Samenvatting strafprocesrecht AP hogeschool (M4 tweede jaar)
Gebaseerd op powerpoints van de heer Paul Van Santvliet, eigen notities en het handboek "overzicht van het Belgisch strafprocesrecht" van Filiep Deruyck
Strafprocesrecht
Handboek inleiding ............................................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1. Organen en personen bij het strafproces betrokken....................................................... 5
De gerechtelijke politie ...................................................................................................................................... 5
Het openbaar ministerie.................................................................................................................................... 7
De onderzoeksrechter ...................................................................................................................................... 10
De onderzoeksgerechten ................................................................................................................................ 11
De vonnisgerechten .......................................................................................................................................... 11
De strafuitvoeringsrechtbanken ................................................................................................................... 13
De dader ................................................................................................................................................................ 14
De benadeelde .................................................................................................................................................... 14
De burgerrechtelijk aansprakelijke partij .................................................................................................. 14
Hoofdstuk 2. De strafvordering......................................................................................................................... 15
Uitoefening van de stafvordering ................................................................................................................ 15
Verval van de strafvordering.......................................................................................................................... 17
Schorsing van de strafvordering .................................................................................................................. 22
Hoofdstuk 3. De burgerlijke vordering........................................................................................................... 23
De uitoefening van de burgerlijke vordering door de burgerlijke partij ...................................... 24
Verval van de burgerlijke vordering............................................................................................................ 25
Hoofdstuk 4. Het opsporingsonderzoek ....................................................................................................... 27
Proactieve recherche ........................................................................................................................................ 28
Start van het opsporingsonderzoek ........................................................................................................... 29
Het verloop van het opsporingsonderzoek ............................................................................................. 29
Einde van het opsporingsonderzoek .......................................................................................................... 31
Hoofdstuk 5. Het gerechtelijk onderzoek ..................................................................................................... 34
De onderzoeksrechter ...................................................................................................................................... 34
Kenmerken gerechtelijk onderzoek ............................................................................................................ 35
Start van het gerechtelijk onderzoek.......................................................................................................... 36
Verloop van het gerechtelijk onderzoek ................................................................................................... 37
Voornaamste onderzoeksdaden .................................................................................................................. 37
Andere onderzoeksdaden .............................................................................................................................. 40
Het toezicht op het gerechtelijk onderzoek ............................................................................................ 43
Franchimont verzoeken ................................................................................................................................... 44
Hoofdstuk 6. De voorlopige hechtenis........................................................................................................... 45
1
Ellen-Marie Biesmans
, De arrestatie ......................................................................................................................................................... 45
Het bevel tot verlenging ................................................................................................................................. 46
Het bevel tot medebrenging (BTM) ............................................................................................................ 46
Rechten van de persoon die van zijn vrijheid is beroofd bij verhoren voorafgaand aan de
betekening van het aanhoudingsbevel ..................................................................................................... 46
Bevel tot aanhouding (BA).............................................................................................................................. 47
Toezicht op de voorlopige hechtenis ......................................................................................................... 50
Vrijheid onder voorwaarden (VOV) ............................................................................................................. 51
Vergoeding wegens onregelmatige of onwerkzame hechtenis....................................................... 52
Hoofdstuk 7. De regeling van de rechtspleging ......................................................................................... 54
Afsluiten van het gerechtelijk onderzoek + beschikking tot mededeling ................................... 54
Procedure voor de Raadkamer ..................................................................................................................... 55
Beschikkingen van de Raadkamer (RK)...................................................................................................... 56
Rechtsmiddelen tegen beslissingen ivm de regeling van de rechtspleging ............................... 57
Rechtsmiddelen rond het afsluiten van een gerechtelijk onderzoek ............................................. 57
Hoofdstuk 8. Terechtzittingen, vonnissen en arresten ............................................................................. 58
Waarborgen ......................................................................................................................................................... 58
De zitting ............................................................................................................................................................... 59
Bewijs ...................................................................................................................................................................... 60
De uitspraak ......................................................................................................................................................... 62
Samenhang en onsplitsbaarheid.................................................................................................................. 64
Hoofdstuk 9. De procedure voor de vonnisgerechten ............................................................................. 65
Bevoegdheden .................................................................................................................................................... 65
Proces-verbaal van de terechtzitting .......................................................................................................... 66
Controle van bevoegdheden ......................................................................................................................... 66
Aanhangigmaking.............................................................................................................................................. 67
Voortduren van bewarende maatregelen................................................................................................. 68
Hoofdstuk 10. Rechtsmiddelen ......................................................................................................................... 69
Hoger beroep ...................................................................................................................................................... 69
Verzet...................................................................................................................................................................... 70
Cassatieberoep.................................................................................................................................................... 71
Beletselen voor de normale uitoefening van de strafvordering ........................................................... 72
Verval van de uitvoering van straffen ............................................................................................................. 72
2
Ellen-Marie Biesmans
,Inleiding strafvordering
Wat is strafvordering?
Het zijn de spelregels van het strafrecht; hoe wordt het strafrecht gebruikt? Wie is speler bij
het strafrecht en welke regels moeten deze spelers respecteren?
De bedoeling van strafvordering is met name ook om er voor te zorgen dat er geen
willekeurige behandeling is door de overheid.
Vroeger had de overheid vrij spel, nu moet ze zelf ook de regels volgen en kan ze dus niet
eender wat doen. Een politieagent kan bijvoorbeeld niet zomaar ergens naar binnen gaan. Ook
de procureur, onderzoeksrechter,… moeten zich houden aan bepaalde regels. Dit is om ervoor
te zorgen dat de toepassing van het strafrecht juist wordt nageleefd.
Sinds 1808 word het wetboek van strafvordering gebruikt. Er zijn al heel wat wijzigingen
geweest, waarvan een hele grote in 1998 door Franchimont.
Inquisitoire procedure vs accusatoire procedure
Inquisitoir systeem → de maatschappij is partij, deze wordt vervolgd en berecht
De vervolgde persoon wordt in een ondergeschikte positie geplaatst en de rechter voert een
actieve procesvoering. Het onderzoek is schriftelijk, geheim en niet-tegensprekelijk.
Accusatoir systeem → de maatschappij is geen partij. Het slachtoffer beschuldigt, de rechter
treedt meer als scheidsrechter op en komt er niet actief tussen. Het debat gebeurt openbaar,
op tegenspraak en mondeling.
In de wereld zijn er geen volledig inquisitoire of volledig accusatoire procedures meer. Het is
op dit ogenblik gemengd. In België neigen we meer naar het inquisitoir systeem, maar het is
niet zuiver. Wij passen dus een gemengd systeem toe.
Vorderingen die ontstaan uit een misdrijf
- Strafvordering
- Burgerlijke vordering
Deze twee vorderingen zijn niet noodzakelijk allebei aanwezig. Bijvoorbeeld: ik rij door het
rood licht, dan is er geen benadeelde en zal er enkel een strafvordering aanwezig zijn. Maar
bijvoorbeeld bij slagen en verwondingen is er enerzijds een strafvordering en anderzijds een
burgerlijke vordering.
Deze vorderingen leven naast elkaar maar hebben wel interactie met elkaar.
Handboek inleiding
Het strafprocesrecht omvat het geheel van de al dan niet geschreven rechtsregels die in een
viertal procesfasen kunnen worden ondergebracht:
1. Het onderzoek; het opsporen van misdrijven en van de vermoedelijke daders ervan
(zowel in het kader van een opsporingsonderzoek als in het kader van een gerechtelijk
onderzoek)
2. De vervolging; het voor de rechter brengen van de verdachten of inverdenking-
gestelden
3. De berechting; de besluitvorming van de feitenrechter
4. De strafuitvoering; de tenuitvoerlegging van de gebeurlijk opgelegde straffen
3
Ellen-Marie Biesmans
, Het strafprocesrechter omvat zowel de eigenlijke procedureregels alsook de rechten en
verplichtingen van de partijen en de organen die bij deze procesfasen betrokken zijn.
Het strafprocesrecht heeft tot doel:
- Het ontdekken van de waarheid
- Het bereiken van een naar recht en gerechtigheid verantwoorde beslissing omtrent
de bevoegdheid van de strafrechter, de ontvankelijkheid van de strafvordering en de
gegrondheid ervan (veroordeling of vrijspraak)
Deze definitie geldt voor een democratisch regime naar Belgische opvatting. De heersende
staatsopvatting vindt immers haar weerklank in het strafprocesrecht.
In een autoritair regime zal de macht van de overheid op de voorgrond treden en zullen de
individuele rechter gemakkelijker prijsgegeven worden (de zogenaamde instrumentele
werking van het strafprocesrecht).
In een democratisch regime zal de nadruk meer gelegd worden op de rechten van de enkeling,
die in de strafprocedure wordt betrokken (de zogenaamde rechtsbeschermende functie van
het strafprocesrecht).
In gelijk welk systeem van strafprocesrecht dient ernaar gestreefd te worden een evenwicht te
bereiken tussen het collectieve belang van de maatschappij bij een doelmatige beteugeling
van de misdrijven en de noodzakelijke waarborgen voor het individu. In een rechtsstaat wordt
derhalve de waarde van het systeem van het strafprocesrecht niet alleen getoetst aan zijn
bruikbaarheid om de waarheid te achterhalen, maar ook aan zijn eerbied voor de
mensenrechten.
In de loop der tijden kan desbetreffend een slingerbeweging worden vastgesteld, die nu eens
in de richting van de instrumentaliteit, dan weer in de richting van de rechtsbescherming gaat.
Het Belgisch strafprocesrecht poogde dit evenwicht te realiseren door een gemengd stelsel;
het vooronderzoek had een schriftelijk, niet-tegensprekelijk en geheim karakter, terwijl de
rechtspleging ter terechtzitting een mondeling, tegensprekelijk en openbaar karakter heeft.
Meestal werd dan ook gezegd dat het onderzoek inquisitoriaal is, terwijl het onderzoek ter
terechtzitting accusatorisch is.
De rechter ten gronde in het strafproces heeft een actieve rol, die verder gaat dan de rol van
bijvoorbeeld de burgerlijke rechter. Zo bekeken heeft de fase van de rechtspleging ten gronde
ook inquisitoriale trekjes.
Soms wordt immers een ander criterium genomen om het onderscheid tussen een
inquisitoriaal en accusatorisch stelsel te maken; de respectievelijk actieve of passieve
betrokkenheid van de rechter.
De materie van het strafprocesrecht wordt soms ook strafvordering genoemd. Zo heet het
desbetreffende wetboek het Wetboek van Strafvordering. De terminologie strafprocesrecht is
evenwel te verkiezen omdat het begrip strafvordering eerder op een beperkt aspect van het
strafprocesrecht wijst, met name het instellen van vervolgingen.
4
Ellen-Marie Biesmans
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ellenbiesmans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
