Discussievraag 1: Moet de procedure tot herziening van de Grondwet worden versoepeld?
Is het moeilijk de GW te wijzigen? Artikel 195 GW
Het is moeilijk om de grondwet te wijzigen. De procedure tot grondwetsherziening is vervat in Art.
195 GW en verloopt in 3 fasen:
1) De Pre-constituante maakt een lijst met artikelen die voor herziening in aanmerking komen
2) De lijst wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en de publicatie heeft verkiezingen tot
gevolg.
• De Kamers worden van rechtswege ontbonden.
• Er volgen nieuwe verkiezingen binnen de 40 dagen.
3) De Constituante (nieuw parlement) mag (niet verplicht) de grondwet herzien.
• De herziening blijft binnen de perken vd herzieningslijst
• Stemming met dubbele 2/3e meerderheid:
o Stemming met een 2/3e aanwezigheidsquorum
o En met een 2/3e meerderheid van de stemmen in elke kamer
De voorwaarden in de procedure zijn streng en hebben een afschrikkend effect:
Waarom is de procedure rigide?
ð Omdat men wil dat de Grondwet stabiliteit vertoont. Men wil voorkomen dat de Gw kan
gewijzigd worden omdat men toevallig een gewone meerderheid heeft bereikt. Daarom zijn er
strenge voorwaarden in de procedure, dit moet een afschrikkend effect hebben.
ð Door de ontbinding van het parlement wil men met de nieuwe verkiezingen de instemming
van de bevolking krijgen.
ð Het is ook de bedoeling dat de Gw slechts punctueel kan worden aangepast en niet
fundamenteel. Zo kan de Belgische Staat zich aanpassen aan evoluties, zonder aan de
fundamenten te raken.
ð Verder moet de procedure ook zorgen voor een brede consensus in ruimte en tijd. De
vereiste van 2/3e meerderheid en de ontbinding vd kamers moeten hiervoor zorgen. Dit heeft
namelijk tot gevolg dat er met de oppositie onderhandeld wordt over de herziening.
1
,Worden die doelstellingen bereikt?
In werkelijkheid wordt de herzieningslijst op het einde van de legislatuur ingediend en heeft de
ontbinding dus geen afschrikkend effect. Hierdoor spelen de partijen bij de verkiezingen ook niet echt
in op een mogelijke grondwetsherziening, tenzij dit een partijpunt van hen zou zijn. De verkiezingen
draaien dus eigenlijk meer om het beleid in het algemeen dan een mogelijke grondwetswijziging. Het
nieuwe verkozen parlement is trouwens ook niet verplicht om de grondwetsartikelen op de
herzieningslijst te wijzigen, en al helemaal niet op de wijze waarop de preconstituante voor ogen had.
In werkelijkheid wordt er wel aan de fundamenten geraakt. Zo is België van een eenheidsstaat in een
federale staat met gemeenschappen en gewesten omgevormd. Het is ook zo dat men elk artikel van de
Grondwet op de herzieningslijst kan plaatsen, inclusief artikel 195 zelf. Dit is in het verleden al
gebeurt om een tijdelijke afwijking van de normale herzieningsprocedure mogelijk te maken, om op
die manier ook artikels te kunnen wijzigen die niet in de herzieningsprocedure waren opgenomen.
Het doel van de brede consensus in ruimte en tijd is bereikt, mits de nuance dat men zoals eerder
vermeld de artikelen op de herzieningslijst niet moet aanpassen en al zeker niet volgens de bedoeling
van de preconstituante. Verder levert dit ook nog een onbedoeld neveneffect op: omdat de
oppositiepartij wegen de vereiste van 2/3e meerderheid moet toestemmen met de wijzigingen, wordt er
met hen hierover onderhandeld. De oppositiepartij heeft geen inspraak in de verdere uitwerking van de
grondwettelijke regels, dus wordt het bereikte compromis gedetailleerd in de grondwet zelf
geschreven. Hierdoor verliest de Grondwet haar beginselkarakter.
Waarom zou rigiditeit een probleem zijn: knelpunten?
ð Het is eigen aan de dynamiek van een federale staat dat er geregeld staatshervormingen
plaatsvinden. Echter voorziet de procedure tot hervorming van de Gw hier niet op aangezien
de Gw gebaseerd is op een eenheidsstaat (1831). Hierdoor komt artikel 195 van de Gw vaak
op de lijst terecht voor herziening. Zodat men op een extra-legale wijze staatshervormingen
kan doorvoeren doordat men artikelen kan wijzigen die niet op de lijst tot herziening staan.
o Omweg? Staatshervormingen worden vaak ingericht om meer bevoegdheden over te
hevelen aan de deelstaten. Dit probleem kan je omzeilen door het gebruik van
bijzondere meerderheidswetten. Zo heeft art. 127-130 GW een paar categorieën van
bevoegdheden toegewezen die door de gemeenschappen kunnen uitgeoefend worden.
Idem voor de gewesten. Artikel 39 Gw heeft voorzien dat de wet bepaalde materies
kan overdragen tot de bevoegdheid van de gewestelijke organen mits een bijzondere
meerderheid artikel 4 Gw. Hiervoor is dus helemaal geen grondwetswijziging nodig.
ð Internationalisering: Door de aansluiting bij internationale verdragen is soms een herziening
van de grondwet nodig. Omdat het vaak om kleine wijzigingen gaat vindt men soms de
herzieningen te licht om hiervoor tussentijdse verkiezingen te organiseren, maar het uitstellen
van deze herzieningen is ook vaak politiek niet haalbaar.
o Omweg? Het aansluiten bij internationale verdragen is eigenlijk ook geen groot
probleem. Artikel 34 Gw laat namelijk toe dat machten worden toegekend aan
supranationale organisaties. Sinds het Smeerkaasarrest van het Hof van Cassatie wordt
er in België een monistische visie gevolgd, met voorrang van het internationaal recht,
zelfs op de Grondwet.
2
, Een voorstel zou kunnen zijn om de procedure te versoepelen en de tussentijdse verkiezingen af te
schaffen.
ð Is dit mogen of brengt dit een onevenredig verlies van waarborgen met zich mee?
o Maar dit zou ervoor zorgen dat de Gw minder rigide is dan de bijzondere
meerderheidswetten. De Grondwet staat hoger in de hiërarchie dan de bijzondere
meerderheidswetten en bevat ook veel democratische waarborgen, hij mag dus niet
makkelijker gewijzigd kunnen worden dan de bijzondere meerderheidswetten.
Hierdoor zal men dus genoodzaakt zijn de meerderheidsvereiste te verzwaren maar dit
zal negatiever en meer rigide uitkomen aangezien het nu al moeilijk is een ⅔
meerderheid te bereiken.
Conclusie
Het is moeilijk om de grondwet te wijziging, maar is het te moeilijk?
Het feit dat de grondwet zo moeilijk te wijzigen is, is er ook in het belang van de burger. Als het echt
nodig is, kan de rigide procedure op verschillende manieren ontweken worden. Het is dus niet te
moeilijk. De procedure versoepelen lijkt me dan ook niet meteen aangewezen. Ondanks dat de
procedure verre van ideaal is, houdt het toch nog steeds een paar belangrijke waarborgen in die
belangrijk zijn om de burgers te beschermen tegen overheidswillekeur.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarahpintens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
