ALGEMEEN BOEKHOUDEN
HOOFDSTUK 5: KAPITAAL EN SCHULDEN OP LANGE TERMIJN (PASSIVA)
Ter herhaling:
CREDI
T
A P OPBRENGSTEN
A P KOSTEN
DEBET
A. HET EIGEN VERMOGEN VAN DE ONDERNEMING
Het eigen vermogen van de onderneming weerspiegelt de waarde ervan voor de
eigenaars.
Het eigen vermogen bestaat volgens de jaarrekening uit 7 componenten (Rubriek
10/15):
10 Kapitaal
11 Uitgiftepremies
12 Herwaarderingsmeerwaarden
13 Reserves
140 - 141 Overgedragen resultaat
15 Kapitaalsubsidies
- 19 Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het netto-actief
Dit hoofdstuk behandelt de bewegingen in kapitaal en uitgiftepremies ten
gevolge van oprichting of kapitaalsverhoging. We beperken ons tot de NV.
1. OPRICHTING VAN EEN NV
Vergaren van financiële middelen (kapitaal) door de oprichters. Wie kapitaal
bijdraagt, beschikt over een gedeeltelijk eigendomsrecht op de onderneming
onder de vorm van aandelen.
Aandelen aan toonder: kunnen vrij makkelijke verhandeld worden
Aandelen op naam: kunnen enkel verhandeld worden door de eigenaar (op
naam)
Een aandeel bevat coupons, deze dienen om dividenden te innen, in te tekenen
op een kapitaalsverhoging of het verwerven van bonusaandelen.
Er zijn 2 technieken om een NV op te richten: directe en indirecte oprichting.
1
,1.1 DIRECTE OPRICHTING
De oprichters storten het kapitaal (min €61 500) of een gedeelte ervan (minstens
¼) op een geblokkeerde rekening. Er wordt door de notaris een authentieke akte
opgemaakt.
Geplaatst kapitaal (100) = het ingetekend kapitaal
Opgevraagd kapitaal = dat wat onmiddellijk betaald werd
Niet opgevraagd kapitaal (101) = wat later zal opgevraagd worden
Bij oprichting boekt men:
55,56,57 Bank, post of kas X
101 Niet opgevraagd kapitaal Y
100 aan Geplaatst kapitaal Z
X+Y=Z X >= 0,25 Z X >= €61 500
Het niet opgevraagd kapitaal zal steeds een debetsaldo vertonen, hoewel het een
passiefrekening is! Dit wordt verantwoord met het argument dat deze rekening in
feite een correctie is op de rekening Geplaatst kapitaal (100) teneinde de
werkelijke inbreng als Kapitaal (10) te kunnen presenteren. Hierdoor verschijnt
het eventuele saldo met een minteken op de passiefzijde van de balans.
De oprichtingskosten kunnen op 2 manieren behandeld worden:
Onmiddellijk ten laste gelegd van het eerste boekjaar via Diverse financiële
kosten (657-659)
Boeking:
657 Diverse financiële kosten X
55,56,57 aan Bank, post of kas
X
Activering voor een geleidelijke tenlastelegging (max 5 jaar)
Boeking:
200 Kosten van oprichting X
55,56,57 aan Bank, post of kas
X
Bij de opvraging van (een gedeelte) van het niet opgevraagde kapitaal:
410 Opgevraagd niet gestort kapitaal X
101 aan Niet opgevraagd kapitaal X
55,56,57 Bank, post of kas Y
410 aan Opgevraagd niet gestort kapitaal Y
2
,De laatste boeking wordt herhaald telkens een aandeelhouders zijn opgevraagd
gedeelte aan de onderneming overmaakt (dus Y<= X). Indien de aandeelhouder
in gebreke blijft en dus de rekening Opgevraagd niet gestort kapitaal een
debetsaldo vertoont, voorzien de statuten van de onderneming een procedure.
Het is mogelijk dat de statuten een mogelijkheid van vervroegde stortingen
voorzien (inbrengen die het statutair bepaalde niveau van opgevraagd kapitaal
overschrijden). Deze kunnen dan beschouwd worden als een korte termijnlening
aan de onderneming (die eventueel vergoed wordt).
Boeking:
55,56,57 Bank, post, kas X
489 aan Andere diverse schulden X
In dit geval moet ook de rekening 179 Schulden op lange termijn: Overige
schulden worden gebruikt.
Bij opvraging zal men eerst boeken:
410 Opgevraagd niet geplaatst kapitaal Y
101 aan Niet opgevraagd kapitaal Y
Stel dat een individuele aandeelhouder voor x (<= Y) vervroegde stortingen
verricht heeft, en dat hij bij opvraging y (<= Y) dient bij te storten. In eerste
plaatst worden zijn vervroegde stortingen aangesproken. Hier zijn 2 gevallen
mogelijk:
Boeking:
y <= x
489 Andere diverse schulden y
410 aan Opgevraagd niet gestort kapitaal y
y >= x
55,56,57 Bank, post of kas y-x
489 Andere diverse schulden x
410 aan Opgevraagd niet gestort kapitaal y
Eventuele intresten:
6502 Andere kosten van schulden Z
55,56,57 Bank, post of kas Z
3
, 1.2 INDIRECTE OPRICHTING
= Oprichting per openbare inschrijving of oprichting door intekening
Een aantal fasen gaan hier de feitelijke oprichting van de onderneming vooraf:
Het ontwerpstatuut wordt in BS gepubliceerd, hierna kunnen geïnteresseerde
intekenen
Inbrengen dienen gestort te worden op een geblokkeerde rekening
Voldoende intekeningen = feitelijke oprichting door authentieke akte
Tot op het ogenblik van de feitelijke oprichting wordt een voorlopige
boekhouding gevoerd. Deze wordt gesloten bij de oprichting. Na de oprichting
worden de boekingen analoog als deze bij directe oprichting.
1.3 INBRENGEN IN NATURA
De waardebepaling hiervan is cruciaal om het aantal aandelen te kunnen
toekennen. De waardebepaling is daarom onderworpen aan wettelijke regels en
zal o.m. controle van een revisor noodzakelijk maken.
Als de inbreng niet een algemeenheid van goederen of een volledige
bedrijfsafdeling betreft, is deze inbreng BTW verschuldigd. De niet-
recupereerbare BTW mag beschouwd worden als een deel van de
oprichtingskosten.
Ingeval geen BTW verschuldigd:
55,56,57 Bank, post of kas X
…. Diverse activa Y
101 Niet opgevraagd kapitaal Z
100 aan Geplaatst kapitaal X + Y+ Z
Als de opgerichte onderneming schulden van inbrengers overneemt, zullen er
ook een aantal schuldenrekeningen gecrediteerd worden.
2. KAPITAALSVERHOGINGEN
Een kapitaalsverhoging kan noodzakelijk zijn om bv nieuwe substantiële
investeringen te financieren, liquiditeitsproblemen op te lossen, groeifinanciering,
aanvulling geplaatst kapitaal na gecumuleerde verliezen…
Probleem: verdelende rechtvaardigheid de bestaande aandeelhouders mogen
niet benadeeld worden in vergelijking met nieuwe aandeelhouders.
Oplossing: vaststellen van de evolutie van de waarde van de aandelen in handen
van de oude en nieuwe aandeelhouders.
4
