Dit document bevat een uitgebreide samenvatting van het vak prehistorie, gedoceerd door Jan Van Schaftingen in de ArteveldeHogeschool.
Deze samenvatting bestaat uit de lesnotities, powerpoint en cursus. Ook zijn de belangrijkste teksten van de documentatiebundel ingewerkt.
Ik ben elke les aanwezi...
, 1. De prehistorie in historisch perspectief
Hoe keek men in het verleden naar de periode van de prehistorie?
De beeldvorming over de prehistorie is gebaseerd op een verouderde en inmiddels
achterhaalde negatieve visie op de prehistorie, waarbij op die tijd werd neergekeken, als
zou die het complete tegengestelde zijn van beschaving – en vandaag dragen we dat nog
mee in de vorm van gedateerde, misplaatste en vaak karikaturale beelden van die tijd.
Vertekende verschijningsvormen (vooroordelen, clichés, fouten, …) wat zorgt voort onjuiste
beeldvorming. Dit resulteert dat het een didactische uitdaging is om de onjuiste beelden
weg te nemen.
De prehistorie kan worden afgebakend als de periode van het menselijke verleden waarvoor
we niet over geschreven bronnen beschikken. De periode van het menselijke bestaan
waarvoor we wel beschikken over geschreven historische bronnen wordt afgebakend als
geschiedenis. De protohistorie als de periode van het menselijke bestaan waarvoor we
beschikken over geschreven historische bronnen uit andere gelijktijdige culturen dan de
cultuur in kwestie. = Telkens de beschikbaarheid van geschreven historische bronnen als
criterium.
Wat bakenen we dan af als het begin?
- Oerknal 13.7 miljard jaar geleden geschiedenis is het verhaal van de
mens!
- Ontstaan van de aarde 4.6 miljard jaar geleden =
- Begin leven op aarde 3.7 miljard jaar geleden 3 miljoen jaar geleden bij
ontstaan mens
(In Afrika, elders later =
ongelijktijdigheid)
Wat bakenen we dan af als het einde?
- Het schrift ca. 3 500 v.C. (In het Nabije Oosten, elders later =
ongelijktijdigheid)
3 000 000 jaar geleden 3 500 v.C.
Verschillende indelingen voor deze prehistorie:
A. Op basis van gebruikte materialen en technieken / technische evolutie :
Drieperiodensysteem, volgens Thomsen.
o Steentijd
o Bronstijd Verfijning drieperiodensysteem
o IJzertijd
Gaandeweg werd deze indeling Bronstij
Steentijd IJzertijd
d
verfijnd :
! Bedenkingen : Paleolithicum Mesolithicum Neolithicum
Wat met de tijd tussen de eerste
mens en de eerste menselijke Oud
Midden Jong
ca. 2.500
ca. 250 000 ca. 45 000
werktuigen? 000 jaar
jaar geleden jaar geleden
geleden
Wat met de andere minder
bewaard gebleven materialen?
2
, Wat met de gebieden zonder de bronstijd en ijzertijd, zeer Europees en dus beperkte
geldigheid.
5 à 15 % van de stenen werktuigen onderdeel van de aantal werktuigen in de steentijd.
B. Sociaaleconomische evolutie : Economische basisstructuur
De levenswijze van de mens en diens omgang met zijn natuurlijke en sociale omgeving.
o Samenleving jager-verzamelaars ; nomaden
o Landbouwers ; sedentairen
o ( Industriële samenleving )
o ( Postindustriële samenleving )
1.1. Ötzi
The Iceman of the Alps. Op donderdag 19 september 1991 gevonden op 3 000 m hoogte in
de Oostenrijkse Alpen.
Relatief intact :
- Snel na zijn dood bedekt door een beschermlaag van
sneeuw en ijs
- Door een diepe geul niet afgedreven met gletsjerwater
- Slechts kort na de vondst blootgesteld aan lucht en licht
Tijd Ca. 3 350 – 3 100 v.C.
Ruimte Kopertijd
Domein Sociaal: Hij maakte deel uit van een gemeenschap met kennis en
bepaalde technieken
Economisch: Jacht, verzamelen en mogelijk handel
Natuurwetenschappelijke onderzoeksmethoden / multidisciplinaire samenwerking van de
natuurwetenschappen en archeologische kennis.
Op een gewelddadige manier omgekomen?
- Moordwapen pijl en boog
- Doodbloeden als doodsoorzaak
2. De prehistorie in vakdidactisch perspectief
Hoe kijkt men vandaag in het geschiedenisonderwijs naar de periode van de
prehistorie?
Evolutieleer als uitdaging. Er is weinig tijd, soms omstreden en moeilijk te bevatten. Een
grote uitdaging om het vak te doceren.
3
, 3. De prehistorie in dit opleidingsonderdeel
Hoe kijken wij in GE1 naar de historische periode van de prehistorie?
De leerinhouden op een zinvolle, bevattelijke en boeiende manier brengen is uiteraard ook
het vakdidactische streefdoel.
H2: De neanderthaler, van scheldwoord tot
verre verwant
1.De moeizame doorbraak van een nieuwe soort
Hoe en waarom werd de neanderthaler pas laat erkend als mensensoort?
In augustus 1856 drongen arbeiders de Feldhofergrot binnen waar ze skeletresten aantroffen,
resten van een nog onbekend type mens. Opvallend was de botrichel boven de oogkassen
wat aanzet gaf om een nieuwe mensensoort bij te zetten.
De benaming Homo Neanderthalensis werd gebruikt, het verwees naar het Neanderdal
waar de vondsten werden gedaan.
1.1. Evolutie: believers en non-believers
Enerzijds het scheppingsidee uit Genesis. Was een vaste
geloofswaarheid.
Anderzijds de evolutietheorie van Charles Darwin. Schreef
in 1859 ‘On the origin of species’ en beargumenteerde dat alle
vormen van leven op aarde een gemeenschappelijke afstamming hebben en dat evolutie het
gevolg was van natuurlijke selectie.
Het concept van natuurlijke selectie was een concept die in de 19 e eeuw al de ronde deed.
Darwin verbond echter het ontstaan van nieuwe soorten aan de theorie, ook wel bekend als
speciatie. Zijn visie ging ervan uit dat soorten levende wezens niet uit identieke exemplaren
bestaan, maar dat er onderling een variatiebreedte bestaat. Zij met de beste aanpassing
aan de omstandigheden hebben grotere kans op overleven en nakomelingen waardoor hun
soort dominant kan worden. (= Survival of the fittest, echter geen uitdrukking van hém).
Natuurlijke omstandigheden kunnen op een bepaalde plek zo specifiek zijn dat er op die
manier een eigen soort kan ontstaan.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vickyleuckx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €23,99. Je zit daarna nergens aan vast.
