Zeer uitgebreide samenvatting van Goederen- en bijzondere overeenkomstenrecht. Template kwam van Studocu en in academiejaar 2024-25 alomvattend aangevuld. Alle lessen zijn er in verwerkt.
Goederen- en bijzondere overeenkomstenrecht (Katholieke Universiteit Leuven)
,GOEDEREN- EN BIJZONDERE
OVEREENKOMSTENRECHT
INHOUDSOPGAVE
Deel 1. Algemene begrippen van het vermogensrecht.................................................................................... 4
Hoofdstuk 1. Vermogensrechten: persoonlijke en zakelijke rechten ......................................................... 4
Inleiding ......................................................................................................................................................... 4
De klassieke leer: scherpe tweedeling ...................................................................................................... 4
Leer van het personalisme – PLANIOL .................................................................................................... 4
Leer van het neopersonalisme - GINOSSAR .......................................................................................... 4
Formeel criterium: numerus clausus-beginsel ......................................................................................... 5
Hoofdstuk 2. Bijzondere kenmerken van zakelijke rechten ........................................................................ 5
Bescherming tegen insolvabiliteit ............................................................................................................... 5
Bescherming voorwerp van zakelijke rechten.......................................................................................... 6
Hoofdstuk 3. Zakelijke en persoonlijke rechtsvorderingen ......................................................................... 6
Hoofdstuk 4. De vermogensleer ..................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 5. Onderscheid tussen de goederen ........................................................................................... 7
Algemeen: personen, dieren en voorwerpen ........................................................................................... 7
Roerende en onroerende goederen .......................................................................................................... 8
Lichamelijke en onlichamelijke goederen ................................................................................................. 9
Openbare domeingoederen en private domeingoederen ....................................................................... 9
Vervangbare en niet vervangbare goederen .......................................................................................... 10
Verbruikbare en niet verbruikbare goederen .......................................................................................... 10
Cultuurgoederen ......................................................................................................................................... 10
Deel 2. Overeenkomsten inzake overdracht van eigendom ......................................................................... 10
Hoofdstuk 1. Omschrijving, inhoud en bescherming van het eigendomsrecht ...................................... 10
Omschrijving van het eigendomsrecht .................................................................................................... 10
Kenmerken van het eigendomsrecht....................................................................................................... 10
Evoluties binnen het eigendomsrecht ..................................................................................................... 12
De bevoegdheden van de eigenaar ........................................................................................................ 14
Het eigendomsrecht als fundamenteel mensenrecht: bescherming van art. 1 EP ........................... 14
Hoofdstuk 2. Mede-eigendom en onverdeeldheid ..................................................................................... 15
Basisbegrippen ........................................................................................................................................... 15
Overzicht van de regimes van koop ........................................................................................................ 22
Constitutieve bestanddelen van het koopcontract ................................................................................. 23
Totstandkoming van een koopcontract.................................................................................................... 32
Overdracht van risico................................................................................................................................. 41
Verbintenissen van de verkoper ............................................................................................................... 42
Verbintenissen van de koper .................................................................................................................... 62
Einde ............................................................................................................................................................ 66
Hoofdstuk 4: Kanscontracten ........................................................................................................................ 67
Kenmerken .................................................................................................................................................. 67
Spel en weddenschap ............................................................................................................................... 68
Tontine, aanwas en terugval ..................................................................................................................... 70
Hoofdstuk 5. Wettelijke wijzen van eigendomsverkrijging ........................................................................ 71
Onderscheid tussen overdracht en overgang zakelijke rechten.......................................................... 71
Natrekking ................................................................................................................................................... 71
Verkrijgende verjaring door langdurig bezit ............................................................................................ 73
Vinden van verloren zaken ....................................................................................................................... 77
Zaakvorming ............................................................................................................................................... 78
Deel 3. Contracten voor het gebruik en genot van een goed ....................................................................... 78
Erfdienstbaarheden door menselijk handelen...................................................................................... 116
Rechten en verplichtingen van de partijen ........................................................................................... 117
, Hoofdstuk 4. Recht van Vruchtgebruik ...................................................................................................... 118
Begripsomschrijving, maatschappelijke actualiteit en wezenskenmerken ....................................... 118
2
Vestiging van het recht van vruchtgebruik: overdracht of voorbehoud ............................................. 119
Rechten en verplichtingen van de partijen ........................................................................................... 120
Bijzondere vormen van vruchtgebruik ................................................................................................... 123
Einde van het vruchtgebruik ................................................................................................................... 124
Hoofdstuk 5. Recht van erfpacht ................................................................................................................ 125
Begripsomschrijving en kenmerken....................................................................................................... 125
Bevoegdheden van de erfpachter.......................................................................................................... 126
Verplichtingen van de erfpachter ........................................................................................................... 127
Einde van het recht van erfpacht ........................................................................................................... 127
Afbakening tegenover vruchtgebruik ..................................................................................................... 128
Hoofdstuk 6. Recht van opstal.................................................................................................................... 128
Begrip ........................................................................................................................................................ 128
Vestiging van een recht van opstal ........................................................................................................ 129
Bevoegdheden en verplichtingen van de opstalhouder ...................................................................... 130
Einde van het recht van opstal ............................................................................................................... 130
Deel 4. Dienstenovereenkomsten................................................................................................................... 131
Inleiding: een overzicht van de dienstenovereenkomsten ...................................................................... 131
Verbintenissen van de aannemer .......................................................................................................... 135
Verbintenissen van de opdrachtgever ................................................................................................... 137
Aansprakelijkheid van de aannemer ..................................................................................................... 139
Onderaanneming en nevenaanneming ................................................................................................. 142
Risico ......................................................................................................................................................... 144
Einde .......................................................................................................................................................... 144
Woningbouwwet (Wet Breyne) ............................................................................................................... 145
3
Vorm en bewijs ......................................................................................................................................... 168
Interpretatie ............................................................................................................................................... 169
,DEEL 1. ALGEMENE BEGRIPPEN VAN HET VERMOGENSRECHT
HOOFDSTUK 1. VERMOGENSRECHTEN: PERSOONLIJKE EN ZAKELIJKE RECHTEN
INLEIDING
Vermogensrechten worden klassiek onderverdeeld in:
- Persoonlijke rechten
o Schuldeiser & schuldenaar (vb. huurrecht)
o Creëert een subject-subject relatie
o Diensten wereld
- Zakelijke rechten
o Creëert een subject-object relatie
o Goederen relatie
o Indien je een erfpacht neemt dan is het wel een zakelijk recht (bv. aankoopoptie = persoonlijk recht)
- Intellectuele rechten
Belang onderscheid: consequenties
- Alleen zakelijke rechten hebben attributen, zakelijke rechten zijn uitgerust met enkel attributen van zakelijke
rechten
- Verschillend verjaringsregime
o Persoonlijke vordering
• Met uitzondering van een vordering wegens buitencontractuele aansprakelijkheid,
verjaart in beginsel na tien jaar (art. 2262bis oud BW)
o Vordering tot sanctionering van zakelijke rechten
• Verjaren na verloop van dertig jaar (art. 2262 oud BW)
- Territoriale bevoegdheidsregeling rechtbank
o Persoonlijke rechtsvorderingen
• Moeten worden gebracht voor de rechter van de woonplaats van de verweerder (Art.
624, 1° Ger. W.)
o Onroerende Zakelijke rechtsvorderingen
• Behoren tot de exclusieve bevoegdheid van de rechter van de plaats waar het goed
gelegen is (art. 629 Ger.W.)
- Verschillend publiciteitsmechanisme
o Zakelijke rechten
• Moeten en kunnen worden bekendgemaakt
• Mechanisme verschilt naargelang de aard van het goed
• Zakelijke rechten op een schuldvordering op naam worden bekendgemaakt
door de kennisgeving aan of erkenning door de schuldenaar van die vordering
(Art. 1690 oud BW)
• Roerende zakelijke rechten wordt die rol vervuld door het bezit (art. 2279 oud
BW, art. 3.24 BW)
• Onroerende zakelijke rechten door de hypothecaire publiciteit (Oud art. 1
Hyp.W., art. 3.30 BW)
,DE KLASSIEKE LEER: SCHERPE TWEEDELING
• Objectief criterium: verschil tussen beiden zit in de inwendige structuur van het recht
o Zakelijke rechten: rechtsverhouding tussen rechtsobject en rechtssubject
▪ Verlenen een rechtstreekse heerschappij over een goed
▪ Creëren een rechtsverhouding tussen een rechtssubject en een rechtsobject
o Persoonlijke rechten: rechtsverhouding tussen rechtssubjecten
▪ Geven aanspraak op een bepaalde gedraging vanwege een andere persoon
▪ Creëren een rechtsverhouding tussen twee rechtssubjecten
▪ Een persoonlijk recht kan bij wanprestaties van de debiteur tenuitvoergelegd worden op het
volledige vermogen van de debiteur (art. 3.36 BW), maar dat vermogen wordt pas op het
ogenblik van de tenuitvoerlegging van de schuldvordering gefixeerd
• Kritiek: vermengt beide op grond van misvatting dat zakelijke rechten niet afdwingbaar zouden
zijn tegenover personen en persoonlijke rechten niets met goederen te maken hebben (dit is dus
fout).
o Persoonlijke rechten kunnen ook betrekking hebben op goederen
o Ook zakelijke rechten doen rechtsverhoudingen tussen personen ontstaan
o Bv. huur en aankoopoptie zijn persoonlijke rechten maar hebben betrekking op een goed
LEER VAN HET PERSONALISME – PLANIOL
Een rechtsverhouding kan alleen bestaan tussen rechtssubjecten en niet tussen een rechtssubject en
een goed → zowel zakelijke rechten als persoonlijke rechten creëren een rechtsband tussen twee
rechtssubjecten → ook zakelijke rechten kunnen een verbintenisrechtelijke band doen ontstaan
Er moet worden naar de externe werking i.p.v. naar de interne werking: draagwijdte van die
verbintenis verschilt bij beide
o Moeten door heel de wereld gevolgd worden, gerespecteerd worden
o Zakelijk recht vormt een complement van een universele passieve verbintenis, aangezien een
zakelijk recht aan iedereen de verplichting opleg zich te onthouden van een inbreuk op het zakelijk
recht
- Persoonlijke rechten: relatieve werking
o Enkel tegenwerkelijk tegen schuldenaar
o Moeten maar door 1 iemand geaccepteerd worden, door de schuldenaar
o Verbintenis doe ontstaan ten laste van één bepaalde persoon, de debiteur
Kritiek: verwevenheid afdwinging en tegenwerpelijkheid
- Afdwinging: persoonlijke rechten zouden geen gevolgen hebben tegenover derden = fout
o Derde-medeplichtigheid aan contractbreuk (bv. brouwerijcontracten) → kan hij aansprakelijkheid
oproepen
o Ook persoonlijke rechten zijn tegenwerpbaar aan derden die kennis hebben van dat persoonlijk recht
o Uitzonderingen?
, • Kon het niet horen
• Publiciteitsmechanismen bij zakelijke rechten:
• Bezit bij roerende goederen
- Tegenwerpelijkheid
o Zakelijke rechten: bezit bij roerende goederen en overschrijving KRZ bij onroerende
goederen
• Publiciteitsmechanismen op roerende goederen
• Er bestaat een manier om de derden te warentrouw te maken door een
publiciteit
o Persoonlijke rechten: kennisgeving van schuldvorderingen
• Er bestaat geen institutionele publiciteit
,LEER VAN HET NEOPERSONALISME - GINOSSAR
Hoofdonderscheid tussen eigendom en andere vermogensrechten (kwalitatieve verbintenissen). Alle andere
vermogenrechten zijn aftakkingen van het eigendomsrecht, afgeleiden uit het eigendomsrecht
Vermogensrechten worden opgedeeld in:
- Zakelijke rechten: beantwoorden we een kwalitatieve verbintenis (in bepaalde hoedanigheid)
o Volgrecht verbonden aan zaak (art. 3.4 BW)
o In een bepaalde hoedanigheid:
• Meestal van in de hoedanigheid van eigenaar
• Als deze hoedanigheid over gaat dan gaat die verbintenis over, als iemand anders
eigenaar wordt dan gaat ook die verbintenis mee over
• A is eigenaar van een onroerend goed en A geeft dat onroerend goed in erfpacht aan B
voor 99 jaar. Vervolgens na 2 jaar, verkoopt A het onroerend goed aan C zonder iets te
zeggen over die erfpacht. Is C dan houder van dat erfpacht?
• Erfpacht is een zakelijk recht en dus beantwoord dat aan een kwalitatieve
verbintenis en dit wil zeggen dat het de verbintenis is die door de initiële
erfpacht gever zijnde A toegestaan was, die verbintenis gaat dan mee over
samen met de hoedanigheid op de nieuwe eigenaar C
• Hier speelt dus niet de contractsrelativiteit, BIJHALVE in geval dat de
erfpacht niet gepubliceerd zou zijn
o Beperkt zakelijk recht
▪ = een bundeling van bevoegdheden die door de eigenaar moeten worden geëerbiedigd
omwille van zijn hoedanigheid van eigenaar
▪ Indien hij zijn hoedanigheid verliest, zal de rechtsopvolger onder bijzondere titel gehouden is
tot nakoming
▪ De rechtsopvolger onder bijzondere titel verkrijgt de hoedanigheid van schuldenaar omdat hij
de hoedanigheid van eigenaar overneemt
- Persoonlijke rechten: persoonlijke verbintenis
o Aangegaan door de schuldenaar in eigen naam, onderworpen is aan de contractsrelativiteit =
o Gaan niet over op rechtsopvolger
o Contractsrelativiteit: gaan alleen over op algemene rechtsopvolgers en
rechtsopvolgers ten algemene titel (art. 1165 Oud BW)
• A is eigenaar van een onroerend goed en sluit een contract met B een
onderhoudsfirma
• Na twee jaar verkoopt A dat onroerend goed aan C, maar in het contract
staat er niets van het contract met B. Is C de houder door het
onderhoudscontract van A-B?
• In principe nee, TENZIJ er sprake is van
derdemedeplichtheidscontract
• Onderhoudscontract = persoonlijke rechten dus
contractsrelativiteit
o De relativiteit van de contracten leidt ertoe dat persoonlijke rechten enkel
overgaan op algemene rechtsopvolgers en rechtsopvolgers onder
algemene titel, maar niet op rechtsopvolgers onder bijzondere titel
▪ Terwijl de schuldenaar van een zakelijk recht instaat voor een
verbintenis met een goed, is de schuldenaar van een persoonlijk
recht gehouden als titularis van zijn vermogen
, FORMEEL CRITERIUM: NUMERUS CLAUSUS-BEGINSEL
• Numerus clausus-beginsel bij zakelijke rechten (art. 3.3 BW): partijen kunnen geen nieuw zakelijk
recht uitvinden (gesloten stelsel).
o Vermogensrechten kunnen slechts zakelijke rechten zijn voor zover de wet ze als
zakelijk recht erkent
3.3 BW beperkt de contractsvrijheid, de wilsautonomie van partijen
3.1 BW verruimd ze dan weer
Contractvrijheid maar met uitzonderingen
- Je mag niet afwijken van zaken die in de definities staan, er staat in de titel dan definitie
(zie bijvoorbeeld 3.138 BW)
- Bepalingen die uitdrukkelijk zeggen dat je er niet van mag afwijken
o Beperkt aantal bepalingen
• 3.84 tot 3.100. BW – gedwongen medeeigendomrecht en
consumentenrecht
• Bepalingen die beginnen met niet-tegenstaande… (vb. 3.180 BW)
Numerus Clausus in het Nieuwe BW – twee dimensies
• Externe dimensie (typenzwang) Art. 3.3 BW
o Partijen kunnen geen andere zakelijke rechten vestigen dan deze die door de wetgever
al zakelijke rechten zijn benoemd
• Interne dimensie (typenfixierung) Art. 3.1 BW
o Partijen moeten bij de vestiging van de zakelijke rechten de wezenskenmerken van de
betrokken zakelijke rechten eerbiedigen
Vier categorieën van zakelijk recht: Art. 3.3 BW
• Eigendom
• Mede-eigendom
• Zakelijke gebruiksrechten
o Erfdienstbaarheden, vruchtgebruik, recht van erfpacht en recht van opstal
o Je mag afwijken van de wet afwijken buiten bij de uitzonderingen
• Zakelijke zekerheidsrechten
o Bijzondere voorrechten, …
Eigendom als accessoir zakelijk recht: steeds vaker tot doel een schuldvordering te waarborgen.
- Twee vormen van fiduciaire eigendom tot zekerheid
o Overdracht van eigendom tot zekerheid
o Voorbehouden eigendom tot zekerheid (bv. leasing of eigendomsvoorbehoud)
Nuance of beperkingen van het numerus clausus-beginsel: ruimte voor wilsautonomie (art. 3.1 BW).
HOOFDSTUK 2. BIJZONDERE KENMERKEN VAN ZAKELIJKE RECHTEN
VOLGRECHT = spiegel van een kwalitatieve verbintenis
De derde-verkrijger van een goed is van rechtswege gebonden door de zakelijke rechten die erop
rusten (art. 3.4 lid 2 BW) = kwalitatieve verbintenis.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jp4212. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
