Samenvatting Visies op Orthopedagogisch Handelen:
Omgaan met agressie.
1. Wat is agressie?
1.1 Tijds- en contextgevoelig en eigen grenzen.
Agressie definiëren is niet eenvoudig. Een reden hiervoor is dat het labelen van
gedragingen evolueert in de tijd. Bijvoorbeeld wat vroeg als eerder ‘normaal’
werd beschouwd, rangschikken we nu onder agressief gedrag. Denk aan: ouders
die hun kinderen mogen slaan vs. kindermishandeling. Er is ook de
maatschappelijke context. Welke waarden en normen worden in de maatschappij
gehanteerd?
Agressief gedrag = gedrag waardoor de ander zich aangevallen of bedreigd voelt.
Een aantal gedragingen zullen door vrijwel iedereen als agressief gedrag
bestempeld worden en een groot aantal gedragingen zullen per individu of groep
verschillen.
Zie oefening in de cursus p. 7 !
1.2 Definitie agressie.
Agressie staat voor gedrag dat een ander fysiek of emotioneel letsel toebrengt en
niet aanvaardbaar is.
Agressie = communicatie dus boodschap achter het gedrag moet gezocht
worden het betekent niet dat dit gedrag niet getolereerd moet worden.
1.3 Typologieën.
Er zijn 3 typologieën:
1. Graad:
- Van agressieve gedachten tot verbale tot fysieke agressie.
- Fysieke agressie: vernieling, gericht op anderen zonder bedoeling letsel
toe te brengen, gericht op anderen met de bedoeling letsel toe te
brengen.
2. Reactief – proactief:
- Reactief: Reactie op.
- Proactief: vast patroon van inzetten van instrumentele agressie.
3. Directe – indirecte agressie:
- Directe agressie: meteen zichtbaar.
- Indirecte agressie: roddelen, uitsluiten, pesten negeren.
1
, 2. Soorten agressie.
We onderscheiden verschillende soorten van agressie naargelang de:
- Uitingsvorm:
Materiële agressie: gooien met voorwerpen, met deuren slaan,
spullen van tafel vegen, enzovoort.
Fysieke agressie: schoppen, slaan, duwen, bijten, krabben,
enzovoort.
Verbale agressie: schelden, schreeuwen, spotten, uitdagen,
passieve agressie, enzovoort.
Non-verbale agressie: dreigende gebaren, spugen, enzovoort.
Psychische agressie: bedreigen, chanteren, onder druk zetten,
enzovoort.
Onderhuids agressief gedrag: onrust.
- Gerichtheid:
Mensen of dieren.
Materiële omgeving.
Zichzelf.
- Ontstaansredenen:
Frustratie agressie: ontstaat vanuit gevoelens van onmacht, een
gevoel geen controle te hebben over een situatie.
Vaak in contexten met weinig keuzevrijheid en afhankelijk
zijn van anderen (scholen, ziekenhuizen,
welzijnsorganisaties, …).
Verschillende manieren om er mee om te gaan w.o.
agressie.
Bijvoorbeeld: Geert werkt bij een maatwerkbedrijf. Hij
heeft al een moeilijke week achter de rug, zowel in de
voorziening als op het werk. De vrijdag moet hij bij de
ploegbaas komen. Of het klopt dat hij gisteren op Michel
heel boos is geworden en dat hij geroepen heeft. Geert
vliegt uit. Dat het een ploegbaas van niets is, dat hij altijd
dezelfde voortrekt, dat hij geen controle meer heeft, dat
hij …
Kenmerken frustratie agressie:
o Kwaadheid is niet in verhouding
o Emotionele reactie.
o Onvoorspelbaar.
o Verlies zelfbeheersing.
o Voornamelijk verwijten.
Instrumentele agressie: is agressie inzetten om iets gedaan te
krijgen.
Doelgericht gedrag.
Doel kan materieel of immaterieel zijn, bv. bij een overval
is het doel geld en bij zogenaamd zinloos geweld kan het
doel ‘status in de groep verkrijgen’ zijn.
Doelgericht dreigen of manipuleren (= bewust gedrag).
Vaak aangeleerde gedragsstijl.
2
