Lipiden
1) Lipiden - Algemene inleiding
● = algemene naam voor vetten
● elke cel en celwand bestaat voor een groot deel uit lipiden
● bouwstenen zijn vetzuren (worden ook zo getransporteerd)
● triglyceriden = tracylglycerol
● fosfolipiden = 2 vetzuren gebonden aan fosfaat kern
● lipiden en afgeleiden met steroid kern
○ bv cholesterol
● complexe lipiden
◆ verzuren gebonden aan koolhydraten of proteïne kern
● belangrijkste functies van lipiden in het lichaam
○ basis structuur van celmembraan
○ opslag energie in vetcellen
◆ mogelijkheid tot opbouwen van energiereserves en thermische isolaties
○ metabolisme naar vitamine D, steroïden hormonen en galzouten (cholesterol)
○ complexe lipiden
◆ signaalfunctie
◆ basisstructuur van myeline
◇ elektrische isolatoren
eigenschappen
● opgebouwd uit lange koolzuurstaart die hydrofoob is
● hydro ele kop
● lengte van C-atomen is van belang
○ menselijk lichaam maakt in eerste instantie C16 aan verlengd of verkort dit daarna
○ uit voeding nemen we ook andere lengtes op
Meestvoorkomende vetzuren in het lichaam
fi
,● acetaat (azijnzuur): C2
● propionaat (propionzuur): C3
● butyraat (boterzuur): C4
● hexodecanoaat (palmitraat): C16
○ primair aangemaakte vetzuur in vetzuursynthese dat dan verder verlengd of verkort
wordt
● octadecanoaat (stearaat): C18
classi actie op basis van lengte
● korte ketens: C2-C4
● middellange ketens: C6-C12
● lange ketens: + C14
● zeer lange ketens: van C22 (vooral in hersenen)
verzadigde en onverzadigde vetzuren
● volledig verzadigd vetzuur is altijd een lange keten die rechtdoor loopt
● mono-onverzadigd: als er een onverzadigde binding in voorkomt gaat de keten een knik
vertonen
○ belangrijk voor functie (bv smeltfunctie)
○ belangrijk voor dynamiek: gebogen vorm is dynamieker
● poly-onverzadigd: meerdere onverzadigde bindingen
○ neemt een complexere structuur aan
● in de natuur komen alle onverzadigde bindingen in de cis-vorm voor
● transvetten: worden in de chemie gemaakt en worden bv toegevoegd in de voeding
(geven verhoogd risico op hart en vaat lijden)
○ werd gedaan om boter bv makkelijker smeerbaar te maken
fysische effecten van verzadigd vs onverzadigd:
fi
, ● structuur:
○ verzadigd: zeer lange en rigide hydrofobe keten
◆ waarbij een zeer sterke interactie is tussen die verzadigde vetzuren (= Van der
Waals-interactie)
○ onverzadigd:
◆ bij interactie tussen 2 onverzadigde vetzuren of bij interactie tussen een
verzadigd en een onverzadigd vetzuur zijn die Van der Waals-interacties veel
minder uitgesproken
○ bij grotere structuur zoals de celwand, waardat al die verschillende vetzuren naast
elkaar zitten, zorgt dit voor veel uïdere membranen
● lengte + aantal onverzadigde bindingen:
○ hebben een effect op de smelttemperatuur
◆ hoe langer de keten, hoe hoger de smelttemperatuur (dus hoe harder het vet zal
zijn)
◆ hoe meer verzadigde bindingen, hoe hoger de smelttemperatuur
○ voorbeeld: boter (onsmeerbaar, want vooral verzadigde vetzuren) vs margarine
(smeerbaar, want veel onverzadigde vetzuren)
◆ voeding van veel onverzadigde vetzuren geeft minder aanleiding tot hart- en
vaatproblematiek
triglyceriden
● meestvoorkomende
● 3 vetzuurketens gebonden aan glycerol
○ vetzuurketens kunnen lang of kort zijn, verzadigd en onverzadigd tezamen zijn
○ = mengeling van verschillende ketens die vastgehecht zijn aan glyceromoleculen
● belangrijkste functie: energievoorraad en thermische isolatie
● puur vet, geen hydro el gedeelte aan (= niet am fatisch)
● vormen in combinatie geen micellen, maar vetdruppels
fi fl fi
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stiengebr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,76. Je zit daarna nergens aan vast.