Inleiding tot gender – en
diversiteitsstudies
Inhoudsopgave
I. Gender en feministische theorie.......................................................................................................................... 5
1. Inleiding: ontstaan en impact van vrouwen – en genderstudies..............................................................................5
A. Begrip gender.......................................................................................................................................................5
B. Genderstudies......................................................................................................................................................6
C. Vrouwen – en genderstudies als academische discipline....................................................................................6
D. Vrouwenstudies...................................................................................................................................................7
E. Genderstudies: uitgangspunten...........................................................................................................................7
F. Genderstudies onder vuur....................................................................................................................................7
G. Vrouwen – en genderstudies in België................................................................................................................7
2. Sleutelconcepten.......................................................................................................................................................8
A. Feminisme............................................................................................................................................................8
a. Ontstaan..........................................................................................................................................................8
b. Meer dan streven naar gelijke rechten...........................................................................................................8
c. Betekenis..........................................................................................................................................................8
d. Waarom?.........................................................................................................................................................9
e. Van alle tijden?................................................................................................................................................9
f. Van alle plaatsen?...........................................................................................................................................10
g. Thema’s in feministisch onderzoek...............................................................................................................10
h. Hoe de genderorde verklaren?......................................................................................................................11
B. Het onderscheid sekse en gender......................................................................................................................11
a. Sekse versus gender......................................................................................................................................11
b. Kenmerken van gender.................................................................................................................................11
i. Gender als sociale constructie...................................................................................................................11
ii. Gender = macht........................................................................................................................................12
iii. Gender = aangeleerd................................................................................................................................13
iv. Gender = performance.............................................................................................................................14
v. Gender = complex en gelaagd...................................................................................................................14
c. Sekse: biologisch gegeven of sociale constructie?........................................................................................15
d. Sekse als constructie......................................................................................................................................15
C. Patriarchaat of seks/gender – system................................................................................................................16
II. Stromingen, grondleggers en thema’s.............................................................................................................. 17
1. Voorlopers...............................................................................................................................................................17
A. Proto – feminisme..............................................................................................................................................17
B. De verlichting: gelijkheid van geest?..................................................................................................................18
2. Stromingen en thema’s...........................................................................................................................................20
A. Liberaal feminisme.............................................................................................................................................20
a. De Mills: liberaal pleidooi voor gelijkheid.....................................................................................................20
b. De strijd voor stemrecht................................................................................................................................21
c. Stemrecht en abolutionisme..........................................................................................................................21
d. Na WO II: mensenrechten maar nog geen gelijkheid...................................................................................22
1
, e. Liberaal feminisme in de tweede golf...........................................................................................................22
f. Kritieken op het liberalisme...........................................................................................................................23
B. Marxistisch – socialistisch feminisme................................................................................................................24
a. Marxisme en feminisme?..............................................................................................................................24
b. Friedrich Engels..............................................................................................................................................25
c. Alexandra Kollontai: feminisme onder het communisme.............................................................................25
d. Een moeilijk huwelijk.....................................................................................................................................26
e. Actuele analyses en thema’s.........................................................................................................................26
C. Differentiefeminisme.........................................................................................................................................27
a. De Beauvoir: de vrouw als ander en differentiefeminisme...............................................................................27
b. Een existentialistisch perspectief.......................................................................................................................27
c. Differentiefeminisme: de vrouw als anders, inferieur, onrepresenteerbaar.....................................................28
D. Radicaal feminisme............................................................................................................................................30
E. Lesbisch feminisme.............................................................................................................................................35
III. Feminisme en verschil – intersectionaliteit...................................................................................................... 35
1. Wat is intersectionaliteit?.......................................................................................................................................35
2. Context en achtergrond..........................................................................................................................................36
3. Voorlopers...............................................................................................................................................................36
4. Intersectionele onzichtbaarheid en anti – discriminatiebeleid...............................................................................37
5. Uitgangspunten......................................................................................................................................................38
A. Complexe systemen van privilegiëren en onderdrukking.................................................................................38
B. Analyse van macht.............................................................................................................................................39
C. Standpuntdenken en subjugated knowledge....................................................................................................39
D. Coalitioneel – verwevenheid van deelstrijden..................................................................................................39
E. Activistisch en emancipatorisch.........................................................................................................................40
6. Impact op de feministische beweging....................................................................................................................40
7. Beperkingen en kritiek............................................................................................................................................40
IV. Ras en racisme................................................................................................................................................ 41
1. Inleiding : zijn er nog racisten?...............................................................................................................................41
2. Wat is racisme? Wat is racisme?............................................................................................................................41
3. Historiek van ras en racisme...................................................................................................................................43
A. Voorlopers..........................................................................................................................................................43
B. Proto – racisme in de middeleeuwen................................................................................................................44
C. 1492: religie en menselijkheid...........................................................................................................................44
D. De ambiguë erfenis van de Verlichting..............................................................................................................45
E. Sociaal darwinisme en eugenetica.....................................................................................................................47
4. Nieuw racisme.........................................................................................................................................................48
A. Racisme zonder ras............................................................................................................................................48
B. Racisme zonder racisten....................................................................................................................................49
C. Racisme zonder racisme.....................................................................................................................................49
D. Hoe racisme begrijpen?.....................................................................................................................................50
5. Conclusie.................................................................................................................................................................50
V. Multiculturalisme, diversiteit en dekolonisatie................................................................................................. 50
2
, 1. Multiculturalisme....................................................................................................................................................50
A. Uitgangspunten en de multiculturele paradox..................................................................................................51
B. Feministische kritiek: “Is multiculturalism bad for women?”............................................................................53
C. De dialogische benaderingen van Anne Phillips & Monique Deveaux..............................................................55
a. Herdefiniëren van cultuur.............................................................................................................................55
b. Verhogen van inzicht in de achtergond van zogenaamde culture clashes...................................................56
c. Vooropstellen van moreel minimum op basis van mensenrechtenparadigma............................................56
d. Proces van democratische deliberatie..........................................................................................................56
D. The retreat from multiculturalism.....................................................................................................................57
E. Is multiculturalisme dood?.................................................................................................................................57
F. Ondertussen in Vlaanderen................................................................................................................................58
3. Van multiculturalisme naar happy diversity?.........................................................................................................58
A. De shift naar superdiversiteit.............................................................................................................................58
B. Case: Diversiteit in het hoger onderwijs............................................................................................................59
C. Nieuwe stemmen: “Decolonize the university”.................................................................................................60
VI. Queer studies................................................................................................................................................. 60
1. Inleiding...................................................................................................................................................................60
A. Queer..................................................................................................................................................................60
B. Foucault: macht, kennis en taal.........................................................................................................................61
C. Queer theory: uitgangspunten...........................................................................................................................62
D. The genderbread person....................................................................................................................................63
a. Sekse..............................................................................................................................................................63
b. Genderidentiteit............................................................................................................................................63
c. Genderexpressie............................................................................................................................................63
d. Aantrekking....................................................................................................................................................63
E. Twee seksen.......................................................................................................................................................64
F. Hetero versus homo...........................................................................................................................................64
G. Heteroseksualiteit heeft een geschiedenis........................................................................................................65
H. Performativiteit van gender...............................................................................................................................65
I. Een westers model..............................................................................................................................................66
J. Queering kinderprogramma’s.............................................................................................................................66
K. Belangrijke concepten........................................................................................................................................66
2. Queer studies op het kleine scherm........................................................................................................................67
A. Theorie en overzicht van queer TV – studies.....................................................................................................67
a. Theorie...........................................................................................................................................................67
B. Holebi en trans televisibiliteit in Vlaanderen.....................................................................................................68
a. Heteronormativiteit in Vlaase TV..................................................................................................................68
b. Homonormativiteit........................................................................................................................................69
c. Transnormativiteit.........................................................................................................................................70
d. Achter de schermen: visie van de makers.....................................................................................................70
C. Conclusies en reflecties......................................................................................................................................71
a. Holebi en trans in Vlaamse TV.......................................................................................................................71
b. Queer analyse en TV in Vlaanderen..............................................................................................................71
3. Transgender............................................................................................................................................................72
A. Concepten en kaders..........................................................................................................................................72
a. Fenomeen transgender is niet nieuw............................................................................................................72
b. 20e eeuw: ontstaan van transseksualiteit.....................................................................................................72
c. Pathologisering van transseksualiteit............................................................................................................74
d. Trans als illustratie van sociale constructie...................................................................................................74
3
, e. 1990’s: queer studies en gender studies.......................................................................................................75
f. Trans feminisme en trans studies..................................................................................................................76
g. Seksuele identiteit.........................................................................................................................................76
h. Genderidentiteit............................................................................................................................................77
i. Genderidentiteitsontwikkeling.......................................................................................................................77
j. Transgender?..................................................................................................................................................78
k. Genderidentiteit: toegenomen zichtbaarheid M/V voorbij..........................................................................78
l. Genderidentiteit: nieuwe aandacht voor non – binariteit.............................................................................78
B. Transgenderzorg vandaag..................................................................................................................................79
a. De weg naar de pathologisering....................................................................................................................79
b. Medische realiteit..........................................................................................................................................79
c. Huidige praktijk..............................................................................................................................................79
d. Problemen in de zorg: wachttijden...............................................................................................................80
C. Juridische verankering en institutionalisering...................................................................................................80
a. Geslachtregistratie of genderregistratie.......................................................................................................80
b. Europa: verandering geslachtsregistratie......................................................................................................80
c. Verandering voornaam en geslachtsregistratie.............................................................................................80
d. Data uit het rijksregister................................................................................................................................80
e. Effect..............................................................................................................................................................81
f. Non – discriminatie gender............................................................................................................................81
D. Socio – politiek onderzoek.................................................................................................................................81
a. Terminologie..................................................................................................................................................81
b. Het belang van taal........................................................................................................................................81
c. Het belang van meten....................................................................................................................................81
d. Epidemiologie................................................................................................................................................82
e. Onbekend maakt onbemind..........................................................................................................................82
f. Sociale attitudes: impact................................................................................................................................82
g. Sociale attitudes: impact zelfs na 10 jaar gelijkekansenbeleid......................................................................82
h. Sociale attitudes: impact prevalentie geweld o.b.v. genderidentiteit..........................................................83
i. Risico- en beschermende factoren voor ontwikkelen van psychopathologie bij jongeren met
genderdysforie...................................................................................................................................................83
j. Sociale attitudes: Sterk juridisch kader helpt maar….....................................................................................83
E. Conclusie.............................................................................................................................................................83
VII. Gender en geweld.......................................................................................................................................... 84
1. Inleiding...................................................................................................................................................................84
2. Gender gerelateerd geweld en geweld tegen vrouwen..........................................................................................84
3. Partnergeweld.........................................................................................................................................................87
A. Verschillende perspectieven..............................................................................................................................88
B. Partnergeweld in kruispuntperspectief.............................................................................................................90
C. Partnergeweld als een vorm van gendergerelateerd geweld............................................................................91
4. Representatie in de media......................................................................................................................................91
5. Beleid en wetgeving................................................................................................................................................92
6. Conclusie.................................................................................................................................................................94
VIII. Gender en wetenschap................................................................................................................................. 94
1. Androcentrische wetenschap..................................................................................................................................94
2. Feministische wetenschapskritiek...........................................................................................................................96
4
, 3. Zorgethiek...............................................................................................................................................................98
4. Vrouwen en de universiteit.....................................................................................................................................99
I. Gender en feministische theorie
1. Inleiding: ontstaan en impact van vrouwen – en genderstudies
Geen genderstudies zonder vrouwenstudies, geen vrouwenstudies zonder feminisme.
Gender:
- Geen synoniem voor vrouwen;
- Mannelijkheid én vrouwelijkheid als sociale constructie én het in vraag stellen van deze categorieën.
Feminisme:
- Een vrouwenbeweging die te maken heeft met emancipatie van vrouwen;
- Streeft naar gelijke rechten, gelijke behandeling, gelijke kansen, diversiteit,… van vrouwen t.o.v.
mannen.
A. Begrip gender
Is een vrij nieuw begrip. Voorheen gebruikte men begrip sekse of geslacht, men was man of vrouw.
Jaren 60-70: Sekse/geslacht versus gender = biologische versus socio-culturele verschillen tussen
mannen en vrouwen.
Maar er blijft discussie:
- Wat is biologie/cultuur? Hoe ver reikt dit?
- Alleen mannen en vrouwen? Niet iedereen voelt zich man of vrouw.
- Er kwam meer erkenning voor andere vormen van diversiteit? Verschillen naargelang religie,
cultuur, sociale klasse enz.
Gender als sociaal ordeningsprincipe: het ordent en structureert (alle) samenlevingen, op
uiteenlopende wijze en m.b.t. diverse dimensies en niveaus:
- Persoonlijke identiteit: het gaat om hoe we ons voelen. Hoe we ons comfortabel voelen als
man en vrouw. Het gaat om hoe we meedraaien in wat de samenleving ons zegt wat mannen
en vrouwen zijn.
Als je je niet goed voelt, anders gedraagt of je gedraagt als iets dat anderen raar vinden dan zal
je dat ook snel te horen krijgen en dat kan tot persoonlijke problemen leiden.
- Gedrag en sociale interactie: het speelt zich af op het niveau van gedrag en sociale interactie
tussen mensen.
- Maatschappelijke structuren en instellingen: gender is ingebed in onze maatschappelijke
structuren en instellingen.
- Symbolische en normatieve betekenissen: veel heeft te maken met de presentatie van man en
vrouw die soms impliciet en soms expliciet wordt doorgegeven.
Gender als machtsstructuur:
- Verschillende appreciaties van mannelijkheid/vrouwelijkheid connotaties van
superioriteit/inferioriteit;
- Verdeling van middelen, sociale posities op basis van gender;
het is geen subtiel verschil, het heeft te maken met hoe middelen en posities worden
doorgegeven.
5
, B. Genderstudies
Vrouwenstudies dateren van de jaren 70 en vinden hun oorsprong in feministische bewegingen
waarbij de focus lag op vrouwen.
Genderstudies ontstonden niet in de jaren 70 maar onder invloed van de tweede feministische golf
die toen een grote impact had op de samenleving.
In de jaren 80 begonnen we ook het belang van het studiegebied van mannen te zien (= studie van
‘men & masculinities’) Vaak als tegenreactie op de vrouwenstudies die er al waren.
‘critical masculinity studies’
Genderstudies (jaren ‘90): focus op gender en diversiteit - verwevenheid met seksualiteit, klasse,
etniciteit, leeftijd, religie, ‘ability’…
meer aandacht voor andere vormen van diversiteit.
C. Vrouwen – en genderstudies als academische discipline
Ontstaan uit feminisme en vrouwenbewegingen in het onderwijs. Daarnaast vrouwen die hun plaats
begonnen op te eisen in de maatschappij maar ook in de kennisproductie.
Dit ontstaat in de VS in de jaren 70 (women’s studies)
Kennis is noodzakelijk voor emancipatie: er is een intense link met de vrouwenbeweging en de
tweede golf feminisme. De activisten hadden nood aan kennis om hun standpunten te kunnen
verdedigen en hadden nood aan argumenten en inzicht van vrouwen die tot inspiratie konden
dienen.
Democratisering: intrede van vrouwen in hoger en academische onderwijs maar onzichtbaar in
curricula.
Wetenschap is politiek:
- Wetenschap is niet objectief en neutraal maar centraliseert bepaalde gezichtspunten en
reflecteert bepaalde machtsverhoudingen;
- Androcentrische bias in bestaande kennis deconstrueren: androcentrische kennis is hetgeen
aangeklaagd wordt nl. het feit dat wetenschap eeuwenlang is gedomineerd door mannen en
dus selectief is. Wetenschappelijke kennis is door, over en voor mannen.
Zowel in de humane wetenschappen: de meeste filosofen, sociologen e.d.m. zijn mannen en af
en toe zit er eens een vrouw tussen. Universiteit was niet toegankelijk voor vrouwen.
Maar ook in harde wetenschappen: mannen zijn dominant. Vrouwen zijn niet geschikt om aan
wetenschap te doen.
Bv: Da Vinci zijn theorieën zijn gebaseerd op mannen, architectuur, medische wereld – mannen
werden steeds afgebeeld, in crashstudies werden mannen gebruikt en geen vrouwen.
Er is slechts één (mannelijk, wit, hoogopgeleid) perspectief dat als standaard wordt
aangenomen. Mannelijke standaarden zijn algemeen geldend.
Wetenschap diende als ondersteuning voor uitsluiting van vrouwen in onderwijs, beroepsleven,
wetenschappelijk onderzoek,…
Seksistische beeldvorming: vrouwen zijn afwijkend, minder, inferieur,..
- Ongelijkheid bestrijden en maatschappelijke positie veranderen o.b.v. onderzoek naar
ervaringen van vrouwen
6
, D. Vrouwenstudies
Wat?: onderzoek door, over en voor vrouwen.
Vrouwen zichtbaar maken en integreren in diverse disciplines en onderzoek
- Ervaringen en perspectieven van vrouwen als centraal uitgangspunt;
- Emancipatorische kennis: ongelijkheid en machtsverschillen aankaarten en analyseren maar
ook streven naar gelijkheid en inclusie.
Nieuwe thema’s en domeinen: bijv. huishoudelijke arbeid, seksueel en huiselijk
geweld, zorgarbeid, loonkloof, seksualiteit …
Nieuwe methodologische perspectieven: gesitueerdheid, relationaliteit, belichaming
veel (maar geen exclusief) gebruik van kwalitatief onderzoek, diepteinterviews, biografisch
onderzoek enz.
Nieuwe verklaringen, perspectieven, theorieën
Interdisciplinariteit: het feit dat men graag problemen gaat bekijken vanuit diverse disciplines is
noodzakelijk om samenhang te begrijpen tussen diverse domeinen.
E. Genderstudies: uitgangspunten
Sociaal constructivisme:
- Geen ontkenning van biologie maar biologie als ‘kader’ en niet als allesbepalend;
- Geen biologische ‘essentie’ van mannelijkheid/vrouwelijkheid (bv: vrouwen houden van roze)
maar belang van socialisatie en veranderlijkheid;
- Gender verschilt doorheen de tijd, volgens cultuur, context
Genderdichotomie (m/v) = niet neutraal maar als machtshiërarchie.
Vanaf jaren’80-’90:
- Aandacht voor interactie van gender met andere verschillen (klasse,‘race’/etniciteit,
seksualiteit,leeftijd, …) en verwevenheid van seksisme, racisme, homofobie, ‘ageïsm, enz.
- Aandacht voor de contextualiteit en variabiliteit van gender
- Masculinity studies: studie van (hegemonische) mannelijkheid/mannelijkheden
Eind 20 ste eeuw: invloed van postmodernisme/poststructuralisme
- ‘Doing gender’: gender is wat we doen – performatief
- In vraag stellen van binaire opdeling m/v en van concept ”sekse” zelf (cf. Judith Butler)
- Voorbij M/V - transgender, cross-dressing, intersex, androgyn, queer, non-binair gender
F. Genderstudies onder vuur
Er zijn zeer veel aanvallen op genderstudies en feministische studies.
Klachten: het is ideologisch en niet wetenschappelijk, het is linkse propaganda, men negeert de
biologie, pleidooi voor binaire seksemodellen en/of traditionele familiewaarden, objectiviteit of
neutraliteit.
G. Vrouwen – en genderstudies in België
Academische institutionalisering veel later & veel moeilijker dan in buurlanden:
- Nederland: snelle & sterke integratie in universiteiten via tweesporenbeleid (integratie &
autonomie)
7
, - België: vrouwenstudies = aanvankelijk initiatief van individuele, vooral vrouwelijke profs
Vlaanderen:
- 1994-2007: GAS (VAO) Vrouwenstudies UIA: interuniversitair initiatief UIA, RUG, VUB, KUL)
- 1998: keuzevak Vrouwenstudies VUB, sinds 1999 ook cursussen aan KUL, RUG…
- NL-talige Interuniversitaire Master Gender en Diversiteit gestart academiejaar 2014-2015
- FR-talige Master de spécialisation en études de genre sinds 2017-2018
2. Sleutelconcepten
A. Feminisme
a. Ontstaan
De oorsprong van het begrip feminisme vinden we in 1882 (19 e E) in Frankrijk bij Hubertine
Auclert.
Strijd voor vrouwenstemrecht
Ca 1900 in gebruik in West – Europa, VS, Latijns – Amerika en later in de 20 e eeuw ook in niet –
Westerse talen (Arabisch, Japans)
Het begrip dateert van de 19e eeuw maar het ideeëngoed is ouder.
Later: negatieve connotatie en evolutie.
b. Meer dan streven naar gelijke rechten
Modern feminisme: streven naar gelijke rechten. Ideeëngoed is de (paradoxale) basis in (de
kritiek van de) Verlichting.
beweging vanaf midden 19de eeuw maar andere funderingen mogelijk,
Verlichting wordt zeker gezien als inspiratie, streven naar mensenrechten nog steeds gezien
als basis.
Hoe definiëren?: Het streven naar gelijke rechten voor vrouwen en mannen.
MAAR: Geen éénduidige betekenis, diverse invullingen, onderhevig aan evoluties
c. Betekenis
Karen Offen:
- Feminisme is zowel een theorie als een beweging;
- Gender als centrale analytische focus: betekenissen gehecht aan lichamelijke
(reproductieve) verschillen
- Belang van machtsverschillen: problematiseren van ongelijkheid en ondergeschiktheid.
Sommige kunnen zich wel goed voelen bij de traditionele rolverdeling of denken dat ze
daarbij iets zullen verliezen.
- Pro-vrouw maar niet anti-man: niet man versus vrouw. Er zijn zowel vrouwelijke en
mannelijk feministen als vrouwelijke en mannelijke anti-feministen.
- Samenhang en interactie met liberalisme, nationalisme, marxisme enz.
op die manier wordt ongelijkheid ook telkens anders omschreven
Millicent Garrett: feminisme gaat over iedereen.
8
, d. Waarom?
Aanleidingen voor eerste golf-feminisme: positie van de vrouw in de 19de- 20 ste eeuw zorgde
voor een streven naar gelijke rechten.
- Vrouwen hadden geen politieke rechten;
- Huwelijk als slavernij:
o Wettelijke verplichting tot gehoorzaamheid aan echtgenoot;
o Geen zeggenschap over eigen eigendommen of eigen lichaam;
o Juridische handelingsonbekwaamheid;
o Geen ouderlijke macht;
o Dubbele seksuele moraal: van mannen werd er meer aanvaard op seksueel vlak dan
van vrouwen.
Bv: mannen die een prostitué bezochten was aanvaard maar omgekeerd niet.
- Prostitutie
- Onderwijs:
o Gebrekkig: gericht op het opvoeden van onderdanige echtgenotes;
o Geen toegang tot universiteiten voor vrouwen
- Arbeidsmarkt:
o Mannelijk kostwinnersmodel;
o Lagere vrouwenlonen;
o Geen toegang tot vrije beroepen
e. Van alle tijden?
Feminisme als beweging: dikwijls omschreven met metafoor van ‘golven’.
EERSTE GOLF = eind 19de-begin 20ste eeuw. Strijd voor politieke en sociale rechten (stemrecht,
arbeid, politieke en sociale rechten, reproductieve rechten,..)
TWEEDE GOLF = jaren 1970-1980. Strijd voor seksuele en reproductieve rechten (abortus,
anticonceptie, (seksueel) geweld, pornografie/prostitutie...)
DERDE GOLF = jaren 1990-2000. Sterke diversiteit, keuzevrijheid, ‘girl power’
VIERDE GOLF? Repolitisering, Women’s Marches, #MeToo.
Veel vrouwen beseften dat politiek engagement wel belangrijk was.
Golven – metafoor geeft zowel continuïteit als discontinuïteit weer:
- Het idee van opeenvolgende golven zorgt voor continuïteit nl. één feministische beweging
die komt en gaat;
- Daarnaast geeft dit ook discontinuïteit weer nl. er zijn ook onderbrekingen door de breuk
met het voorgaande, er is evolutie van ideeën. Er ontstaan nieuwe golven met nieuwe
accenten, thema’s, strategieën enz.
Beperkingen:
- Onzichtbaarheid van realisaties, bewegingen, sleutelfiguren... die buiten de gekende
‘golven’ opereerden;
- Lokaal en eurocentrisch perspectief: golven zijn niet toepasbaar op alle landen en
contexten
9
, f. Van alle plaatsen?
Feminisme is een gecontesteerd begrip in niet-Westerse landen.
Wordt geassocieerd met (neo)kolonisatie, racisme en onderdrukking. Blanke vrouwen die
hun manier van emancipatie opleggen aan andere landen en vaak gebeurde dat ook zo
problematisch en beseften de blanke feministen niet dat ze ook medeplichtig kunnen waren
aan bepaalde vormen van onderdrukking.
Niet-Westerse feministes:
- Soms voorkeur aan andere concepten;
Bv: Alice Walker, een Amerikaanse feminisme met haar idee van womanism. Volgens haar
gaf dit beter weer wat het betekent om vrouw te zijn, wat de verschillende schakeringen
van vrouw zijn. Het is niet omdat mensen de woorden mannen of vrouwen gebruiken dat
hetgeen ze doen niet bekeken kan worden. Men kan ook niet zeggen dat bepaalde
vrouwen geen feministen zijn.
- MAAR: verzet tegen mannelijke dominantie overal waar te nemen;
- Dikwijls verweven met verzet tegen racisme en (neo)kolonisatie
Bv: Tekst Dosekun: feminisme als variëteit van strategieën gebruikt door vrouwen om
onderdrukking te weerstaan = ook authentiek Afrikaans. Het is een tekst over de reflectie
m.b.t tot het woord feminisme, hoe zij zichzelf daarin positioneert, maar ook hoe de
discussie over feminisme in Afrika zich voordoet. Dikwijls verweven met de discussie wat is
nu wel of niet typisch Afrikaans, dus als je je als vrouw in Afrikaanse context gaat
voorstellen als iemand die te veel vragen stelt dan is het jij met uw westers feminisme dat
heeft niets met ons te maken, dus zij doorprikt een beetje die hypocrisie. Ze zegt het is niet
omdat we het woord niet willen gebruiken dat feminisme niet authentiek Afrikaans is. In
Afrika doorheen de geschiedenis vind je altijd wel voorbeelden van vrouwen die mannelijke
dominantie in vraag stellen dus het is even authentiek Afrikaans.
g. Thema’s in feministisch onderzoek
Connell: belangrijk in feministisch onderzoek is het opmerken van gender, niet alleen
tegenstelling tussen man en vrouw maar ook weldegelijk beseffen dat die een bepaalde impact
hebben.
Bv: in rolpatronen, huishoudelijke taken enz.
Verband tussen genderverschillen en ongelijkheid op diverse terreinen:
- Politiek
- Onderwijs
- Recht
- Arbeidsmarkt
- Gezin en seksualiteit
- Kennis – wetenschap
- Cultuur – religie
- (Symbolische) representatie – taal – media,…
- Aandacht voor veranderende contexten (bijv. globalisering, technologische
ontwikkelingen), nieuwe thema’s (bijv. migratie, multiculturalisme, ecologie...)
perspectieven (postkoloniale theorie, intersectionaliteit)
10