Goederenrecht
Objectief recht: Alle in een samenleving geldende regels
Subjectief recht: Aan het recht ontleende en juridische afdwingbare aanspraken of bevoegdheden
die personen in een samenleving kunnen laten gelden.
Subjectieve rechten vormen een concrete toepassing van het objectieve recht.
Subjectieve rechten kunnen onderverdeeld worden:
a) Burgerlijke (civiele) rechten
b) Politieke rechten
Politieke subjectieve rechten
Zijn rechten die de burger kan inroepen jegens de overheid.
Participatierechten die zorgen dat de burger kan deelnemen aan de uitoefening van het
openbaar gezag en om politieke vrijheidsrechten, waarbij de rol van de overheid eerder
passief is.
Sociaal-economische rechten: houden verband met de hedendaagse verzorgingsstaat
Bijv.: - actief en passief kiesrecht;
- Belastingrecht
- Bepaalde rechten van ambtenaren en militairen;
- Betwisting over de hoedanigheid van vluchtelingen
Burgerlijke subjectieve rechten
Rechten die burgers jegens elkaar (en in sommige gevallen de overheid) kunnen laten gelden
m.b.t.:
- De staat van de natuurlijke persoon;
- Betrekkingen tussen private personen
- Herstelvorderingen als gevolg van de scheiding van een subjectief (burgerlijk of politiek) recht
Onderscheid kan hier gemaakt worden tussen:
Extra-patrimoniale rechten
Rechten die buiten het vermogen van een persoon vallen.
- Louter morele waarde
- Niet in geld waardeerbaar
- Eindigen bij het overlijden
- Niet verhandelbaar
Persoonlijkheidsrechten: rechten die de persoonlijkheid van de individu kan beschermen (recht
op naam, nationaliteit en woonplaats)
Familierechten: rechten die het leven in familieverband mogelijk maken (bv. het recht om te
huwen, te scheiden en te adopteren)
, 2
Patrimoniale of vermogensrechten
- Maken deel uit van het vermogen
- Zijn in geld waardeerbaar
- Kunnen verhandeld worden
- Eindigen niet bij het overlijden van de persoon
Tot vermogensrechten behoren:
a) De zakelijke rechten
b) De vorderingsrechten
c) De intellectuele rechten
Intellectuele rechten zijn rechten die een persoon kan hebben op geestelijke voortbrengselen
zoals een uitvinding of een artistieke creatie.
Vorderingsrechten zijn rechten die toelaten om van een ander de uitvoering te eisen van één of
meer verbintenissen. Zijn aanspraken op een prestatie (een doen, een geven, of een laten) van
een welbepaald persoon.
Zakelijke rechten verlenen een recht, een aanspraak, een heerschappij op een goed.
Goederenrecht regelt de verhouding tussen rechtssubjecten (personen) en rechtsobjecten
(goederen).
Wat is een zaak?
- Het recht maakt onderscheid tussen personen en een zaak
Wat is een goed?
- Al wat bestaat en tastbaar is en geen persoon is
- Tastbaar ruim interpreteren! = alles wat zintuigelijk waarneembaar is, wat vatbaar is voor
perceptie.
- Ook dieren zijn juridisch gezien zaken (al gaan almaar meer stemmen op om dieren niet langer
in het goederenrecht te bestempelen als zaken)
, 3
De zaken en de rechten die men erop kan hebben (= zakelijke rechten) vormen samen de
goederen.
Goederen kunnen zowel lichamelijk als onlichamelijk zijn
Lichamelijk: wanneer het om zaken gaat
Onlichamelijk: wanneer het rechten betreft -> rechten zijn niet tastbaar of fysisch
waarneembaar
! Er wordt niet steeds onderscheid gemaakt tussen goederen en zaken. Begrippen worden veel
door elkaar gebruikt, ook in het Burgerlijk Wetboek. !
Vermogen: het geheel van iemands baten (lichamelijke en onlichamelijke goederen) en lasten
(schulden)
- Voortdurend evoluerend begrip
- Vermogen verandert dagelijks wanneer we inkopen doen, ons inkomen uitbetaald krijgen,
facturen betalen,…
- ! Wanneer iemand een verbintenis aangaat (om iets te doen, geven of niet te doen) hij zich
hiertoe in principe verbindt met gans zijn vermogen.
o Eenheid van vermogen = ieder verbindt zich met gans zijn vermogen
- Verbintenis niet nakomen? Schuldeiser zal zich kunnen verhalen op alle goederen van de
schuldeiser, inclusief de toekomstige goederen.
o Uitzonderingen: zakelijke zekerheidsrechten
▪ Gevolg?
• Voordeel: bevoorrechte SE’s: hebben voorrang
• Nadeel: chirografaire SE’s: waardevermindering vermogen
- Vermogen speelt centrale rol in het erfrecht.
o Bij overlijden van een persoon gaat diens vermogen over op zijn erfgerechtigde
erfgenamen.
o Soms een nadeel als er meer schulden dan baten zijn
o Drie mogelijkheden:
▪ Impliciete of uitdrukkelijke aanvaarding van de nalatenschap (alle baten en
lasten gaan over) – Art. 774 e.v. BW
▪ Uitdrukkelijke verwerping van de nalatenschap – art. 784 e.v. BW
▪ Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving (de baten worden eerst
aangewend om de schulden van de erflater te betalen en de overschot komt
toe aan de erfgenaam in kwestie) – Art. 793 e.v. BW
Zakelijke rechten
Zakelijke rechten vs. Vorderingsrechten
Belangrijk om onderscheid te maken!
Zakelijke rechten: doen een juridische relatie ontstaan tussen een persoon (= rechtssubject) en
een goed (= rechtsobject).
Verlenen een recht op, een directe zeggenschap over een bepaald goed.
Zeggenschap of heerschappij kan beperkt of absoluut zijn
Beschikken over een sterke tegenwerpbaarheid; ze gelden erga omnes (naar alle – in richting
van iedereen).
Heerschappij of macht die door de titularis van het zakelijk recht op een zaak wordt
uitgeoefend moet door iedereen erkend worden
, 4
Bijv.: het eigendomsrecht op een auto is een zakelijk recht en doet een juridische band ontstaan
tussen de eigenaar (persoon) en de auto (zaak)
Vorderingsrechten: doen een juridische relatie ontstaan tussen twee personen (= persoonlijke
rechten).
Verlenen een recht ten overstaan van een andere persoon.
Geven een aanspraak op een handeling van die persoon: iets doen, iets niet doen of iets geven
Worden ook aangeduid als persoonlijke rechten
Zijn in beginsel slechts tegenwerpbaar aan de schuldenaars
Bijv.: Als iemand tegen mijn auto rijdt dan heb ik op basis van art. 1382 BW recht op een
schadevergoeding. Er is immers een juridische relatie ontstaan tussen mij (persoon) en de
bestuurder van de andere wagen (persoon).
Bijv.: het eigendomsrecht op een huis is een zakelijk recht. Het betreft immers een rechtstreekse
aanspraak van een persoon op een zaak. Dit eigendomsrecht moet ook door iedereen
gerespecteerd worden.
Een aannemingscontract doet vorderingsrechten ontstaan. De aannemer heeft recht op betaling
van zijn werk. De tegenpartij heeft recht op de uitvoering van het werk. De aannemer zal zijn recht
echter enkel kunnen uitoefenen tegen de tegenpartij en vice versa.
Vorderingsrechten vs. Rechtsvorderingen
Vorderingsrechten laten toe ten overstaan van een persoon de uitvoering van een of meer
verbintenissen te vragen.
Rechtsvordering verwijst naar het recht op toegang tot de rechter.
Mogelijkheid om beroep te doen op een rechter om een rechtsplicht te doen nakomen of om
een subjectief recht te laten honoreren.
Bijv.: wie zijn vermogen wil uitbreiden met het eigendomsrecht (= een zakelijk recht) op een auto
kan daartoe een koopovereenkomst sluiten. Het aangaan van deze overeenkomst doet een aantal
wederzijdse verbintenissen ontstaan, waarvan elke partij de uitvoering kan vorderen. De verkoper
heeft een vorderingsrecht op de levering van de auto.
Stel dat de koper de koopsom betaald heeft maar de verkoper in gebreke blijft zijn verbintenis na
te komen. In dat geval kan de koper naar de rechter stappen en deze vragen de verkoper zijn
verbintenis na te doen komen.
Rechtsvordering moet wel tijdig ingesteld worden (verjaringstermijn van 10 jaar).
Volgrecht en recht van voorrang
Zakelijke rechten kenmerken zich door het volgrecht en het recht van voorrang.
Volgrecht impliceert dat het recht ten aanzien van de zaak kan worden uitgeoefend, ongeacht in
wiens handen die zaak zich bevindt.
Het recht volgt dus eigenlijk de zaak; het kleeft er als het ware aan vast.
Bijv.: de langstlevende echtgenoot die het vruchtgebruik heeft op een huis, zal dit vruchtgebruik
behouden, ook wanneer de naakte eigendom van het huis verkocht zou worden door de kinderen
(die naakte eigenaar zijn).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vandoorslaerdelilia. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
