EXAMENVRAGEN ICONOLOGIE:
1.ABY WARBURG
1. Aby Warburg zegt in zijn Ferrara-lezing: “The isolated and highly
provisional experiment that I have undertaken here is intended as a plea
for an extension of the methodological borders of our study of art, in both
material and spatial terms.” Werk dit citaat uit en geef twee voorbeelden
naar keuze uit de verschillende fasen en themata van zijn levensloop
Vertaling: Het experiment dat ik hier heb ondernomen, is bedoeld als een pleidooi voor
een verruiming van de methodologische grenzen van ons kunstonderzoek, zowel in
materiële als ruimtelijke zin
De lezing was niet bedoeld om een visuele puzzel op te lossen omwille van het raadsel
zelf
Stelt dat kunstgesch tot nu toe gehinderd was door gebrek aan passende algemene
evolutionaire categoriën
DOOR te verliezen in het materialistische verliest onze discipline haar brede blik
op de geschiedenis
Wat is Pallazo Schifanoia:
Fresco’s willen volledige astrologische kennis en kosmische orde voorstellen
Opgedeeld in 12: the zodiac of the ecliptica 12 maanden, 12 tekens
dierenriem
Betekenis van fresco’s was niet overgeleverd Warburg gaat onderzoeken &
vindt verklaring door in teksten te kijken
Gaat nadenken over mens in kosmos
Citaat:
De fresco's dienden niet alleen als decoratie, maar droegen ook astrologische
kennis en kosmische orde uit
Toont hoe kunst een reflectie was van de synthese tssn wet en visuele
cultuur
Verbind dit met bredere culturele kader Renaissance, afstemming mens
op dekosmos stond er centraal
Ook verbinding met invloed van Arabische astrologische teksten op
ontwerpen
, Decanaten: onderverdeling van dierenriem afkomstig uit Oude
Egyptische astrologie
Via Arabische bronnen naar Renaissance overgebracht
Warburg betoogd dat astrologische symbolen in fresco’s betrokkenheid van hof
van Ferrara bij astrologische kennis weerspiegelen voorpolitieke en persoonlijke
doeleinden
Hij zag dit als een typisch voorbeeld van de Renaissance, waarin mensen
klassieke, exotische en astrologische ideeën combineerden met christelijke
tradities. Voor Warburg toonde dit hoe kunst niet alleen schoonheid is,
maar ook een manier om culturele ideeën en herinneringen door te geven
door de tijd heen.
Studie is voorbeeld van Warburgs geloof in interdisciplinaire aard kunstgesch
Heel de iconologie is voor Warburg veel meer dan gewoon een sleutel om dingen te
ontcijferen
VOORBEELD 1: Bilder aus dem Gebiet der Pueblo-Indianer in Nordamerika (1923)
Een artikel die Warburgs focus van de Europese klassieke tradities verschuift naar
inheemse kunst van PUEBLO-INDIANEN
Reisde in 1895 n zuidwesten VS bestudeerde symbolische systemen hopi-
indianen
Hij onderzocht hoe de kunst en rituelen van de Pueblo de culturele herinnering en
kosmologische opvattingen belichaamden, vergelijkbaar met de klassieke tradities
die hij in Europa bestudeerde.
analyse trekt parallellen tussen het symbolisch gebruik van beelden in Pueblo-
rituelen en in Europese kunst, en benadrukt de universaliteit van symbolische
representatie
Artikel breidde reikwijdte van kunstgeschiedenis uit buiten westerse tradities
VOORBEELD 2: Mnemosyne atlas
Project waarin hij beelden en symbolen uit versch tijdperken en culturen
bijeenbracht om visuele verbanden en migraties te illustreren
Bevatte afbeeldingen van kunstwerken, kaarten, astrologische schema’s, foto’s, …
Door verschillende soorten beelden samen te brengen, liet Warburg zien hoe
symbolen door de tijd heen hun betekenis en functie veranderen, maar toch een
gezamenlijke "energetische lading" behouden.
materiële termen
, De atlas toont hoe ideeën zich niet alleen binnen één cultuur ontwikkelen, maar
door geografische en culturele grenzen heen reizen, zoals de invloed van de
klassieke oudheid op de renaissance in Europa.
Ruimtelijke termen
2. “In mijn poging om de fresco’s in het Palazzo Schifanoia in Ferrara te
verhelderen, hoop ik te hebben aangetoond hoe een iconologische analyse - die
zich vrij beweegt zonder angst voor grenzen - de antieke, middeleeuwse en
moderne werelden als een samenhangend geheel beschouwt … hoe zo’n
methode, door één enkel duister detail te verlichten, licht kan werpen op
grotere ... processen en hun onderlinge verwevenheid” Werk dit citaat uit
en geef voorbeelden naar keuze uit de verschillende fasen en themata van zijn
levensloop.
citaat benadrukt zijn overtuiging dat een iconologische analyse van kunstwerken en
culturele objecten niet beperkt moet blijven tot een geïsoleerde tijdsperiode of context
Wil methodologie die de verbanden tussen verschillende historische periodes en culturele
tradities zichtbaar maakt
zag kunstwerken als knooppunten in grotere processen van symbolische, sociale en
intellectuele ontwikkeling
VOORBEELD 1: Interpretatie van fresco’s in Palazzo Schifanoia
Deze fresco’s bevatten complexe astrologische en mythologische iconografie,
gebaseerd op antieke astrologische tradities die via Arabische en middeleeuwse
bronnen in de renaissance terechtkwamen. = modern geheel
Hoe astrologische symboliek uit oudheid werd getransformeerd en opnieuw
gebruik in hofcultuur Italiaanse renaissance
Bracht de invloed van Arabische teksten en antieke mythologie op de fresco’s in
kaart, waarmee hij de interactie tussen verschillende culturen en tijdperken
blootlegde.
Hoe de fresco’s de voortdurende kracht van antieke symbolen weerspiegelden,
zelfs in een veranderende culturele en religieuze context.
VOORBEELD 2: De "Pathosformeln" en de Mnemosyne Atlas
Het idee van Pathosformeln verwijst naar krachtige emotionele beelden of gebaren
die van cultuur naar cultuur worden overgedragen en telkens opnieuw worden
geïnterpreteerd.
, Warburg’s concept van Pathosformel verwijst naar emotionele of
expressieve gebaren die herhaald worden in verschillende culturen en
tijdsperiodes
Hij volgde de reis van deze beelden door tijd en ruimte, bijvoorbeeld van de
klassieke oudheid via Byzantium naar het Italiaanse humanisme.
Door deze beelden te analyseren, ontdekte Warburg hoe menselijke emoties en
expressie door de tijd heen herkenbaar blijven, maar ook worden aangepast aan
nieuwe culturele contexten.
3. De Bilderatlas is niet statisch maar dynamisch op verschillende niveaus. Werk
dit uit. Betrek ook dit citaat: “Verschiedene Systeme von Relationen, in die der
Mensch eingestellt ist, kosmisch, irdisch, genealogisch. Ineinssetzung aller dieser
Relationen im magischen Denken, denn Sonderung von Abstammung, Geburtsort
und kosmischer Situation setzt schon eine Denkleistung voraus. 1) Orientierung;
2) Austausch; 3) Soziale Einordnung."
De atlas is een project warburg na mentale crisis = onafgewerkt project
De naam Mnemosyne, afkomstig van de Griekse godin van geheugen, benadrukt
hoe Aby Warburgs Bilderatlas Mnemosyne draait om het vastleggen van
collectieve visuele herinneringen. Warburg koos deze naam omdat zijn atlas een
onderzoek is naar hoe beelden door de geschiedenis heen herinneringen, emoties
en culturele symboliek bewaren. Zo verbindt de titel het mythische idee van
geheugen met de studie van beeldcultuur en traditie.
Wil nawerking van klassieke oudheid in beelden omzetten = soort beeldenatlas
hoe beelden en symbolen uit de oudheid door de tijd heen migreerden
en invloed hadden op de renaissancekunst en daarbuiten
Brengt fotos in allerlei associaties voor
Zijn 63 panelen met 3 oriënterende panelen Probeert altijd heel methodologisch
te zijn
Visueel diachronisch pleidooi om via beelden doorheen de tijd en ruimte naar
patronen te zoeken
Beelden werden op panelen geprikt in niet-lineaire rangschikking zo terugkerende
motieven en gebaren traceren
Werden constant herschikt definitieve opstelling stond nooit vast
Dialoog tussen kunstwerken en tijdsperiode
(DYNAMISCH) WANT: beelden worden verschoven, OOK kunnen er constant
nieuwe associaties gemaakt worden