Dit is een samenvatting van alle lessen Internationaal Publiekrecht (3e Bachelor rechten) gegeven door Tom Ruys aan de UGent, inclusief alle besproken voorbeelden/cases en gastcolleges (die elk jaar terugkomen). Kleine delen uit de (Engelstalige) cursus zijn er in verwerkt (vertaalt).
Internationaal
Publiekrecht
SAMENVATTING VAN DE NOTITIES, DIA’S EN DELEN UIT HET
BOEK
ALICE ROUCKHOUT
,Internationaal publiekrecht –
samenvatting
Samenvatting van de notities en het boek
PRAKTISCHE INFO EN EXAMEN
• Er zijn twee gastcolleges op 12/11 en 04/12
• Eén les valt weg op 13/11
• Te kennen:
o De reader wordt besproken in de les
o Cursus
o Slides en lesnota’s
• Beetje actualiteit volgen
• We werken aan de hand van illustraties + examenvragen zijn hieraan gekoppeld
• Vragen stellen kan in de les en via mail
Examen
• Je mag de reader gebruiken
• 2 a 3 casussen + open vragen
o Mix van diverse deeldomeinen in casus
o De openvragen pijlen niet naar papegaaien werk. De vragen gaat meestal in op
de voorbeelden uit de les.
1
,INHOUDSOPGAVE
PRAKTISCHE INFO EN EXAMEN ........................................................................................ 1
Examen ............................................................................................................................. 1
HOOFDSTUK I: NLEIDING ..................................................................................................11
Wat is internationaal recht?...............................................................................................11
DEFINITIE EN SCOPE..................................................................................................11
FUNCTIES EN KENMERKEN .......................................................................................12
Theorie internationaal recht ..............................................................................................17
HOOFDSTUK II: BRONNEN ................................................................................................19
Algemeen .........................................................................................................................19
INLEIDING ....................................................................................................................19
HIËRARCHIE ................................................................................................................21
Verdragen .........................................................................................................................22
ALGEMEEN ..................................................................................................................22
BELANGRIJKE KANTTEKENINGEN ............................................................................26
ILLUSTRATIE 1: SOMALIË T. KENYA ..........................................................................27
ILLUSTRATIE 2: KLIMAATAKKOORD PARIJS.............................................................30
ILLUSTRATIE 3: IRAANS KERNAKKOORD (JCPAO) ..................................................32
Internationaal gewoonterecht ............................................................................................35
PRO MEMORIE: ...........................................................................................................35
ILLUSTRATIE - NORTH SEA CONTINENTAL SHELF..................................................36
Soft law en informal law making ........................................................................................40
ALGEMEEN ..................................................................................................................40
ILLUSTRATIES .............................................................................................................41
ILLUSTRATIE: G7/G20 .................................................................................................43
ILLUSTRATIE: DE URGENDA ZAAK ............................................................................44
ILLUSTRATIE: MIGRATIEPACT ...................................................................................45
HOOFDSTUK III: VERDRAGSRECHT .................................................................................46
Algemeen .........................................................................................................................46
INLEIDING ....................................................................................................................46
TOTSTANDKOMING EN INWERKINGTREDING .........................................................47
TOEPASSING EN INTERPRETATIE ............................................................................49
WIJZIGING, BEËINDIGING EN NIETIGHEID ...............................................................50
ILLUSTRATIES .............................................................................................................51
ILLUSTRATIE: WAPENAKKOORDEN ..........................................................................52
2
, Case study: Westelijke Sahara .........................................................................................54
Case study: de Yukos zaak...............................................................................................58
VOORLOPIGE TOEPASSING ......................................................................................58
DE YUKOS SAGA – FEITEN ........................................................................................60
HET ENERCY CHARTER TREATY ..............................................................................61
DE YUKOS-ARBITRAGE ..............................................................................................62
NATIONALE PROCEDURES ........................................................................................62
UITSPRAAK RECHTBANK DEN HAAG ........................................................................63
EPILOOG: WAT NU? ....................................................................................................65
Case study: de Gabcikovo-Nagymaros-zaak ....................................................................66
ACHTERGROND ..........................................................................................................66
UITSPRAAK IGH...........................................................................................................67
HOOFDSTUK IV: INTERACTIE INTERNATIONAALRECHT EN NATIONAAL RECHT ........69
Algemeen .........................................................................................................................69
ALGEMEEN ..................................................................................................................69
TWEE THEORIEËN ......................................................................................................70
ILLUSTRATIE – MONISME ...........................................................................................71
ILLUSTRATIE - DUALISME ..........................................................................................72
Case study: Avena en Medellin .........................................................................................73
ACHTERGROND ..........................................................................................................73
ONTWIKKELINGEN IN DE VS ......................................................................................74
MEDELLIN V. TEXAS (SCOTUS) .................................................................................75
VERVOLG .....................................................................................................................76
Case study: Het Italiaans Grondwettelijk Hof ....................................................................77
VOORGESCHIEDENIS .................................................................................................77
UITSPRAAK CORTE CONSTITUZIONALE – NO. 238 (2014) ......................................77
HOOFDSTUK V: JURISDICTIE ............................................................................................79
Algemeen .........................................................................................................................79
VEELZIJDIG BEGRIP ...................................................................................................79
JURISDICTIE EN SOEVEREINITEIT ............................................................................79
UITGANGSPUNT INTERNATIONAAL RECHT .............................................................79
Jurisdictie in strafzaken.....................................................................................................80
ALGEMEEN ..................................................................................................................80
UNIVERSELE JURISDICTIE = UNIVERSALITEITSBEGINSEL ....................................81
HISSÈNE HABRÉ .........................................................................................................82
QUID ICC? ....................................................................................................................83
3
, Uitoefening van jurisdictie buiten de strafrechtelijke sfeer .................................................83
MEDEDINGINGSRECHT ..............................................................................................83
MILIEURECHT ..............................................................................................................84
ECONOMISCHE SANCTIES.........................................................................................85
FOUTAANSPRAKELIJKHEID IN BURGERLIJKE ZAKEN ............................................87
GEGEVENSBESCHERMING ........................................................................................90
Jurisdictie in internationale mensenrechtenverdragen.......................................................91
JURISDICTIE EN MENSENRECHTEN .........................................................................91
TOEPASSING EVRM IN INTERNATIONALE MILITAIRE OPERATIES ........................92
Jurisdictie in strafzaken en uitlevering ...............................................................................96
ALGEMEEN – BRONNEN .............................................................................................96
BASISREGELS .............................................................................................................96
UITLEVERINGSPROCEDURE .....................................................................................97
HOOFDSTUK VI: IMMUNITEITEN .......................................................................................99
Algemeen .........................................................................................................................99
IMMUNITEITEN – QUID? ..............................................................................................99
Staatsimmuniteit .............................................................................................................100
ALGEMEEN ................................................................................................................100
IMMUNITEIT VAN RECHTSMACHT ...........................................................................101
ILLUSTRATIE UITSPRAAK HVB GENT 25/02/16 .......................................................102
UITVOERINGSIMMUNITEIT .......................................................................................103
ILLUSTRATIE 1: NML CAPITAL V. ARGENTIË ..........................................................104
ILLUSTRATIE 2: YUKOS - ZAAK ................................................................................106
STAATSIMMUNITEIT EN TOEGANG TOT DE RECHTER .........................................106
STAATSIMMUNITEIT EN ERNSTIGE SCHENDINGEN INTERNATIONAAL RECHT .108
IMMUNITEIT EN ‘STATE-SPONSORED TERRORISM’..............................................112
Immuniteiten van vreemde overheidsfunctionarissen ......................................................113
ALGEMEEN ................................................................................................................113
IMMUNITEIT RATIONE MATERIAE............................................................................114
IMMUNITEIT RATIONE PERSONAE ..........................................................................116
BIJZONDERE ZENDINGEN ........................................................................................117
NATIONALE VERTEGENWOORDIGERS BIJ IO’S .....................................................118
Immuniteiten IO’s en hun personeelsleden .....................................................................118
ALGEMEEN ................................................................................................................118
VERENIGDE NATIES .................................................................................................119
IMMUNITEITEN VISITING FORCES...........................................................................120
4
, IMMUNITEITEN IO’S EN MENSENRECHTEN ...........................................................121
HOOFDSTUK VII: DIPLOMATIEK- EN CONSULAIRRECHT .............................................125
Algemeen .......................................................................................................................125
Diplomaten .....................................................................................................................125
ALGEMEEN ................................................................................................................125
IMMUNITEIT EN ONSCHENDBAARHEID ..................................................................127
Consuls...........................................................................................................................133
ALGEMEEN ................................................................................................................134
IMMUNITEIT EN ONSCHENDBAARHEID ..................................................................134
HOOFDSTUK VIII: INTERNATIONALE AANSPRAKELIJKHEID ........................................137
Algemeen .......................................................................................................................137
ALGEMEEN ................................................................................................................137
Internationaal onrechtmatig gedrag.................................................................................138
ALGEMEEN ................................................................................................................138
OMSTANDIGHEDEN DIE ONRECHTMATIGHEID UITSLUITEN ................................139
ILLUSTRATIE: RAINBOW WARRIOR.........................................................................140
Toerekenbaarheid ...........................................................................................................140
TOEREKENBAARHEID ..............................................................................................140
BIJKOMENDE KANTTEKENINGEN............................................................................142
ICJ IN BOSNIAN GENOCIDE CASE 2006 ..................................................................142
Gevolgen staatsaansprakelijkheid...................................................................................145
BEËINDIGING EN HERSTEL......................................................................................145
PUTATIEVE SCHADEVERGOEDING EN SPECIALE GEVOLGEN VAN JUS COGENS
SCHENDINGEN ..........................................................................................................146
Inroepen staatsaansprakelijkheid ....................................................................................147
ALGEMEEN ................................................................................................................147
GRENZEN UITOEFENING DIPLOMATIEKE BESCHERMING ...................................149
Tegenmaatregelen ..........................................................................................................153
ALGEMEEN ................................................................................................................153
VOORWAARDEN .......................................................................................................154
TEGENMAATREGELEN DOOR DERDE STATEN? ...................................................154
Internationale organisaties ..............................................................................................155
ALGEMEEN ................................................................................................................155
TOEREKENBAARHEID OPTREDEN STAATSORGANEN .........................................156
ILLUSTRATIE: MOEDERS VAN SREBRENICA..........................................................157
BELGISCHE CASE MET BETREKKING TOT RWANDA ............................................164
5
, ANDERE BIJZONDERHEDEN ....................................................................................165
HOOFDSTUK IX: RECHT INZAKE GEBRUIK VAN GEWELD ...........................................165
Geweldverbod.................................................................................................................165
ALGEMEEN ................................................................................................................165
INTERVENTIE OP UITNODIGING ..............................................................................166
UITZONDERINGEN GEWELDVERBOD .....................................................................167
Machtiging VN-Veiligheidsraad .......................................................................................167
ALGEMEEN ................................................................................................................167
Recht op zelfverdediging ................................................................................................169
ALGEMEEN ................................................................................................................169
PRE-EMPTIEVE OF PREVENTIEVE ZELFVERDEDIGING? ......................................170
QUID AANVALLEN NIET-STATELIJKE GROEPEN? ..................................................171
Andere uitzonderingen? ..................................................................................................172
BESCHERMING ONDERDANEN IN HET BUITENLAND? ..........................................172
HUMANITAIRE INTERVENTIE? .................................................................................172
HOOFDSTUK X: RECHT DER GEWAPENDE CONFLICTEN ...........................................173
Algemeen .......................................................................................................................173
ALGEMEEN ................................................................................................................173
HISTORIEK .................................................................................................................175
VERSCHIL INTERNATIONALE EN NIET INTERNATIONALE GEWAPENDE
CONFLICTEN .............................................................................................................177
BRONNEN ..................................................................................................................178
INTERACTIE TUSSEN OORLOGSRECHT EN MENSENRECHTEN ..........................178
Toepassingsgebied RGC ................................................................................................179
ALGEMEEN ................................................................................................................179
IAN/NIAC – BASIS ......................................................................................................180
IAC/NIAC – BIJZONDERE GEVALLEN .......................................................................181
‘Targeting’ .......................................................................................................................181
ONDERSCHEID STRIJDER/BURGERS MET OOG OP TOEPASSING TARGETING-
REGELS .....................................................................................................................182
IDENTIFICATIE MILITAIRE DOELWITTEN ................................................................182
TOEPASSING TARGETING-REGELS ........................................................................183
Methode en middelen van oorlogvoering ........................................................................184
MIDDELEN..................................................................................................................184
METHODEN................................................................................................................185
Beschermde personen – recht van Genève ....................................................................185
6
, POW’S ........................................................................................................................185
BURGERS ..................................................................................................................186
Afdwinging jus in bello ....................................................................................................186
Interactie recht gewapende conflicten en terreurbestrijding.............................................187
ALGEMEEN ................................................................................................................187
BELGISCHE WETGEVING .........................................................................................188
BELGISCHE RECHTSPRAAK ARTIKEL 141BIS? ......................................................189
HOOFDSTUK XI: INTERNATIONAAL STRAFRECHT .......................................................191
OVERZICHT: ..................................................................................................................191
Inleiding ..........................................................................................................................191
Geschiedenis – historisch overzicht ................................................................................192
IMT VAN NEURENBERG ............................................................................................192
IMT VOOR HET VERRE OOSTEN (TOKIO) ...............................................................192
NEURENBERG PRINCIPES .......................................................................................193
POST-WERELDOORLOG II........................................................................................194
KOUDE OORLOG .......................................................................................................194
JOEGOESLAVIËTRIBUNAAL .....................................................................................195
RWANDA TRIBUNAAL ...............................................................................................195
RESIDUAL MECHANISM ............................................................................................196
INTERNATIONAAL STRAFHOF .................................................................................196
VERGELIJKING ..........................................................................................................198
Internationale misdaden (4) ............................................................................................198
ACTUS REUS EN MENS REA ....................................................................................198
GENOCIDE .................................................................................................................198
MISDADEN TEGEN DE MENSHEID...........................................................................200
OORLOGSMISDADEN ...............................................................................................202
AGRESSIE ..................................................................................................................205
VOORBEELD – OPGAVE ...........................................................................................206
Rechtsmacht ...................................................................................................................207
VOORAFGAANDE VOORWAARDEN .........................................................................207
RATIONAE TEMPORIS ..............................................................................................208
RATIONE PERSONAE................................................................................................209
IMMUNITEITEN ..........................................................................................................210
UITOEFENING – TRIGGER MECHANISMS ...............................................................210
Ontvankelijkheid .............................................................................................................212
COMPLEMENTARITEITSBEGINSEL .........................................................................212
7
, Aansprakelijkheidsvormen ..............................................................................................214
MISDAAD PLEGEN -PERPETRATION .......................................................................214
OPDRACHT GEVEN - ORDERING.............................................................................214
HULP OF BIJSTAND BIEDEN - AIDING AND ABETTING ..........................................214
COMMAND RESPONSIBILITY ...................................................................................215
SUPERIOR RESPONSIBILITY ...................................................................................215
COMMAND / SUPERIOR RESPONSIBILITY ..............................................................215
Strafuitsluitingsgronden ..................................................................................................216
HOOFDSTUK XII: INTERNATIONAAL ECONOMISCH RECHT ........................................216
Internationaal economisch recht – algemeen ..................................................................216
WHAT’S IN A NAME? .................................................................................................216
INSTITUTIONEEL KADER ..........................................................................................217
BRONNEN ..................................................................................................................218
Internationaal investeringsrecht – evolutie en bronnen ...................................................218
ALGEMEEN ................................................................................................................218
BESCHERMING IN GEWOONTERECHT ...................................................................219
BILATERALE VERDRAGEN .......................................................................................220
MULTILATERALE INITIATIEVEN ...............................................................................221
Internationaal investeringsrecht – inhoudelijke bescherming en ISDS ............................222
ALGEMEEN ................................................................................................................222
TOEPASSINGSGEBIED VERDRAGEN ......................................................................225
INHOUDELIJKE BESCHERMING ...............................................................................227
PROCEDURELE BESCHERMING ..............................................................................234
QUO VADIS? ..............................................................................................................235
HOOFDSTUK XIII: INTERNATIONAAL ZEERECHT ..........................................................235
Inleiding ..........................................................................................................................235
HISTORISCHE CONTEXT ..........................................................................................235
UNCLOS .....................................................................................................................236
ANDERE INSTRUMENTEN ........................................................................................238
De territoriale zee en de aansluitende zone ....................................................................238
TERRITORIALE ZEE EN INTERNE WATEREN .........................................................238
JURISDICTIE KUSTSTAAT ........................................................................................239
AANSLUITENDE ZONE (ART. 33) ..............................................................................240
Het continentaal plat en de exclusief economische zone ................................................241
CONTINENTAAL PLAT ...............................................................................................241
EEZ .............................................................................................................................242
8
, ROL EILANDEN ..........................................................................................................244
De volle zee ....................................................................................................................245
DE VRIJHEDEN VAN DE VOLLE ZEE........................................................................245
EXCLUSIEVE JURISDICTIE VLAGGENSTAAT..........................................................245
PORT STATE JURISDICTION EN PORT STATE CONTROL .....................................246
UITZONDERING EXCLUSIEVE JURISDICTIE VLAGGENSTAAT ..............................247
UITZONDERINGEN ....................................................................................................248
Diepzeebodem................................................................................................................249
DE DIEPZEEBODEM/HET ‘GEBIED’ ..........................................................................249
Maritieme afbakening......................................................................................................250
ALGEMEEN ................................................................................................................250
ILLUSTRATIE: DE ZUID-CHINESE ZEE .....................................................................251
Geschillenbeslechting .....................................................................................................252
ALGEMEEN ................................................................................................................252
Illustratie: Artic sunrise ....................................................................................................255
FEITEN .......................................................................................................................255
EERSTE VERWIJT: VEILIGHEIDSZONE ROND BOORPLATFORM .........................257
TWEEDE VERWIJT: MAATREGELEN TEGEN ARCTIC SUNRISE & BEMANNING ..258
Visserij ............................................................................................................................259
UNCLOS .....................................................................................................................259
ANDERE INSTRUMENTEN/INITIATIEVEN ................................................................260
HOOFDSTUK XIV: INTERNATIONAAL MILIEURECHT .....................................................261
Algemeen .......................................................................................................................261
ACHTERGROND EN EVOLUTIE ................................................................................261
BRONNEN ..................................................................................................................262
INSTELLINGEN ..........................................................................................................263
IMPLEMENTATIE/AFDWINGING................................................................................263
Gevaarlijke stoffen en activiteiten....................................................................................264
Biodiversiteit ...................................................................................................................264
VERDRAGEN M.B.T. SPECIFIEKE SOORTEN – ILLUSTRATIE: HET
WALVISVERDRAG .....................................................................................................266
Bescherming mariene milieu ...........................................................................................266
Bescherming atmosfeer ..................................................................................................267
GRENSOVERSCHRIJDENDE LUCHTVERVUILING ..................................................267
BESCHERMING VAN DE OZONLAAG .......................................................................267
Global warming ...........................................................................................................267
9
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studentar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
