Samenvatting Fysica
Examencommissie 3de graad
Inhoud
1 Elektriciteit p5
1.1 Elektrostatica p5
Wet van Coulomb
Opwekken van lading door wrijving
Verschil geleiders en isolatoren
Werking van een elektroscoop
Verplaatsing van elektronen tussen geladen voorwerpen
Verplaatsing van elektronen binnen geladen voorwerpen
Krachtwerking tussen puntladingen (wet van Coulomb)
Veldlijnpatroon rond een puntlading
Veldsterkte berekenen in een radiaal en homogeen elektrisch veld
Potentiële energie van een puntlading berekenen
Elektrische potentiaal
1.2 Elektrodynamica p 10
Spanning
Verschillende soorten spanningsbronnen
Ohmse weerstand
Factoren die de weerstand in een draad beïnvloeden
Soortelijke weerstand berekenen (wet van Pouillet)
Verband tussen spanning, stroomsterkte en weerstand
Symbolen in een elektrische stroomkring
Stroom- en spanningsverdeling bij een serieschakeling
Stroom- en spanningsverdeling bij een parallelschakeling
Het gebruik van een ampèremeter en voltmeter
Warmteontwikkeling bij een Ohmse weerstand
De eenheid kWh
Het elektrisch vermogen
Rendement van een elektrisch (huishoud)apparaat
Veilig omgaan met onweer
Automatische zekering
Verliesstroomschakelaar
Aarding
Batterij
Geschikte batterij kiezen
2 Elektromagnetisme p 14
2.1 Magnetisch veld p 14
Oorsprong magnetisme
Krachtwerking tussen twee permanenten magneten
Magnetische veldlijnen rond een permanente magneet tekenen
Recht stroom voerende draad
1
, Magnetisch veld in- en rond een spoel
2.2 Magnetische krachtwerking p 16
De lorentzkracht
Werking gelijkstroommotor
Werking luidspreker
Deeltjesversneller (CERN, LHC)
2.3 Elektromagnetische inductie p 19
De wet van Lenz
Voorbeeld
De magnetische flux
Inductiespanning berekening en verklaring
Fietscomputer
Elektrische gitaar
Inductieplaat
Werking stroomgenerator
Transformator
3 Kernfysica p 22
3.1 De atoomkern p 22
Een nuclide met de symbolen voor massagetal en atoomnummer
Isotopen
Voorbeeld: chloor
3.2 Radioactief verval p 23
Alfastraling
Bètastraling
Gammastraling
Verduidelijking straling
Doordringend vermogen van vorige stralingen
Methoden voor het zichtbaar maken van deeltjesstraling
Halveringstijd
Verrijkt uranium in kernbrandstof
De C-14 methode
Diagnose en therapie in de geneeskunde
Jodiumpillen tegen radioactief jodium
Radioactieve tracers
Kernfusie en kernsplijting
Elektronvolt (eV)
Energie die vrijkomt bij kernfusie en kernsplijting, berekening
Kernreactor
Kernfusie in de zon (sterren)
Kernbommen (A-bom en H-bom)
3.3 Effecten op mens en milieu p 28
Besmetting en bestraling
Effectieve dosis
Beschermingsmaatregelen tegen ioniserende straling
4 Kracht en beweging p 29
4.1 Kracht p 29
2
, De eerste wet van Newton
De tweede wet van Newton
De derde wet van Newton
Onderscheid gravitatiekracht en zwaartekracht
Gravitatiekracht
Zwaarteveldsterkte
Normaalkracht en wrijvingskracht
- Dynamische wrijving
- Statische wrijving
4.2 Beweging p 31
Eenparig veranderlijke beweging (EVB)
EVRB
(Ogenblikkelijke) snelheid
(Ogenblikkelijke) versnelling
Valbeweging
Eenparig cirkelvormige beweging
5 Arbeid en energie p 33
De arbeid bij een constante kracht
Wet van behoud van Energie
Soorten energie
Arbeid-energie-theorema 1
Arbeid-energie-theorema 2
Het rendement
6 Trillingen en golven p 35
6.1 Harmonische trillingen p 35
Harmonische trilling
Snelheid
Versnelling
Massa-veer systeem
De slinger
6.2 Golven p 40
Mechanische en EM-golven
Transversale en longitudinale golven
Golflengte
Voortplantingssnelheid
Golfsnelheid
De golfvergelijking
Principe van Huygens
- Buiging
- Terugkaatsing
- resonantie
3
,6.3 Geluid p 42
Golfeigenschappen van geluid
SONAR
Ontstaan staande golf in muziekinstrumenten
Toonhoogte
Geluidsintensiteit
geluidssterkt
6.4 Licht p 43
Elektromagnetisch spectrum: eigenschappen
Beschermingsmaatregelen EM-straling
Interferentie - experiment van Young
Het foto-elektrisch effect
Dualiteit van golven en deeltjes
4
,1 elektriciteit
1.1 Elektrostatica
Wet van Coulomb
Ladingen oefenen op elkaar de elektrische kracht of coulombkracht uit. Gelijksoortige
ladingen stoten elkaar af. Ongelijksoortige ladingen trekken elkaar aan. Voor twee
puntladingen 𝑄1 en 𝑄2 op een afstand r van elkaar is de grootte van de kracht:
𝑘 ∙ |𝑄1 | ∙ |𝑄2 |
𝐹=
𝑟2
Voor vacuüm of lucht is 𝑘 = 8; 99 ∙ 109 𝑁 ∙ 𝑚2 /𝐶 2
Opwekken van lading door wrijving
Een voorwerp wordt negatief geladen door opname van elektronen. Dat gebeurt bv.
als je over een stuk elektriciteitsbuis (pvc) wrijft met je (droge) hand. Hierbij onttrekt
de pvc-buis elektronen aan de atomen van je hand. De buis wordt zo negatief geladen
en je hand wordt even sterk positief geladen.
Een voorwerp kan positief geladen worden door elektronen af te geven. Dat gebeurt
bv. als je over een stuk glas wrijft met papier. Hierbij onttrekt het papier elektronen
aan de buitenkant van het glas. Het papier wordt zo negatief geladen en het glas
positief.
Verschil geleiders en isolatoren
Materialen waarin ladingen vrij kunnen bewegen, noemen we geleiders.
Materialen waarin ladingen niet vrij kunnen bewegen zijn isolatoren.
Een geleidend materiaal bevat vrije ladingen.
Een isolator bevat geen vrije ladingen.
In een geleider kunnen de opgenomen elektronen vrij bewegen.
In een isolator kunnen de opgenomen elektronen niet vrij bewegen.
Werking van een elektroscoop
Met een elektroscoop kun je zien of een voorwerp geladen is. Het
functionele gedeelte hiervan bestaat uit een metalen plaat of bol
op een vast staafje waaraan een naald of goudblaadjes draaibaar naald
plaatje
bevestigd zijn.
Als je een geladen voorwerp boven de elektroscoop houdt, wijkt de naald uit. Hoe
meer het voorwerp geladen is, hoe verder de naald uitwijkt.
We verklaren dat voor een negatief geladen voorwerp:
5
, Breng je het voorwerp boven de elektroscoop, dan zullen de vrije elektronen van het
plaatje naar beneden geduwd worden en zich verspreiden over de naald en het waste
staafje. Die krijgen zo een gelijksoortige lading, waardoor de naald wordt afgestoten
en uitwijkt. Door die verschuiving wordt het plaatje positief. Als je het voorwerp
verwijdert, gaan de elektronen terug naar boven en valt de naald terug.
Verplaatsing van elektronen tussen geladen voorwerpen
Het geladen worden van voorwerpen die met elkaar in contact komen, staat bekend als
het tribo-elektrisch effect. Het tribo-elektrisch effect is een soort contactelektrificatie
waarbij de materialen die met elkaar in contact komen tijdens het wrijven elektrische
lading uitwisselen en zo elektrisch opgeladen worden.
Hoewel het effect letterlijk wrijving betekent, volstaat het de materialen gewoon met
elkaar in contact te brengen. Er wordt een adhesie -binding gevormd en er worden
ladingen uitgewisseld. Adhesie is de aantrekkingskracht
tussen ongelijksoortige moleculen
Verplaatsing van elektronen binnen geladen voorwerpen
Elektrische inductie is het scheiden van elektrische lading in een voorwerp wanneer
deze in de nabijheid wordt gebracht van een ander geladen voorwerp, zonder dat deze
onderling contact met elkaar maken. Denk bijvoorbeeld aan de elektroscoop.
Polarisatie (natuurkunde) betekent algemeen het opheffen van een ongerichte,
willekeurige staat door het aanbrengen van een uitwendig -bijvoorbeeld elektrisch of
magnetisch- veld.
Krachtwerking tussen puntladingen (wet van Coulomb)
Een lading 𝑄1 oefent op een lading 𝑄2 een kracht 𝐹⃗12 uit. De lading 𝑄2 oefent op 𝑄1
een kracht 𝐹⃗21 uit. Die krachten grijpen aan op de ladingen. De werklijn van die
krachten is de rechte door 𝑄1 en 𝑄2 .
De krachten wijzen naar elkaar toe
als de ladingen elkaar aantrekken
en van elkaar weg als ze elkaar
afstoten. De krachten 𝐹⃗12 en 𝐹⃗21
zijn even groot.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Binta08. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €18,99. Je zit daarna nergens aan vast.
