Toxicologie en farmacokinetiek
1. Inleiding
1.1. Farmacologie en toxicologie
Xenobiotica= lichaamsvreemde chemische stoffen
Gewenst of ongewenst
Toxicologie= bestuderen van de wisselwerking tussen schadelijke stoffen en levende
organismen
Nature oorsprong of geproduceerd
Farmacologie= bestuderen van de wisselwerking tussen een geneesmiddel en levende
organismen
Zowel de gewenste effecten als de bijwerkingen
Galenica= aanmaken van de geneesmiddelen
Farmacon= de actieve stof in een geneesmiddel
Geneesmiddel= farmacon (+ hulstoffen) in farmaceutische vorm
Elk bestanddeel kan toxisch zijn, de dosis bepaald of iets al dan niet toxisch is
1.2. Aspecten van de farmacologie
Fasen van de werking van een geneesmiddel:
1) Farmaceutische fase
= het uiteenvallen van het geneesmiddel in het gastro-intestinaal stelsel om actieve stof vrij
te stellen aan het darmlumen
2) Farmacokinetische fase
= het bereiken van het geneesmiddel op de plaats van de werking
3) Farmacodynamische fase
= het farmacon doet zijn farmacologische werking
4) Therapeutische fase
= therapeutisch gunstig effect
ADME
- Absorptie
= farmaceutische fase
Opname van het actieve bestanddeel in de bloedbaan
- Distributie
= verdere verdeling van het farmacon doorheen het lichaam
Arriveren op de plaats van de werking
Interageren met functionele aangrijppunten in/op een cel
= fysiologische veranderingen van de cel
- Métabolisme
= chemische wijziging van het farmacon
Vanaf het contact met de bloedbaan= eliminatie
Lever
- Excretie
= verwijderen van het farmacon uit het lichaam
Nieren
1
,Farmacokinetiek:
= Bestuderen van de veranderingen van farmaconconcentraties in het lichaam in relatie met de tijd
Wat doet het lichaam met het medicijn?
ADME
Beïnvloedingen:
Genetische variabiliteit
Snips= 1 nucleotide dat op DNA niveau veranderd wordt, een ander eiwit komt tot
uiting
Interactie met andere medicatie of voedingssupplementen
Interactie met voeding
Interactie met medische toestand
Bv. iemand met de ziekte van Crohn heeft een darmontsteking. Hierdoor zal de
persoon sneller medicatie opnemen door schade aan de wand
Farmacodynamiek:
= Bestuderen van de wisselwerking tussen farmacon en het lichaam
Wat doet het geneesmiddel met het lichaam?
Farmacokinetiek + farmacodynamiek= farmaceutisch profiel van farmacon
Benefit-risk ratio
= verhouding van de voordelen en risico’s voor de patiënt in relatie met zijn ziektebeeld
1.3. Aspecten van de toxicologie
2 doeleinden:
- Risico van blootstelling aan lichaamsvreemde stoffen beperken
- Grenswaarden vastleggen van dosissen of concentraties die geen schadelijk effect teweeg
brengen
Toxische agentia= niet gemakkelijk te zeggen
“De dosis is bepalend”: Paracelsus (grondlegger toxicologie)
Alles is giftig als de hoeveelheid groot genoeg is
Toxine= geneesmiddel die de minimale toxische concentratie (MTC) bereikt
Meest gevaar lopende organen:
- Lever
Leverbeschadiging= icterus, cirrose
- Nieren
Nierbeschadiging= albuminurie, niersteen
Andere gevaren:
- Zenuwstelsel:
Verlammingen
Gezichtstoornissen
- De huid
Jeuk
Eczeem
Roodheid
- Hart
Ritmestoornis
Drukval of-verhoging
- Beenmerg
anemie
2
, - Endocriene stelsel
Schildkliervergroting
- Slijmvliezen
Stomasitis
- Maagdarmstelsel
Maagbloeding
Diarree
- …
Toxicokinetiek
= Bestuderen van de veranderingen van giftige stoffen in het lichaam in relatie met de tijd
Toxicodynamiek
= Bestuderen van de wisselwerking tussen de giftige stof en het lichaam
2. Geneesmiddelformulering
2.1. Algemeen
= de vorm waaronder het farmacon wordt toegediend
Keuze afhankelijk van:
Gewenste plaats van werking
Dosis
Verwerkingseigenschappen van het farmacon
Inwendig (binnenin het lichaam) of uitwendig (buiten het lichaam: huid en slijmvliezen)
gebruik
Persoonsgebonden factoren (leeftijd, hulphoevendheid,…)
Economische factoren
Lokale werking= het GM heeft enkel effect ter hoogte van de aangebrachte plek
Voorbeelden:
- Ontsmettende zalf op de huid
- Puffer bij een astma-aanval
Systemische werking= het GM moet eerst in de bloedbaan opgenomen worden om uiteindelijk naar
ergens in het lichaam te gaan
Voorbeelden:
- Tabletten met antibioticum
- Morfine pleister (geeft GM aan de bloedbaan)
- Sublinguaal tablet
2.2. Orale toediening
Via de mond
1) Tabletten
Persen van het farmacon en hulpstoffen
Sommige tabletten hebben nog een coating
Redenen:
Smaakbedekking
Stabiliteit van het farmacon
Beschermen tegen licht of vocht
Reguleren van de farmaconafgifte
Zuurgevoelige middelen beschermen tegen maagzuur
3
, Varianten:
Bruistablet
Smelttablet
Buccale tablet= via wangslijmvlies
Sublinguale tablet= onder de tong
Voordeel bij beide:
Komt meteen in de bloedbaan terecht= geen first pass effect
Kauwtablet
2) Capsules
= gelatine-omhulsel
Komt vrij bij waterig milieu
3) Siropen
Bij suspensie= schudden voor gebruik
4) Emulsies
Schudden voor gebruik
5) Druppels
6) Oplospoeders
2.3. Dermale toedieningen
Via de huid
2.3.1. Voor lokaal effect
Huid is opgebouwd uit 3 lagen:
1. Epidermis
Opgebouwd uit: dicht aaneensluitend
dekweefsel + bovenop hoornlaag (dood
weefsel)
2. Dermis
Opgebouwd uit: bindweefsel met een netwerk
van bloedvaten, lymfevaten, zenuwen, talg &
zweet-klieren, haarfollikels
3. Subcutane vetlaag
Farmacon kan in het onderhuids vetdepot blijven
=> lokaal
Gedrag van het farmacon hangt af van:
- Fysio-chemische eigenschappen van de stof
Vet- en wateroplosbaarheid
- Conditie van de huid
Beschadigd of niet
- Leeftijd van de persoon
Huid van ouderen en kinderen zijn dunner
- Plaats op het lichaam
Voetzool moeilijk doorlaatbaar
Achter het oor makkelijk doorlaatbaar
- Farmaceutische vorm
Waterige crème= water zorgt voor een zwelling van de epidermis= hogere doorlaatbaarheid
Vette crème= blijft langer op de huid liggen= langer oppervlakkig werkzaam
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nettedevisscher. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,46. Je zit daarna nergens aan vast.
