objectief en algemeen aanvaard door de maatschappij & ze zijn vrijwillig erkend & aanvaard
door de SN.
Vb. Ouders moeten voor hun kinderen zorgen, dit is een juridische verbintenis (staat
in de wet), maar ook een natuurlijke verbintenis, want ouders gaan van nature zorgen
voor hun kind
Vb. Op het moment dat iemand gestorven is, is er een fundamentele regel die stelt dat
het begraven van doden een fundamenteel gegeven is, van nature uit is dit zo
Als het een natuurlijke verbintenis is die vrijwillig is uitgevoerd, kan het niet zomaar worden
teruggevorderd.
Art. 5.195 BW: hetgeen betaal is zonder verschuldigd te zijn, kan worden teruggevorderd.
Maar wat met het hart gegeven is, kan door het recht niet worden teruggevorderd.
= wat gedaan is door een morele verplichting kan je met het recht niet terugkrijgen
Vb. Een vrouw betaald de begrafenis van haar man, was ze niet getrouwd mee, ze woonde in
zijn huis. Ze betaalt het & een maand later zeggen de kinderen van de man dat ze uit het huis
moet, ze kan de kosten van de begrafenis niet meer terugvorderen omdat ze dit vrijwillig uit
de natuur heeft gedaan.
2
,Vergelijking tussen natuurlijke en juridische verbintenissen
Natuurlijke verbintenis Juridische verbintenis
Ontstaat uit de natuur Ontstaan uit het recht
Wie vrijwillig uitvoering geeft aan een
natuurlijke verbintenis is hier ook juridisch door
gebonden.
Vb. 2 broers, 1 getrouwd met kinderen & de andere alleen, hebben een goede relatie. De
nonkel heeft een goede band met het kind, de broer heeft goed werk, goed inkomen,
gezond, andere broer (met vrouw) is ziek, geen werk & schulden. Kind is 18 moet
meebetalen in de schulden
Nonkel betaalt het kot & studie
Ontstaat een natuurlijke verbintenis want hij voelt zich moreel verplicht
Nonkel krijgt ruzie en wil geen geld meer geven, kind zegt dat nonkel dit jaar moet
uitbetalen
Omdat de nonkel dit begonnen is als een natuurlijke verbintenis die vrijwillig uitgevoerd
werd, zal dan juridisch worden
De rechter kan dit zelfs vorderen dat de nonkel zou blijven verder betalen
Waar zit de gelijkenis? De verbintenis, dat het bindende relaties zijn tussen personen.
Gevolgen van natuurlijke verbintenissen
De prestatie kan juridisch niet meer afgedwongen worden, maar omdat men vrijwillig
gepresteerd heeft, omdat ze zich moreel gebonden vonden om dit te doen, dan ben je
gebonden door een natuurlijke verbintenis & als je deze vrijwillig uitvoert is restitutie
(teruggeven of vergoeding) niet meer mogelijk.
Hoofdstuk 2: enkele soorten verbintenissen
Verbintenis om iets te geven
Deze heeft 2 onderliggende verbintenissen, de verbintenis om de zaak te leveren en de
verbintenis om, tot aan de levering van de zaak, er als een goede huisvader voor de
zaak te zorgen.
Gekenmerkt door de eigendomsoverdracht.
SE wordt eigenaar van de zaak door de loutere wilsovereenstemming van de partijen.
Verbintenis om iets te doen
= steeds van roerende aard
De verbintenis om iets te doen is elke verbintenis die een positieve prestatie vereist,
maar niet de vestiging of overdracht van een eigendomsrecht.
Vb. Verhuurder-huurder, verbintenis om het goed te leveren, te bemeubelen, te
onderhouden.
Verbintenis om iets niet te doen
= kan nooit een uitvoering in natura krijgen
3
, Vb. Een exclusiviteitsbeding, je mag het niet doen. Als je het wel doet kan er een
schadevergoeding volgen.
Resultaats- of inspanningsverbintenis:
art. 5.72 BW
resultaatsverbintenis inspanningsverbintenis
= het resultaat wordt bereikt door de = een prestatie geleverd zonder dat het
uitvoering van de prestatie. Pas wanneer het eigenlijke resultaat bereikt is. Verplicht de
resultaat bereikt is, is de verbintenis SN enkel om een bepaalde inspanning te
voldaan. leveren of om bepaalde middelen aan te
wenden om een gewenst resultaat te
Het verplicht de SN om een bepaald bereiken.
resultaat te bereiken.
Resultaat bereiken is mooi meegenomen
vb. een brood kopen bij de bakker. Pas maar ook als het resultaat niet bereikt wordt
wanneer jij als koper het brood in je handen weet je niet of er een wanprestatie is, moet
hebt en de verkoper heeft de €2 van het je een analyse voor maken:
brood ontvangen, is de verbintenis voldaan. alle middelen ingezet &
inspanningen geleverd die in het
kader van die verbintenis van de SN
verwacht mogen worden
vb. Je gaat naar de tandarts om een tand te
laten trekken omdat die pijn doet, maar
wanneer de tand getrokken is, heb je nog
meer pijn dan ervoor. De inspanning is
geleverd, de tand is getrokken. Dat jij nu
meer pijn hebt was niet voorzien, maar de
verbintenis is wel geleverd, de tand is eruit.
Patiënt moet het bedrag betalen:
resultaatsbeginsel
Tandarts moet een inspanning
leveren
Vb. Kan ook bij een dokter, trainer van een
ploeg, ....
Belang van het onderscheid:
de inhoud en draagwijdte van de verbintenis
de bewijslast verschilt
overmachtsleer (enkel van toepassing bij resultaatsverbintenis)
Het recht als systeem is bedoeld om te gebruiken, niet om te misbruiken. Het is er om wanorde te
voorkomen en de rust in de maatschappij te behouden. Men moet ten alle tijden vertrouwen
kunnen hebben in dat systeem = recht.
Art. 1134 & 1135 BW: te goeder trouw = kenbegrip
4