Samenvatting
Samenvatting Crisis en Ingrijpende Gebeurtenissen - 3e bach Toegepaste Psychologie
Samenvatting Crisis en Ingrijpende Gebeurtenissen - 3e bach Toegepaste Psychologie AJ Howest Brugge
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 69 pagina's
Voorbeeld 4 van de 69 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
Gypsy RotsaertAJ 2024-2025
CRISIS EN INGRIJPENDE GEBEURTENISSEN
HOOFDSTUK 1: INTRODUCTIE
1. INGRIJPENDE GEBEURTENIS
Gebeurtenis die:
• Beangstigend, gevaarlijk en/of gewelddadig is
• Onverwachts
• Jouw leven en/of je lichamelijke integriteit, of dat van je naaste, bedreigt of als zodanig wordt ervaren
• Jouw leven en/of dat van je naasten ingrijpend verandert, tijdelijk of definitief
• Die sporen nalaat die soms lang voelbaar blijven
• Gooit de basisverwachtingen, je concept van veiligheid door elkaar, je ervaart de wereld als onveilig
Je bent:
• Rechtstreeks slachtoffer
• Onrechtstreeks slachtoffer, bv. als getuige of als naaste van het rechtstreekse slachtoffer
De gebeurtenis verandert nu, maar soms ook voor altijd:
• Jouw dagdagelijkse realiteit of die van je naaste of de maatschappij
• Jouw blik op ‘het leven’
• Jouw concept van ‘veiligheid’ …. op een ingrijpende manier
Dit kan worden meegemaakt door een individu, een kleine groep (bv. gezin, collega’s,…) of een grotere groep zoals een
bedrijf of samenleving
Kan een eenmalig event zijn, maar ook iets dat langer duurt (bv. pesterijen)
Dus:
1. Individueel verhaal!
2. Je kan je er (meestal) niet op “voorbereiden”. Je reactie is voor jezelf ook ‘nieuw’ en eigenlijk niet te voorspellen
3. De gevolgen zijn vaak niet altijd meteen duidelijk of ook niet te voorspellen
= controle verlies centraal, over het ‘nu’ en ‘de toekomst’, voor ‘jou’ en vaak ook je omgeving (cfr. “zeg me dat dit niet echt
is”)
Belangrijk om los te koppelen van ‘crisis’, want een ingrijpende gebeurtenis kan dus leiden tot een crisis, maar niet
noodzakelijk
• Niet iedereen gaat in ‘crisis’-modus
• Niet iedereen gaat meteen in ‘crisis’-modus
• Niet iedereen gaat ‘overduidelijk’ in crisis-modus
• …
Basis: “Elke mens reageert anders op die specifieke ingrijpende gebeurtenis… Er is geen “goed” vs “fout’, er is geen
handleiding “
2. EMOTIONELE REACTIE
Basis: “extreme gebeurtenissen lokken sterke reacties en gevoelens uit”
• Iedereen reageert op zijn eigen manier
• Verschillen onderling kunnen dan ook groot zijn
• Elk gevoel is ‘normaal’, er is geen verkeerd
2.1 MOGELIJKE REACTIES
1. Angst: Als je leven bedreigd werd, voelde je waarschijnlijk grote angst. Achteraf kan die angst je blijven
achtervolgen en in bepaalde situaties terugkeren.
2. Machteloosheid: De machteloosheid die je voelt als iets je overkomt, kan lang blijven doorwerken. Ook achteraf
kan je je machteloos of hulpeloos voelen.
3. Boosheid: Machteloosheid kan omslaan in woede tegenover de dader. Je kan kwaad zijn over de zinloosheid van
wat je is overkomen. Misschien ben je ook sneller boos om kleinigheden.
, 4. Schuldgevoel: Ook al ben je niet schuldig, toch kan je jezelf verwijten maken. Uiteraard is er een groot verschil
tussen schuldig zijn en je schuldig voelen.
5. Schaamte: Het is niet ongewoon dat je beschaamd bent om wat er gebeurd is, om je reacties of gevoelens.
6. Verdriet: Er kunnen heel wat redenen zijn om je verdrietig te voelen: je hebt iemand verloren, je bent
teleurgesteld, je spullen werden beschadigd, je hebt het gevoel niet meer jezelf te zijn, …
7. Vervreemding: Een schokkende ervaring zorgt soms voor een gevoel van afstand tot mensen die het niet hebben
meegemaakt. Zij leven in een andere wereld, waar jij niet meer bij hoort. Het gebeurt ook dat je je eigen lichaam of
gedachten niet meer herkent.
8. Uitputting: Misschien voel je je emotioneel uitgeput. Je verliest interesse in mensen, werk of hobby’s en kan
minder goed om met alledaagse problemen.
9. Lichaamsreacties: Een sterke emotionele gebeurtenis voel je ook in je lichaam, soms maandenlang. Je kan last
hebben van onrust, slapeloosheid, hoofdpijn, … Andere veel voorkomende reacties zijn hartkloppingen, zweten,
beven, moeilijk ademhalen, duizeligheid en stramme spieren.
10. Concentratieproblemen: Het gebeuren blijft nog een hele tijd doorwerken in je hoofd. Vergeetachtigheid en
moeite om je te concentreren zijn heel normaal.
11. Een andere kijk: Je kijk op het leven, mensen en de toekomst kan grondig veranderen. Misschien ben je
teleurgesteld of wantrouwiger. Veel slachtoffers gaan andere dingen in het leven belangrijk vinden. Ze leven
intenser, maken zich minder druk om kleine dingen.
3. ANDERE AANDACHTSPUNTEN
1. Relatie met de omgeving
- Ruimte voor én door elkaar
- Mensen kunnen zich isoleren van hun omgeving
o ‘Ze begrijpen me niet’
o Focus op eigen beleving, waardoor minder ruimte voor de ander
o ‘Ik ga ze niet lastig vallen met mijn verhaal’
o ‘Ze hebben het ook al zo lastig’ ’ of ‘mijn manier is verkeerd/de enige juiste’ indien de naasten ook slachtoffer
zijn
Risico op vervreemding en isolatie
2. Ondersteuning bij het verwerkingsproces
- Ernstig nemen
- Concept tijd
- Normaliseren van de complexiteit van het proces
- Hollistische visie op verwerking en rouw (vermoeidheid, gevoeliger voor kwaaltjes,…)
- Ondersteunen installeren steunfiguren
cfr. hoorcollege rond psychosociale ondersteuning
4. CRISIS
4.1 OMSCHRIJVING
4.1.1 DEFINITIE
“Kan ik deze situatie (last) oplossen of dragen, met mijn gebruikelijke copingmechanisme (draagkracht)”
• Raes en Daeseleire, zie bijgevoegd artikel = leerstof
• Stel “ja”: evenwicht tussen draaglast en draagkracht
• Stel “nee”: draaglast en draagkracht uit evenwicht = crisis
“Crisis is een kwestie van perceptie” - De Jong en Berg, uit Raes en Daeseleire
• Elke persoon beleeft de situatie anders
• Én elke persoon zal/kan én moet (1 copingsmechanisme zou anders de norm worden) ook anders reag
“To deal or not to deal” want ‘crisis = onmogelijkheid om met de nieuwe situatie om te gaan, zich aan te passen
aan de verandering’
2
, 4.1.2 BELANGRIJKE ELEMENTEN
1. “Een crisis ontstaat of bestaat als de mogelijkheden van individuen of groepen om een noodzakelijk of
wenselijk doel te bereiken uitgeput, ontoereikend of geblokkeerd zijn” (Bloemsma, Handboek
Crisisinterventie)
2. “Een crisis = periode van onevenwicht en verminderd functioneren als een gevolg van een gebeurtenis of een
situatie. Deze veroorzaakt een significant probleem, dat niet kan opgelost worden door vertrouwde coping
strategieën” (Roberts, 2000)
3. “… elke echte oplossing bij een crisis betekent uiteindelijk het definiëren van een nieuwe manier van ‘zijn in de
wereld’. Er is echter een grote weerstand om tot te veranderen. Men zal echter niet tot die verandering
komen, als je niet herhaaldelijk verschillende nieuwe ervaringen opdoet in die nieuwe realiteit. (Kegan, 1982)
4. “een crisis verwijst niet naar de situatie of objectieve gebeurtenis zelf, maar wel naar een individu’s
subjectieve ervaring of perceptie (‘appraisal’) van, en diens reactie op, een bepaalde situatie
(Gilliland&James, 2003, uit Raes &Daeseleire)
4.1.3 KENMERKEN VAN “DE” PERSOON IN CRISIS – TYHURST 1975
• Bewustzijnsvernauwing
• Verbijstering
• Pre-occupatie met directe verleden
• Machteloosheid
• Cirkeldenken
• ‘Aargument = standpunt’ en hierin vastlopen
- Bv. ‘ik vind Tom geen leuke man, want ik vind hem niet zo leuk
Aangevuld met (Caplan, 1964):
• Oplopende spanning
• Tekortschieten van vertrouwde oplossingen voor problemen
Maar ook:
• Richten van je krachten op het behoud van de bestaande situatie
Naast ook rekening houden met:
• Rol van de omgevingsfactoren hierin
• Moeizaamheid van het veranderingsproces
Maar blijft dus vooral een subjectieve ervaring van een bepaalde situatie
Gevolgen?
- Zeer verschillend per individu, zelfs al maakt de groep hetzelfde mee
- Afhankelijk van het ‘hier en het nu’ , hoe het wordt beleefd
- En zal dus sterk bepaald worden door de perceptie van elke persoon op die specifieke situatie of
gebeurtenis op dat moment
- Waarbij de reactie van de ander, van de groep een invloed kan hebben op je eigen reactie of perceptie van
veiligheid
4.2 OPDELING VAN ‘CRISIS’ VOLGENS OORZAAK
1. Één gebeurtenis, een acute stressor
• Plotse en schokkende gebeurtenis voor deze persoon
• Stress reacties zijn normale reacties op een abnormale gebeurtenis
• Wordt niet door iedereen als een ‘schokkende’ gebeurtenis ervaren!!!!
2. Cummulatie verschillende stressoren/gebeurtenissen, “een cluster”
• Aanhoudende of chronische stress, waarvoor gebruikelijke hulpbronnen werden opgebruikt.
• Geleidelijke opeenstapeling
• ‘ik ben op’, ‘ik kan niet meer’
• Persoon heeft vaak de cumulatie van stress niet zien aangekomen of opgemerkt
• Vaak signaal van deze opeenstapeling pre-aanmelding, bv. paniekaanval
3. Psychiatrische crises of noodgeval
• Acuut toestandeeld in he verloop van een langdurige psychiatrische aandoening
• Bv. psychotische opstoot
• De gebruikelijke copingmechanismen lijken niet langer voldoende om de opstoot te dragen en terug tot rust te
komen
• Snelle diagnose én correcte doorverwijzing
3
, 4.3 OPDELING VOLGENS THEMA BINNEN DE CRISIS
1. Ontwikkelingscrisis/ levensfase crisis
2. Situationele crisis
3. Sociale of incidentele crisis
4.3.1. ONTWIKKELINGSCRISIS – LEVENSFASECRISIS = INTERNE CRISES
“Transitie van de ene fase naar de andere”
1. Resultaat van normale processen van groei en ontwikkeling
2. Kan vaak gelinkt worden aan specifieke ontwikkelingsfases in het leven
3. Voorspelbaar en ‘deel van het leven’
4. Kwetsbaarheid van het individu gelinkt aan het vinden van een evenwicht
Bv.: ontwikkelingstheorie van Erickson, midlifecrisis
Voorwaarde tot persoonlijke groei
4.3.2 SITUATIONELE CRISIS
= verwachte gebeurtenissen, te voorspellen levenssituaties (bv. zwangerschap, eerste schooldag, aangaan of
verbreken relatie)
Manu Keirse (2001): “… zulke situationele crises, die dus verbonden zijn met een specifieke levenssituatie op een
welbepaald moment, kennen doorgaans een gunstige afloop, waarbij de persoon in kwestie na de crisis op een
hoger niveau functioneert = persoonlijke groei…”
4.3.3 INCIDENTELE CRISIS
= een ongewone of onverwachtse gebeurtenis, die niet te voorspellen is qua gebeurtenis an sich of qua timing
2 subtypes:
1. Onvoorziene life-events (bv. spoedopname, plots overlijden dierbare, ongewenste zwangerschap
2. Sachtoffercrises (bv. natuurrampen, brand, terreuraanslagen, verkrachting
5. INTERVENTIE
Basis van elk model: “interventie aanpassen aan de specifieke noden van dat moment bij deze persoon”
5.1 CRISIS ONTWIKKELINGSMODEL (COM)
Niet te kennen voor examen
Vooral toegepast binnen zorg, onderwijs:
- Focus op preventie
- Én op gericht reageren, afhankelijk van de fase van
agressie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gypsyrotsaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62774 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen