100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Samenvatting Wijsbegeerte en ethiek - handelsingenieur en TEW €5,29
In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting Wijsbegeerte en ethiek - handelsingenieur en TEW

 1 keer verkocht

Uitgebreide samenvatting van de cursus wijsbegeerte en ethiek gegeven door Matthias Lievens. Ik heb me gebaseerd op mijn eigen notities van de lessen, slides en examenvragen.

Voorbeeld 4 van de 126  pagina's

  • 25 januari 2025
  • 126
  • 2024/2025
  • Samenvatting
Alle documenten voor dit vak (3)
avatar-seller
diane-badajkov
Wijsbegeerte en Ethiek
Contents
Les 1 ............................................................................................................................................ 2
Handel in het oude Griekenland ............................................................................................ 4
Sofisten ................................................................................................................................... 6
Aristoteles over chrematistiek ......................................................................................... 10
Oikonomia (‘huishoudkunde’) .......................................................................................... 11
Praxis: Hannah Arendt...................................................................................................... 11
Les 2 .......................................................................................................................................... 12
Aristoteles ............................................................................................................................ 14
De theorie van de 4 oorzaken .......................................................................................... 15
Teleologisch verklaringsmodel ......................................................................................... 16
Contrast: moderne wetenschapsopvatting...................................................................... 17
Aristoteles: onbewegen beweger .................................................................................... 18
Contrast met de moderne ervaring ................................................................................. 18
Moderniteit ...................................................................................................................... 20
Max Weber ........................................................................................................................... 21
Les 3 .......................................................................................................................................... 21
De Protestantse ethiek ..................................................................................................... 24
Max Weber: over ‘doelrationaliteit’................................................................................. 25
Gevolgen van rationalisering en verzakelijking:............................................................... 27
Illustratie: Franz Kafka (1883-1924) ................................................................................. 29
Adolf Eichmann ................................................................................................................ 29
Les 4 .......................................................................................................................................... 30
De uitdaging van de moderniteit ......................................................................................... 30
Karl Marx .......................................................................................................................... 30
De zoektocht naar betekenis................................................................................................ 38
Moderniteit en authenticiteit .......................................................................................... 38
Søren Kierkegaard (1813-1855) ...................................................................................... 39
Les 5 .......................................................................................................................................... 40
Stadia op de levensweg (1845) ........................................................................................ 40
Les 6 .......................................................................................................................................... 48
De gift ................................................................................................................................... 53

1

,Les 7 .......................................................................................................................................... 57
Ethische theorieën: inleiding................................................................................................ 62
Michael Sandel ................................................................................................................. 62
Ethische theorieën ............................................................................................................... 66
Utilitarisme ....................................................................................................................... 67
Les 8 .......................................................................................................................................... 68
Van hedonistisch utilitarisme naar preferentie-utilitarisme ........................................... 73
Act- en regelutilitarisme ................................................................................................... 74
Deontologie: Immanuel Kant ........................................................................................... 78
Les 9 .......................................................................................................................................... 79
Deugdethiek ......................................................................................................................... 89
Les 10 ........................................................................................................................................ 90
John Rawls (1921-2002): een theorie van rechtvaardigheid ............................................... 90
Sluier van onwetendheid ................................................................................................. 93
Les 11 ...................................................................................................................................... 102
Rechtvaardigheid: in discussie met Rawls ......................................................................... 102
Robert Nozick ................................................................................................................. 102
Friedrich von Hayek ........................................................................................................ 105
G.A. Cohen (1941-2009) ..................................................................................................... 112
Les 12 ...................................................................................................................................... 115
Democratie in debat ........................................................................................................... 115
1 Aggregatief model van democratie ............................................................................. 116
2 Deliberatieve democratie ............................................................................................ 118
Chantal Mouffe............................................................................................................... 121




Les 1

Filosofie: de inzet
Filosofische vragen/problemen moet je zelf beantwoorden/oplossen
Antwoorden => impliciet
Filosofische vragen: kunnen cruciale impact hebben op je leven/keuzes, hoe we de
samenleving organiseren…
Woorden/begrippen ontstaan uit de filosofie: contracten, economie, politiek … => gaan
terug naar filosofische theorieën op hoe wij zijn/denken, hoe onze maatschappij eruitziet
Vb:
• Is er dood na het leven? We leven alsof er geen dood is

2

, • Welke plichten hebben we tegenover onze medemensen?
Pionier v d Westerse filosofie = Socrates; “Ken uzelf” -> zijn onze impliciete antwoorden
zinvol?

Er zijn vragen waaraan je je niet kan onttrekken.
De meeste mensen hebben al een antwoord, zonder de vraag te hebben gesteld.
Er staat altijd iets op het spel voor onszelf; filosofische vragen zijn altijd een soort van
zelfonderzoek

Cursusoverzicht
Filosofie = pluralistische discipline -> niet 1 waarheid/juist antwoord
1. Filosofie en economie
Historisch-filosofische discussie over betekenisverandering in relatie tot de economie
Betekenis: Hoe verschuift het doorheen de geschiedenis, de betekenis die wij geven
aan de wereld/economische fenomenen. En op welke manier is onze moderne
economie het product van die betekenisverschuiving
2. Ethische theorieën
Utilitarisme, deontologie, deugdethiek, zorgethiek
3. Institutionele ethiek
Rechtvaardigheid: Rawls, libertarisme, marxisme, luck egalitarianism
Democratie
Ethiek met betrekking tot de maatschappij: Hoe moet de maatschappij georganiseerd
worden?

Theoretische filosofie: logica, kenleer, “Wat is waarheid?”
Praktische filosofie: economische, sociale, politieke filosofie en ethiek “Hoe moeten we
handelen?”/”Hoe moeten we ons organiseren?”

De oorsprong van de filosofie
Rationele nadenken over zaken op bepaald moment in geschiedenis begonnen.
Socrates, Plato, Aristoteles: 3 intellectuele reuzen => hebben ideeën geformuleerd die een
enorme stempel hebben gezet op Europese samenlevingen gedurende millennia
Oorsprong: 5de-6de eeuw v.C.: Athene, gecentreerd rond de 3 figuren
Wiskunde was zeer belangrijk
Voor filosofie: mensen hadden behoefte dingen te verklaren
• Door mythes/verhalen te vertellen, vaak religieus gekleurd
• Diende om te begrijpen waarom bepaalde natuurfenomenen zich voordeden
• Functie: de wereld begrijpbaar maken (zoals wetenschap nu)
• Werden op bepaald moment ongeloofwaardig => nood aan nieuwe manier van
denken
• Antieke Griekenland (Athene):
o Ontstaan democratie (beperkte vorm)
▪ Soort vrije samenleving waar mensen op vrije manier met elkaar
discussieerden
▪ Beperkt


3

, - Enkel mannen
- Rijk (hebben slaven)
▪ Staat model voor ons democratisch nadenken na Franse Revolutie
o Handel
▪ Periode van relatieve economische voorspoed van de groei van handel
▪ Link tussen handel, groeiende rol van geldeconomie en filosofische
denken
Presocratische filosofie
Socrates (469-399 BC)
Plato (427-347 BC)
Aristoteles (384-322 BC)

Maatschappelijke ontwikkelingen
• Teloorgang van het mythische wereldbeeld
• Democratie
• Handel
• …
Handel in het oude Griekenland
Ontstaan groep in samenleving van succesvolle ambachtslieden, koopmannen, handelaars,
boeren die relatief rijk worden met economische activiteit -> willen meer te zeggen
hebben/plaats hebben in de samenleving
• Hebben nood aan vorming ideeën om hun plaats op te eisen
• Handel zorgt voor blootstelling aan buitenlandse/externe invloeden, ideeën die van
elders komen
o Confrontatie van ideeën van elders leiden tot filosofisch denken

• reële en intellectuele abstractie
• Geld creëert abstractie: Geld functioneert als een reële abstractie omdat het de
waarde van verschillende concrete goederen en diensten samenbrengt in één
universeel en abstract medium (geld). Dit maakt handel mogelijk zonder dat
goederen direct geruild hoeven te worden.
• Abstractielogica: Het gebruik van geld leidt tot een manier van denken waarin
abstracte begrippen zoals "waarde," "prijs," en "rijkdom" centraal staan. Deze
begrippen ontstaan deels uit de maatschappelijke praktijk (reële abstractie) en
worden vervolgens verder ontwikkeld in ons denken (intellectuele abstractie).
• Hoe we denken over geld en handel is een intelectuele abstractie

• Geld is fundamenteel anders dan concrete goederen zoals brood of wijn. Het
representeert waarde in een abstracte vorm, waardoor het mogelijk is om los te
denken van de directe, tastbare realiteit. Dit abstractieproces is de basis voor het
abstracte denken over economie, handel, en waarde.
o Filosofisch denken = denken in abstracties
▪ Centraal stellen van abstracte concepten en proberen daarover na te denken
▪ In de maatschappelijke realiteit ontstaat een soort logica die op zich al abstract is
- Geld en handel bieden praktische voorbeelden van hoe abstracte ideeën ontstaan en
invloed hebben op de werkelijkheid.

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper diane-badajkov. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,29. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 69411 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€5,29  1x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd