Biologie
Inleiding: BIO-PSYCHO-SOCIAAL model
1 Anatomie en fysiologie LES 1
Neurofysiologie
Neuro => neuronen => zenuwcellen => zenuwstelsel
Anatomie => bouw, studie v inwendige en uitwendige structuur en fysieke relatie tussen
lichaamsdelen, hoe de lichaamsdelen eruitzien
Fysiologie => functie, werking vd anatomie => Studie v levensfuncties v levende organismen
Pathologische fysiologie of pathologie
ALGEMEEN: cel
BIJZONDER: weefsels, organen, stelsel
TOEGEPAST: inspanning, omgeving, leeftijd, geslacht, ziekte, …
1.1 De mens = biologisch organisme vb kijk boek p9-10
Orgaansystemen > organen (specifiek) > weefsels > cellen (algemeen) > moleculen
Orgaanstelsels Organen Weefsels Cellen (vooral water) Moleculen
gebouwd uit zijn opgebouwd uit opgebouwd uit cellen We bevatten +- 200 Kleinste niveau v
tenminste 2 2 of > types v dezelfde soort. Deze celtypes, elk met organisatie.
organen weefsels die zijn zodanig in weefsel specifieke bouw en
Koolstofverbindingen
specifieke functie gerangschikt dat het functie en ze zijn
(organische verbindingen)
uit voeren. zijn functie kan verworven met
liggen aan basis vh leven:
uitoefenen elkaar. Alle cellen
nucleïnezuren (DNA, RNA),
Skeletspieren zijn komen voort uit 1
eiwitten, koolhydraten en
organen die bevruchte eicel.
vetten.
krachten kunnen
ontwikkelen en rol Anorganische verbindingen
spelen bij (zouten) komen in lichaam
voortbeweging/pos voor in opgeloste vorm (bv.
itie vh lichaam Na, Ka) of in vaste vorm (bv.
Ca ter hoogte vd botten).
,1.2 De taal van de biologie
TITEL GEBIED OF REFERENTIE VOORBEELD
anterieur De voorkant, voor
ventraal De buikzijde (synoniem voor anterieur) De navel bevindt zich ventraal
superieur Boven, hoger De neus bevindt zich superieur tov de kin.
inferieur Onder, lager De knieën bevinden zich inferieur tov de
heupen.
posterieur De achterzijde, achter
dorsaal Meer naar de rug gelegen (synoniem voor Het schouderblad bevindt zich dorsaal tov de
posterieur) ribbenkast
mediaal (Naar) het midden vh lichaam (lengteas) Het borstbeen ligt mediaal.
1.3 De cel: kleinste onderdeel vd mens
Een cel wordt afgebakend (vlies) door een celmembraan, de eiwitten bepalen welke stoffen de cel in
en uit kunnen. Binnenin de cel bevindt zich het cytoplasma, een waterige vloeistof waarin de
organellen, de kleine onderdelen van de cel zich bevinden. 1 van die kleine onderdelen is de
mitochondrion hun leveren energie voor de cel (zorgen dat de cel kan functioneren) en bevatten ook
een klein stuk van het erfelijke materiaal, het mitochondriaal DNA. De celkern bevat 99% vh erfelijk
materiaal, het kerndna genoemt en is omsloten door een kernmembraan.Centriolen spelen een rol
,bij de celdeling, terwijl ribosomen dna omzetten in eigenschappen van het lichaam bepalen, zoals
huidskleur.
Verschillende cellen -> verschillende orgaansystemen
Pigmentcel: de huid
Beencel: skelet
Spiercellen: spierstelsel
Kliercel: endocrien stelsel
Bloedcellen: hart en bloedvaten stelsel
Zaadcel: voortplantingstelsel
Zenuwcel (prikkels opvangen): zenuwstelsel
Stamcellen = niet gespiclialiseerde - cellen, geen specefieke functie, ze
kunnen nog elke cel worden, algemeen (kan via navelstrengbloed (manier om
stamcellen te nemen)
Het zenuwstelsel
Orgaan/Onderdeel primaire functies
Centraal zenuwstelsel Werkt als besturingscentrum voor het
(CZS) zenuwstelsel; verwerkt info; biedt
regulering op korte termijn vd activiteiten v
andere stelsels
Hersenen Verrichten complexe integratiefuncties;
reguleren willekeurige en onwillekeurige
acitiviteiten
Willekeurige bestuurt door wil dingen die
bewust doet
Onwillekeurige beweging niet bestuurt door
wil vb ogen knipperen, maag die knort
Ruggenmerg Geleidt info v en naar hersenen; verricht
minder complexe integratiefuncties;
aansturing veel eenvoudige, onwillekeurige
activiteiten vb been - hamer (meer
reflexmatig)
Perifeer zenuwstelsel Verbindt het CZS met andere stelsel en met
(PZS) zintuigen
Somatisch zenuwstelsel = Willekeurige ZS
Autonoom zenuwstelsel = onwillekeurige ZS
, Para- en orthosympathisch zenuwstelsel
Orthosympathisch is synoniem van sympatisch ZS
Para SZS = rust
Ortho SZS = zweten, trillende stem, versnelt het hart
Bij spijsverteringstelsel is net omgekeerd bij ortho gaan ze minder werken om energie naar andere te sturen.
Niet constante systeem, Bij chronsische stress is constant in ortho SZS.
