Samenvatting
Samenvatting Beleidswetenschap 2024/2025 - Edwin Wouters
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
Samenvatting beleidswetenschap met lesnotities schooljaar 2024/2025
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 100 pagina's
Voorbeeld 10 van de 100 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
BELEIDSWETENSCHAP2024-2025
,
,Inhoudsopgave
Deel 0: Introductie ........................................................................................................................... 5
Deel I: Inleiding en definiëring:.......................................................................................................... 7
Hoofdstuk 1: wat is beleid(swetenschap)? .................................................................................... 7
1.1 Geschiedenis van het woord beleid. .................................................................................... 7
1.2 De nood aan overheidsbeleid .............................................................................................. 8
1.3 Wat is beleid? ................................................................................................................... 13
1.4 Geschiedenis van beleidswetenschap ............................................................................... 16
1.5 Wat is beleidswetenschap?............................................................................................... 17
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 18
DEEL II: De elementaire onderdelen/bouwstenen voor beleidsanalyse ..............................................19
De beleidsanalyse-driehoek: .................................................................................................. 19
Hoofdstuk 2: De beleidsinhoud ................................................................................................... 21
2.1 Typologie van problemen .................................................................................................. 21
2.2 Onderdelen van beleid...................................................................................................... 22
2.2.1 Beleidsdoeleinden: ................................................................................................... 22
2.2.2 Beleidsmiddelen of instrumenten .............................................................................. 23
2.2.3 Tijdskeuzes of timing ................................................................................................. 24
2.3 structuur van het beleid .................................................................................................... 24
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 25
Hoofdstuk 3: de beleidscontext .................................................................................................. 27
3.1 Een voorbeeld: de dioxinecrisis ......................................................................................... 27
3.2 Algemeen kader ............................................................................................................... 27
3.3 De meervoudige context van Beleid ................................................................................... 27
3.3.1 Geografische context................................................................................................. 27
3.3.2 Sociaal culturele context ........................................................................................... 28
3.3.3 Economische context ................................................................................................ 28
3.3.4 Technologische context ............................................................................................. 28
3.3.5 juridische context!!! ................................................................................................... 29
3.3.6 Historische context!!! ................................................................................................ 29
3.3.7 Politieke context ........................................................................................................ 29
3.3.8 Situationele context .................................................................................................. 29
3.4 overzicht .......................................................................................................................... 30
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 30
Hoofdstuk 4: Beleidsactoren ...................................................................................................... 31
4.1 Definitie van een beleidsactor ........................................................................................... 31
4.2 Individuele en samengestelde actoren .............................................................................. 32
4.2.1 verzameling actoren (actor aggregates) ...................................................................... 32
4.2.2 Samengestelde actoren (composite actors) ................................................................ 33
4.3 Belangrijke actoren in het beleidsproces ........................................................................... 35
4.3.1 Burgers ..................................................................................................................... 35
4.3.2 Wetgevende en uitvoerende macht ............................................................................ 36
4.3.3 Politieke partijen ....................................................................................................... 36
4.3.4 Pressiegroepen ......................................................................................................... 36
4.3.5 Massamedia ............................................................................................................. 37
4.3.6 Bureaucratie ............................................................................................................. 37
4.3.7 Externe adviseurs ...................................................................................................... 38
4.4 Beleidsarena’s !!! .............................................................................................................. 38
4.4.1 Constellaties van actoren (Game theory) .................................................................... 39
4.4.2 Bekende constellaties: Prisoners dilemma ................................................................. 40
4.4.3 Actorconstellaties en de realiteit ................................................................................ 43
4.4.4 Wijze van interactie ................................................................................................... 43
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 43
Hoofdstuk 5: Het beleidsproces .................................................................................................. 45
5.1 Definitie en onderdelen van het beleidsproces................................................................... 45
1
, 5.2 Fase 1: Agendasetting....................................................................................................... 46
5.1.2 Inleiding en definitie .................................................................................................. 46
5.2.2 Vier modellen van agendasetting................................................................................ 46
5.2.3 Het kloofmodel ......................................................................................................... 46
5.2.4 Het barrièremodel ..................................................................................................... 47
5.2.5 Het stromenmodel .................................................................................................... 48
5.2.6 Het relatieve-aandacht model.................................................................................... 49
5.2.7 Toepassing van de vier modellen ................................................................................ 50
Voorbeeld examenvraag ..................................................................................................... 50
5.2.8 Einde van de agendasetting ....................................................................................... 50
5.3 Fase 2: Beleidsvoorbereiding: het ontwerpen van beleid (snel)............................................ 51
5.3.1 Vormen van voorbereiding ......................................................................................... 51
5.3.2 Maatstaven voor een goed ontwerp ........................................................................ 51
5.3.3 Acht stappen in het ontwerpproces ............................................................................ 52
5.3.3 De politieke omgeving van het ontwerpproces ........................................................ 53
5.4 Fase 3: Beleidsbepaling (snel) .................................................................................... 53
5.4.3 inleiding en definitie................................................................................................... 53
5.4.2 Wie? Gezagdragers en hoofdrolspelers................................................................... 53
5.4.3 Hoe? Het beslissen ............................................................................................... 53
5.5 Fase 4: De uitvoering van overheidsbeleid (snel) ................................................................ 53
5.6 Fase 5: De naleving en handhaving van beleid (snel) ........................................................... 53
5.8 Besluit (snel) .................................................................................................................... 54
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 54
Deel III: Theoretische perspectieven op beleid .................................................................................55
Theoretische modellen in de beleidswetenschap ................................................................ 55
Hoofdstuk 6: Normatieve theorieën ............................................................................................ 57
6.1 Inleiding ........................................................................................................................... 57
6.2 Rational choice theory ...................................................................................................... 57
6.2.1 Rational choice theory: Inleiding ................................................................................ 57
6.2.2 Rational choice theory: Game theory.......................................................................... 59
6.2.3 Rational choice theory: Principal agent theory ............................................................ 60
6.2.4 Rational choice theory: evaluatie ............................................................................... 61
6.3 Public choice theory!!! ...................................................................................................... 61
6.3.1 Public choice theory: inleiding ................................................................................... 61
6.3.2 Public choice theory: elementen ................................................................................ 62
6.3.3 Public choice theory: oplossingen .............................................................................. 63
6.3.4 Public choice theory: evaluatie .................................................................................. 63
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 63
Hoofdstuk 7: Descriptieve/beschrijvende benaderingen .............................................................. 65
7.1 Inleiding: van normatief naar descriptief ............................................................................ 65
7.2 Bounded rationality .......................................................................................................... 66
7.2.1 Bounded rationality: startpunt.................................................................................... 66
7.2.2 Substantial en procedural rationality .......................................................................... 66
7.2.3 Satisfycing search ..................................................................................................... 67
7.2.4 Beperkingen van de rationaliteit ................................................................................. 67
7.2.5 Toepassingen ............................................................................................................ 68
7.2.6 Kritiek ....................................................................................................................... 69
7.3 Prospect theory ................................................................................................................ 69
7.3.1 Prospect theory: beslissen in onzekere situaties ......................................................... 69
7.3.2 Expected utility theory ............................................................................................... 69
7.3.3 Aanleiding prospect theory ........................................................................................ 70
7.3.4 Prospect theory ......................................................................................................... 71
7.3.5 Toepassingen ............................................................................................................ 72
7.3.6 Kritiek ....................................................................................................................... 72
7.4 Heuristieken .................................................................................................................... 72
7.4.1 Snel beslissen ........................................................................................................... 72
2
, 7.4.2 Soorten heuristieken ............................................................................................. 73
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 74
Hoofdstuk 8: Bestuurskundige benaderingen .............................................................................. 75
8.1 Inleiding: bijdrage van de bestuurskunde ........................................................................... 75
8.2 Incrementalisme of ‘muddling through’ ............................................................................. 75
8.2.1 Theorie van het incrementalisme ............................................................................... 75
8.2.2 Toepassing van het incrementalisme in het beleidsonderzoek ..................................... 76
8.2.3 Kritiek op het incrementalism .................................................................................... 77
8.3 Mixed scanning ................................................................................................................ 77
8.3.1 Theorie van mixed scanning ....................................................................................... 77
8.3.2 Toepassing van mixed scanning.................................................................................. 79
8.4 Garbage can..................................................................................................................... 80
8.4.1 Theorie van de garbage can-benadering/besluitvorming .............................................. 80
8.4.2 Toepassing van de garbage can-benadering ................................................................ 81
8.4.3 Kritiek op de garbage can-benadering ......................................................................... 81
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 82
Hoofdstuk 9: Politieke theorieën ................................................................................................. 83
9.1 Inleiding: een brede waaier ............................................................................................... 83
9.2 Het politieke arenamodel .................................................................................................. 83
9.3 Essence of decision .......................................................................................................... 84
9.3.1 Inleiding .................................................................................................................... 84
9.3.2 Model 1: Rational Actor Model ................................................................................... 84
9.3.3 Model 2: Organizational Behavior Model ..................................................................... 85
9.3.4 Model 3: Governmental Politics Model ....................................................................... 86
9.3.5 Evaluatie ................................................................................................................... 86
9.4 Nieuw institutionalisme .................................................................................................... 87
9.4.1 Inleiding .................................................................................................................... 87
9.4.2 Wat zijn instituties? ................................................................................................... 87
9.4.3 Guy Peters ................................................................................................................ 88
9.4.4 Anton Hemerijck ....................................................................................................... 88
9.4.5 Evaluatie ................................................................................................................... 89
9.5 Netwerktheorieën............................................................................................................. 89
9.5.1 Inleiding .................................................................................................................... 89
9.5.2 Definities en centrale concepten ................................................................................ 90
9.5.3 ‘From government to governance’ .............................................................................. 90
9.5.4 Gedrag en relaties binnen netwerken.......................................................................... 91
9.6 Poliheuristic theory!!! ....................................................................................................... 91
Voorbeeld van een examenvraag ........................................................................................ 92
Examen info ............................................................................................................................... 93
Gastles ...................................................................................................................................... 95
Overzicht: .............................................................................................................................. 95
Inleiding ............................................................................................................................ 95
1. Evidence in policy .......................................................................................................... 95
2. The scuby project ........................................................................................................... 98
3. Theory-based evaluation ................................................................................................ 98
4. Close............................................................................................................................. 98
3
,4
,Deel 0: Introductie
Les 1: 3 oktober 2024
2 grote doelen:
• Theoretische kennis en inzichten in beleid
• Toepassen in opdracht
Info:
Geen handboek, teksten op BB à teksten te kennen voor examen
Hoorcolleges als 3 uur ingepland maar geeft ze op 2 uur.
8-tal hoorcolleges
Opdracht:
25% of 5 van de 20 punten, groepsopdracht, 28 oktober toegelicht, dag erna inschrijven
op BB, deadline vlak voor kerstmis. 4-tal personen
Examen
Schriftelijk, gesloten boek
• 5 punten: 5 kennisvragen, definitie elks op 1 punt. Niet veel uitleg.
bv is dit een indirecte of directe beleidsinstrument, waarom?
• 10 punten: inzicht vragen 1 kleinere en 2 grotere vragen.
Belangrijke woorden en begrippen onderstrepen in de vraag.
Planning:
Zie op bb
Week 4 – 18 oktober geen les
3 delen in het vak
Derde deel: meerderheid van de stof
Tweede deel: gaat over opdracht
DUS examen en 5 begrippen etc zullen vooral uit deel 3 komen ook paar uit andere maar
deel 3 is the key
Verloop van de delen en thema’s
5
,6
,Deel I: Inleiding en definiëring:
Hoofdstuk 1: wat is beleid(swetenschap)?
1.1 Geschiedenis van het woord beleid.
Etymologie van het woord ‘beleid’:
• Beleid < Middeleeuws Nederlanse werkwoord ‘beleiden’
• Beleiden = doen gaan, aanvoeren
• Beleider = iemand die doet gaan, aanvoerder, iemand die den stoot aan iets
geeft, aanstoker
Beleid heeft een zeer brede betekenis:
• Regering
• Manier van doen, wijze van omgang met personen
• Beheer van zaken, bevelvoering
• Prudentie, bedachtzaamheid
Beleider = aanvoerder
Beleid = bedachtzaam iets doen
Beleid veel meer zien verschijnen?
19de eeuw betekenis versmald tot prudentie
20ste eeuw: heropleving en succes van ‘beleid’
Heropleving:
● Contrast met ‘politiek’
● Politiek = ‘handelswijze van een staatsman’
= tweeslachtig: goede – slechte staatslieden
● Gevoelswaarde
- Beleid: zakelijkheid, deskundigheid, objectiviteit, consensus
- Politiek: controverse, partijdigheid, manipulatie, opportunisme
2 trends:
1) Waarom heropleving?
Waarom woord beleid nodig?
Wat is het verschil als hij vraagt loonpolitiek of loonbeleid à antwoord in de klas:
politiek meer ideologie, beleid meer gestructureerd
Politiek = handelswijze van de staatsman, ideologisch want kan betrouwbaar zijn
maar ook geslepen of opportunistisch
Beleid = neutraler
ð Gevoelsverschil tussen de 2 woorden die min of meer hetzelfde betekenen
Nood aan begrip beleid want het andere heeft een andere connotatie
7
, Succes door 2 evoluties
● Evolutie van nomocratie naar teleocratie
- Liberale rechtsstaat: regeren door wetten
- Sociale verzorgingsstaat: regeren door doelstellingen
● Paradox van de moderne samenleving
- Gegeneraliseerde verafhankelijking
- Sociale atomisering
Ruimte voor overheid als ‘beleider’ van de samenleving
2) Waarom is het zo een succes/zoveel gebruikt?
à 2 opties:
A) Van nomocratie naar teleocratie
Nomocratie = liberale, grenzen afbakenen
Teleocratie = soc verozrgingstaat waae er doelen zijn , je wil dingen veranderen in
de SL, niet meer voldoende enkel grenzen afbakenen
à Van grenzen afbakenen -> naar iets waardat je ergens naartoe mee wil gaan
DAN heb je beleid nodig, er is een bestuur nodig
B) Paradox van de moderne samenleving
1. Sociale atomisering
= Gemeenschapszin verdwijnt, bowling alone, verdwijnen van de sociale
lijn
2. Gegeneraliseerde verafhankelijking
= Veel meer regels nodig om ons op te letten
1.2 De nood aan overheidsbeleid
Sturing door de overheid:
● Maatschappelijk verkeer op vreedzame en voorspelbare manier laten verlopen
● Maatschappelijke veranderingen teweegbrengen: “De overheid moet iets doen”
Vb. arbeidsomstandigheden (begin 20ste eeuw)
vrouwenemancipatie (jaren ’60)
klimaatverandering
Alternatieve sturingsvormen:
1. Maatschappelijke zelfsturing
● Organisaties kunnen maatschappelijke ontwikkelingen beïnvloeden
● Vrijwillig en op basis van rationele argumenten
● Geen wettelijke taak, wél cruciale hulpbronnen
=> Bovens et al. (2007): MZ betekent dat groeperingen zonder
tussenkomst van de overheid waarden uitdragen, problemen oplossen of
kansen benutten, veelal door het gezamenlijk opstellen en/of uitvoeren
en/of handhaven van regels of afspraken (indien nodig binnen een wettelijk
kader)
Vb Ontstaan van ziekenhuizen
We moeten gestuurd worden
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper feebedg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,66. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 64450 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen