Juridische Aspecten van het Sportmanagement
Module 1: Inleiding tot het recht
Het begrip ‘recht’
Geen ‘sportrecht’ → WEL juridische aspecten van sportmanagement
Recht
= maatschappelijk fenomeen, product van menselijke arbeid
= om het samenleven van mensen te ondersteunen, begeleiden, richting te geven
= teken van beschaving, aanwezig in elke samenleving
Tijds-en ruimte afhankelijk
= “The law of a given community is the body of rules wich are recognized as obligatory by its members”
Hedendaagse rechtsregels
o Algemeen: van toepassing op iedereen onder werkingssfeer
o Abstract: “iedere zaak” – koeien, geiten en schapen → recenter
o Bondig
o Op basis van deductieve gedachtegang: piramidestructuur
• Bovenaan staat de Grondwet
1. Geheel van bindende regels
= Dit verwijst naar het rechtssysteem als een verzameling van regels die voor iedereen bindend zijn.
Deze regels bepalen wat wel en niet mag in de samenleving en moeten door iedereen worden
nageleefd.
a. Geldig en effectief
= Voor een rechtsregel om te gelden, moet deze zowel geldig als effectief zijn.
GELDIG:
= Een rechtsregel is geldig als deze voldoet aan de criteria die door het rechtssysteem zelf zijn
vastgesteld. Dit betekent dat het rechtssysteem een gesloten systeem is: het bevat zelf de regels
die bepalen wanneer een rechtsregel als geldig wordt beschouwd. Deze criteria worden
vastgelegd in bevoegdheidsregels en procedureregels.
• Gesloten systeem: Dit houdt in dat het rechtssysteem autonoom is en zijn eigen
regels en normen bepaalt zonder externe invloed. De regels binnen dit systeem
bepalen de geldigheid van andere regels binnen hetzelfde systeem.
• Bevoegdheidsregels: Deze regels bepalen welke onderwerpen (materies)
gereguleerd mogen worden en voor wie deze regels gelden (rechtssubjecten). Met
andere woorden, ze geven aan wie de autoriteit heeft om bepaalde regels te
maken en over welke zaken deze regels gaan.
• Procedureregels: Deze regels beschrijven de manier waarop regels tot stand
komen en hoe ze toegepast moeten worden. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de
stappen die gevolgd moeten worden om een wet te maken, te wijzigen of in te
trekken.
= Samengevat, een rechtssysteem functioneert door middel van een gesloten set van regels die
de geldigheid van andere regels binnen hetzelfde systeem vastleggen, waarbij bevoegdheids- en
procedureregels cruciaal zijn voor de structuur en het functioneren van het rechtssysteem.
,EFFECTIEF:
= De effectiviteit van een rechtsregel verwijst naar de mate waarin de regel daadwerkelijk
nageleefd en toegepast wordt in de praktijk. Dit kan worden opgedeeld in twee aspecten: het
morele element en het materiële element.
• Moreel element: Dit aspect heeft te maken met de aanvaarding en naleving van
de rechtsregel door de maatschappij op basis van morele overwegingen. Het
morele element kan verder worden onderverdeeld in
• Morele effectiviteit: Morele effectiviteit betekent dat mensen de
rechtsregel naleven omdat ze geloven dat de regel rechtvaardig en ethisch
correct is. De regel is in overeenstemming met de normen en waarden van
de samenleving. Wanneer mensen zich intrinsiek gemotiveerd voelen om
een regel te volgen omdat ze deze moreel juist vinden, spreken we van
morele effectiviteit.
• Normvervaging: Normvervaging verwijst naar een situatie waarin de
morele autoriteit van de rechtsregel afneemt. Dit kan gebeuren als de regel
niet langer wordt gezien als rechtvaardig of relevant. Wanneer mensen een
regel niet meer als moreel bindend beschouwen, kan dit leiden tot een
vermindering van de naleving en een verzwakking van de effectiviteit van
de regel.
• Materieel element: Het materiële element betreft de praktische uitvoerbaarheid
en handhaving van de rechtsregel. Dit aspect richt zich op de middelen en
mechanismen die beschikbaar zijn om ervoor te zorgen dat de regel wordt
nageleefd.
• Handhaving: De aanwezigheid van instellingen (zoals politie, justitie) en
middelen (zoals boetes, straffen) die ervoor zorgen dat de regel wordt
nageleefd. Zonder adequate handhaving kan een regel effectief zijn morele
gezag verliezen.
• Naleving: De feitelijke mate waarin de regel in de praktijk wordt gevolgd
door de burgers. Dit kan afhankelijk zijn van verschillende factoren zoals de
duidelijkheid van de regel, de bekendheid ervan bij de burgers, en de
consequenties bij niet-naleving.
= samengevat, de effectiviteit van een rechtsregel hangt dus af van zowel de morele acceptatie
ervan door de maatschappij (moreel element) als de praktische mogelijkheden en handhaving
(materieel element). Beide aspecten zijn essentieel voor de werkelijke toepassing en naleving
van de rechtsregel in de samenleving.
MORELE EFFECTIVITEIT:
= Morele effectiviteit, ook wel bekend als rechtsbewustzijn, verwijst naar de mate waarin de
leden van een gemeenschap een rechtsregel aanvaarden en naleven omdat deze regel in
overeenstemming is met hun fundamentele waarden en normen. Dit begrip kan verder worden
uitgelegd aan de hand van de volgende punten:
• Aanvaarding door rechtssubjecten: Rechtssubjecten (individuen of
organisaties) accepteren een regel wanneer deze overeenkomt met de
diepgewortelde waarden en overtuigingen binnen de gemeenschap. Als
mensen een regel als rechtvaardig en ethisch beschouwen, zijn ze eerder
geneigd deze vrijwillig na te leven.
• Evolutie van rechtsbewustzijn: Rechtsbewustzijn is geen statisch
gegeven; het verandert in de loop van de tijd als gevolg van nieuwe sociale
, noden en veranderende maatschappelijke omstandigheden. Dit betekent
dat wat vroeger als rechtvaardig en passend werd gezien, dat mogelijk niet
meer is door verschuivingen in de sociale, culturele en economische
context.
• Verandering in verwachtingen: Met de tijd veranderen de verwachtingen
van mensen. Wat men vroeger als acceptabel beschouwde, kan door
nieuwe inzichten en omstandigheden verouderd raken. Dit kan leiden tot
een verwatering van de aanvaarding van oude regels.
• Moeilijkheden bij identificatie: Als de bestaande regels niet meer
aansluiten bij de huidige waarden en normen van de gemeenschap, wordt
het moeilijker voor mensen om zich met deze regels te identificeren. Dit
kan leiden tot een daling in de naleving van deze regels.
• Daling in effectiviteit: Wanneer de morele effectiviteit van een regel
afneemt, zullen minder mensen de regel naleven. Dit leidt tot een algehele
daling in de effectiviteit van de regel, aangezien regels die niet worden
nageleefd hun doel niet bereiken.
• Normvervaging: Normvervaging treedt op wanneer de morele autoriteit
van een regel afneemt. Dit betekent dat mensen de regel niet langer als
bindend of relevant beschouwen, wat de naleving verder vermindert.
• Nood aan nieuwe, aangepaste regels: Wanneer oude regels hun morele
effectiviteit verliezen, ontstaat er een noodzaak om nieuwe regels te
formuleren die beter aansluiten bij de huidige waarden en normen van de
gemeenschap. Dit proces helpt om het rechtsbewustzijn te herstellen en
ervoor te zorgen dat de wetgeving relevant en effectief blijft in een
veranderende maatschappij.
= samengevat, morele effectiviteit is essentieel voor de naleving van rechtsregels omdat het
ervoor zorgt dat mensen zich intrinsiek gemotiveerd voelen om de regels te volgen. Naarmate de
maatschappelijke context verandert, moeten regels worden aangepast om in lijn te blijven met
de fundamentele waarden van de gemeenschap, waardoor het rechtsbewustzijn behouden blijft
en de effectiviteit van het rechtssysteem gewaarborgd wordt.
MATERIELE EFFECTIVITEIT
= Materiële effectiviteit van rechtsregels verwijst naar de praktische werking en het
daadwerkelijke resultaat van deze regels in de samenleving. Het gaat erom dat de regels niet
alleen bestaan op papier, maar ook leiden tot concrete resultaten en rechtsgevolgen in de
praktijk.
Concrete resultaten:
= Dit betekent dat de regels invloed hebben op het gedrag van mensen en situaties in de
werkelijkheid veranderen. Een regel heeft materiële effectiviteit als hij daadwerkelijk wordt
nageleefd en zijn bedoelde doel bereikt.
• Verkeersregels: Als de verkeersregels effectief zijn, zullen ze leiden tot minder
verkeersongevallen doordat mensen zich aan de snelheidslimieten houden en
verkeerslichten respecteren.
• Milieuwetgeving: Effectieve milieuregels resulteren in minder vervuiling en een beter
behoud van natuurlijke hulpbronnen doordat bedrijven en individuen zich houden aan
de voorgeschreven normen en richtlijnen.
Rechtsgevolgen:
, = Rechtsgevolgen zijn de juridische effecten die voortvloeien uit het naleven of overtreden van
regels. Deze kunnen zowel positief als negatief zijn en beïnvloeden het gedrag van
rechtssubjecten.
• Sancties: Bij overtreding van een regel kunnen sancties zoals boetes,
gevangenisstraffen of andere straffen worden opgelegd. Dit dwingt mensen om de
regels na te leven.
• Rechten en verplichtingen: Regels kunnen ook rechten en verplichtingen creëren.
Bijvoorbeeld, huurwetten geven huurders bepaalde rechten en leggen verhuurders
specifieke verplichtingen op.
Voorbeelden:
• Belastingwetgeving: Een belastingwet is materieel effectief als deze leidt tot
daadwerkelijke belastinginning en mensen hun belastingverplichtingen nakomen.
• Arbeidsrecht: Arbeidswetten zijn materieel effectief als ze zorgen voor betere
arbeidsomstandigheden, doordat werkgevers zich aan de wettelijke normen houden en
werknemers beschermd worden tegen misbruik.
Samenvatting: Materiële effectiviteit gaat dus over de daadwerkelijke impact van rechtsregels in
de praktijk. Een regel is materieel effectief als hij leidt tot concrete resultaten en rechtsgevolgen
die het beoogde doel van de regel verwezenlijken. Dit houdt in dat de regels niet alleen
theoretisch bestaan, maar ook praktisch worden nageleefd en hun doelstellingen bereiken.
DE ROL VAN DE POLITIEK
= De politiek speelt een cruciale rol in het opstellen, implementeren en handhaven van
rechtsregels. Hieronder wordt uitgelegd hoe de politiek bijdraagt aan de effectiviteit van
rechtsregels, onderverdeeld in drie hoofdpunten: de weerslag van de regel op de maatschappij
en de rechtsorde, de praktische mogelijkheden, en de doeleinden.
Weerslag van de regel op de maatschappij en de rechtsorde
De politiek moet rekening houden met de impact die een regel heeft op zowel de maatschappij als de
rechtsorde. Dit betekent dat wetgevers en beleidsmakers moeten overwegen hoe een nieuwe regel zal
worden ontvangen door het publiek en welke veranderingen deze zal teweegbrengen.
• Maatschappelijke impact: De politiek moet beoordelen hoe een regel invloed heeft op
het dagelijks leven van burgers. Dit omvat het analyseren van de potentiële voordelen
en nadelen voor verschillende bevolkingsgroepen en het voorspellen van mogelijke
maatschappelijke reacties.
• Rechtsorde: De politieke besluitvorming moet ervoor zorgen dat nieuwe regels passen
binnen het bestaande juridische kader en consistent zijn met andere wetten en regels.
Dit helpt om conflicten tussen verschillende regels te voorkomen en de coherentie van
het rechtssysteem te waarborgen.
Praktische mogelijkheden (bv. sanctioneerbaar?)
= De praktische uitvoerbaarheid van een regel is essentieel voor zijn effectiviteit. Dit omvat de
haalbaarheid van de implementatie en handhaving van de regel.
• Sanctioneerbaarheid: De politiek moet nagaan of de regel effectief kan worden
gehandhaafd. Dit betekent dat er middelen en mechanismen moeten zijn om
overtredingen op te sporen en te bestraffen. Zonder effectieve handhavingsmaatregelen
