Uitgebreide en overzichtelijke aantekeningen van het vak Gedragsbiologie, gebaseerd op de lessen en de uitleg van de professor. De notities zijn opgebouwd volgens de structuur van de colleges en leggen de nadruk op de onderwerpen die de professor belangrijk vond.
,Gedragsbiologie notes.
Personaliteit : gedragingen die over langere tijdsperiode zich herhalen.
Zijn er correlaties tussen verschillende gedragingen -> behavioral syndromes.
Lichtpollutie zorgt vr fysiologische stress.
Combi cursus en ppts
Papers zelf lezen kn examvraag over komen.
Alles vn les gekend.
Wat is gedrag? Iedere waarneembare activiteit vn een dier // eig vn n dier wrmee het de relatie tot uitwendige
milieu kn veranderen. ‘3 processen’ info verwerven -> info verwerken -> info tot uitvoer brengen.
Gedrag heeft n belagrijke fysiologische component : hormonen, zintuigen.
Gedrag -> beslissingsprocessen wrdr individuen hun toestand kunnen aanbassen aan biotische en abiotische
variaties.
Belangrijk om te weten is dat we in n zintuigelijke bubbel leven, dat andere soorten de wereld heel anders
ervaren.
Sommige gedragingen kunnen hetzelfde lijken te betekenen mr eig ni dezelfde betekenis hebben;
Versch disciplines combineren om volledig gedragsonderzoek te voeren;
HS1 natuurwetenschappelijke methodiek vereist : op 3 manieren heeft NM toegang gekregen tot
gedragsonderzoek:
— via uitbreiding vn kennis vn fysiologie vn zintuigen dn vn de fysiologische mechanismen die ontvangen info
verder verwerken en het gedrag tot uiting brengen. Gedrag vnuit zintuigsfysiologie.
Gedrag vnuit reflex -> meest eenvoudige gedragsmechanisme = reflex
Behaviorisme -> conditionering. Aanleren door + of - ervaring. => reflex dmv leerproces opwekken
Behavioristen geïnteresseerd in hoe stimuli gedrag ku uitlokken en hoe dat beïnvloedt kn worden : org gedrag
behouden indien + gevolgen en gt verminderen indien — gevolgen
(3) biologische benadering
,Les 2 gedrags
1e filosoof die begon te denken over gedrag vn mensen en dieren; hij dacht dat dieren zich meer insinctmatig
gedroegen.
In de middeleeuwen ‘bestiaria’
Keizer fredric de tweede => epirisch en experimenteel onderzoek over gedrag, nog niet in evolutionair kader, mr
ook niet in kader vn godsdienst.
Gedragsonderzoek begon bij rijke mensen, baronnen die veel geld en tijd hadden.
Gilbert White : fenologie n gedrag vn vogels. Hij kon obv zang drie zeer gelijkende soorten kunnen onderscheiden.
Migratievogels: pijlooievaar -> ooievaar met afrikaanse pijl erin
Charles darwin: heel uitgebreide beschrijvingen vn gedragingen : the expression of emotions in animals and
humans. Versch sexen onderhevig aan versch selectie
De eerste die gedrag in evolutionaire context begon te kijken. Selectie op niveau vn individu.
Hans Mortensen: 1e die vertebrate dieren ging voorzien vn ‘ringen’ om dieren individueel te gn bestuderen -> zo
gedragsonderzoek in context vn migratie mogelijk te maken. Beter beeld vn migratie n trek. 6000 vogels geringd
Wrm eerste onderzoekers vooral met vogels onderzoek? In noord n west eu bij rijke mensen zn er veel vogels en zn
makkelijk te observeren en te vangen.
Henry howard : vr eerst territoriaal gedrag beschreven. , margaret nice: verbanden tussen gedrag n overleving:
vogels vr ganse leven bestuderen
OSCAR HEINROTH: dierentuinbeheerder: dieren bestuderen n onderzoek: geintereseerd in eenden n ganzen:
gedrag taxonomische rol, vergelijkende experimenten =>> gedrag heeft taxonomische relevantie. Concept vn
imprenting: kuikens zich gn imprenten op persoon die hen groot brengt ook bij mensen. Ook
kruisingsexperimenten tussen versch eenden met drbij hybride intermediaire gedragingen. => 1e link tussen
systematiek en gedrag
Ontstaan vn moderne ethologie: 3 belangr personen.
Konrad Lorenz -> imprenting, nadruk op instinctief gedrag: aangeboren zoals morfologische en fysiologische,
gedrag veel genetische basis. Hij besteede weinig bedrag aan individueel gedrag. —> focus op ethogrammen:
kwantitatieve beschrijvingen vn soortspecifieke repertoires vn aangeboren gedrag
Hij verwierp de oude zwakke subjectieve basis vn dierenpsychologie en verving deze met meer objectieve
gedragsbeschrijvingen. Hij populariseerde de studie vn gedrag. (Fout denken : the good for the species)
Niko TINBERGEN: belangrijkste persoon als grondlegger vn gedragsbiologie: hij ging gedrag vn dieren in het wild
bestuderen en relateerde het nr de survival value —> functie vn gedrag. Onderzoek naar de onmiddelijke oorzaak en
ontwikkeling van gedrag. Ook concept gemaakt vn vier vragen. Ook meer aandacht vr variatie tussen individuen.
Karl von Frisch: zeer belangrijk zintuig fysiologisch gedrag -> in context communicatie.Bijentaal ku ontrafeld.
Deze drie samen nobelprijs
, Pas in jaren 60-70 natuurlijke selectie op individuen concept aanvaard. Elk individu probeert eigen voortplantingssucces te
maximaliseren, zelfs ten koste soortgenoot. (Voordien opvatting gedrag —> populatie n soort niveau-
Infanticiden bv bij leeuwen, zebra’s en apen. 20% vn zoogdieren doen eraan. -> gedragen in eigen genetisch belang.
Hoe kunnen we verklaren dat soortgenoten zich soms opofferen voor anderen of altruistisch gedragen? (1) relatives,
verwante selectie (Hamilton) -> zo kunnen genen ook w voortgeplant. Inclusive fitness wordt maximized. Inclusieve fitness
= directe + indirecte fitness (2) je kn ook niet verwante helpen en dat je later iets terug verwacht.
Een aantal verder ontwikkelingen : gedragsecologie uit evolutionaire biologie en ecologie : functie en evolutie vn
gedragingen staat centraal. Vr het eerst ook aandacht aan intraspecifieke variatie in gedrag en aan fitness consequenties.
Meer recente ontdekkingen : (1) neurale basis gebruiken om gedrag bestuderen , (2) moleculaire basis: vb vasopressin bij
muizen zorgt vr meer emphatie, monogamiteit en ouderzorg. Een monogane muis heeft meer receptoren vr vasopressin. (3)
cognitief onderzoek: vb bij oranoetang water onderzoek, bij kraaien gelijkaardig met stenen waterpijl laten stijgen., (4)
nieuwe technologieën: vb movebank: alle beschikbare data vn vogeltrack. Tiny elektronic tags monitor birds.
De vier vragen vn tinbergen
• (1)wat veroorzaakt gedrag -> interne of externe prikkel, hormonen, neurale mechanismen. Zintuigelijke perceptie.
• (3)Functie van het gedrag: hoe draagt gedrag bij overleving -> typisch vr ethologie
• (2)Ontwikkeling vn gedrag : is gedrag aangeleerd of aangeboren of de combinatie: raakvlakken met psychologie en
genetica
• (4)Evolutie vn gedrag —> interspecifieke vergelijkingen
Vb wrm zingen mannelijke zangvogels in het voorjaar
(1) oorzaak: meer licht , warmer, zien vruchtbaar vrouwtje, hormonale veranderingen
(2) zang is aangeleerd n wordt gekopieerd; genetische componenten zn ook aanwezig
(3) aanlokken vn vrouwtje, verdediging vn terretorium, stimulatie vn vrouwtje —> relatie met fitness? —> meer succesvoll?
(4) ergens bij voorouders is zang ontstaan.
Wrm dansen mensen
(1) door horen vn muziek, context is belangrijk
(2) aangeleerd, met genetische factoren —> aanleg
(3) sociale functie, sexuele selectie
(4) andere soorten zoals vogels dansen ook
Mogelijke ultimate verklaringen
-> adaptieve strategie -> jongen doden om vrouwtjes terug vruchtbaar te maken
-> extra voedsel —> betere conditie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dekeersmaekerlouise. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,56. Je zit daarna nergens aan vast.
