Ferdinande.................................................................................................................................................................... 3
Deel I: pathologie vd cel............................................................................................................................................3
Adaptatie...............................................................................................................................................................3
Celshade (& Celdood)............................................................................................................................................5
celschade...........................................................................................................................................................5
Reversibele celchade.........................................................................................................................................6
celdood (irreversibele schade)..........................................................................................................................6
Celveroudering......................................................................................................................................................9
Deel II: inflammatie en immunopathologie...............................................................................................................9
IR op zelf-antigenen/AI-ziekten.............................................................................................................................9
Algemene pathogenese.....................................................................................................................................9
B-cel gemedieerd.............................................................................................................................................10
T-cel gemedieerd.............................................................................................................................................11
Innate immune response.................................................................................................................................12
Overdreven IR......................................................................................................................................................14
Hypersensitiviteitsreacties..............................................................................................................................14
Granulomateuze ontsteking............................................................................................................................17
Ongewenste IR....................................................................................................................................................18
Transplantpatho..............................................................................................................................................18
Deel III: repair en regeneratie.................................................................................................................................20
Basis van repair en regeneratie...........................................................................................................................20
Regeneratie.........................................................................................................................................................22
Repair.................................................................................................................................................................. 22
Effecten op wondheling.......................................................................................................................................24
Pathologische repair............................................................................................................................................24
Deel IV: hemodynamische stoornissen....................................................................................................................25
Oedeem...............................................................................................................................................................25
Hyperemie en congestie......................................................................................................................................26
Hemorrhagie (bloeding)......................................................................................................................................26
Thrombose..........................................................................................................................................................26
Embool................................................................................................................................................................ 27
Infarct.................................................................................................................................................................. 28
Shock...................................................................................................................................................................29
Atherosclerose....................................................................................................................................................30
Deel V: Metabole ziekten........................................................................................................................................32
Inborn errors of metabolism...............................................................................................................................32
,Nutritionele ziekten.............................................................................................................................................32
Malnutritie en vitamine deficiënties................................................................................................................32
Obesitas...........................................................................................................................................................32
Endocriene stoornissen (hormonen)...................................................................................................................33
Schildklier........................................................................................................................................................33
Diabetes mellitus.............................................................................................................................................34
,Ferdinande
Slides met tekst/schema’s = leerstof + ook tabellen/figuren als rood omkaderd; micro foto’s: ter illustratie, wel bvb
kunnen beantwoorden als ze iets zegt bij een foto
Deel I: pathologie vd cel
Adaptatie
per definitie reversibel tenzij ongecontroleerd
zowel op fysio als patho stimuli
soorten
o Hypertrofie: celgrootte↑ + synthese structurele componenten↑
Functionele behoefte↑
Fysio: bvb spiercel door bodybuilding → filament↑ → kracht↑
Patho: bvb myocardspier↑ door HT, slechte kleppen
Hormonaal: bvb uterus tijdens ZS
o Hyperplasie: #cellen↑ (prolif mature cellen oiv GFen OF regeneratie vanuit stamcellen
met controlemechanismen ↔ kanker: dus bij wegvallen GFen → groei↓; mutaties →
celdood
Fysio: hormonaal (bvb borstklier bij BV); compensatoir (bvb lever; op VW dat overgebleven
cellen in staat zijn tot hyperplasie ↔ na chemo))
Patho: bvb extreme stimulatie (via hormonen en GFen) door virussen (bvb HPV→wrat) (wel
nog met controlemechanismen) ook bvb endometriumhyperplasie en- carcinoom door
oestrogeen↑ dus?
Zz toch kanker hierbij door verhoogde proliferatie → kans op mutaties↑
Stroma/fibroadepeus weefsel…↓ ivm glandulair epitheel...↑ klieren rug aan rug door
stroma↓ (=kenmerk atypie)
Vaak gecombineerd met hypertrofie (bvb borstklier bij BV)
Kan niet bij cardiomyocyt (enkel hypertrofie)
o Atrofie: celgrootte↓ + #cellen↓ (eiwitsynthe↓ en afbraak↑)
Oorzaken: werkbelasting↓ (gips); denervatie atrofie; ischemie; onvoldoende voeding (als
adaptatie om te overleven: metabole nood↓ nl door cellen↓); endocriene stimulatie↓;
druk (door tumor bvb)
Stroma↑ ivm cellen
Fysio: borstklier in menopauze
patho
o Metaplasie (per definitie ook reversibel)
Celtype vervangen door een ander gedifferentieerd celtype dat beter bestand is tegen een
nieuwe situatie
Oiv cytokines,GFen en ECM… (niet zomaar plat worden door druk…)
Meestal columnair → squameus of omgekeerd
Maligne transformatie mogelijk: metaplasie → dysplasie (licht, matig, ernstig) → CIS →
invasief (PAS-kleuring voor BM)
Metaplasie = reversiebel, dysplasie niet meer (geen reparatiemechanismen meer…)
Vb: barrett oesofagus (door reflux): squameus → glandulair (bestendig tegen maagzuur)
Belang diagnose: risico adenocarcinoom slokdarm (~plaveiselcelCa bij metaplasie
luchtwegen = logisch beide); minderheid ptn ontwikkelt dit echter
Z-lijn vervaagd
Atypische cellen (fusiform, hyperchromatisch/ donkerder?; nucleolen zichtbaar,
rug-aanrug schikking, weinig tssliggend stroma)
Behandelen in hooggradig stadium doet risico Ca afnemen (maar dysplasie blijft)
,o Intracellulaire accumulatie (mogelijks teken metabole stoornis endogene substantie, mutaties in
eiwit-aanmaak en –transport, deposities abnormaal exogeen product)
4 mechanismen
1. Opstapeling endogeen product omdat metabolisme niet snel genoeg,
onvoldoende adequate afbraak…
o bvb leversteatose: vettige degeneratie leverparenchym;
o schuimige macrofagen die cholesterol opslorpen en subepitheliaal blijven
zitten hiermee… (in maag + ook atherosclerose bvb)
2. Probleem niveau product/eiwit zelf (mutatie → abnormaal eiwit): moeilijke
opvouwing, transport… (cfr genetica: 5 klassen van effecten van mutaties)
o bvb alfa-1-anti-trypsine-def: mutatie → abnormaal alfa- eiwit-anti-trypsine
eiwit? → accumulatie ER hepatocyten (leidt mogelijks tot cirrose)
inhiberen normaal proteasen (oa door leukocyten vrijgesteld bij
m.o. in longen; door afwezigheid van inhibitie van deze proteasen
(collateral damage zo↓) → kans longemfyseem door blijvende
afbraak van septa zo, collateral damage
→ gecombineerd lever-en long probleem dus
3. Dysfunctioneel enzym → stapelingsziekten, metabole aandoeningen
o bvb glycogenoses: deficiënte afbraak glycogeen → stapeling
(weefseldistributie en uitgebreidheid afh van aangetast enzym)
4: exogeen product waar cel geen afbraakmechanisme voor heeft
Wat:
normale cellulaire component zijn
abnormale endogene pf exogene producten
o bvb eiwitten: als dit accumuleert zie je dit als eosinofiele
veranderingen/druppels…
bvb Russell body (eosinofiele grote structuren in BM) =
plasmacellen met heel active Ig-synthese, bomvol met Ig’s eig
bvb abnormaal alfa-1-anti-trypsine (bij def)
pigment
o exogeen (4?)
anthracosis (zwart pigment bij rokers, maar ook stadsmensen
(vervuilde lucht)) : longparenchym; alveolaire macrofagen →
pulmonale lymfeklieren
= onschuldig, geen klachten
tatoeage (opname in dermale macrofagen)
o endogeen (1?)
lipofuscine: geel-bruin korrelig (in hart en lever oa)
= teken dat reeds langdurige regressieve
veranderingen/beschadigingen gebeuren
hemosiderine: uit Hb; Fe-neerslag
o Hyaliene wijzigingen = veranderingen IC of EC → homogeen, glazig roze/eosinfiel aspect
Intracellulair: eiwit deposities (Russell, alfa-1 anti trypsine): hyaline vacuoles/druppels id
cel
Extracellulair:
collageen bindweefsel/stroma (fibrose, littekenweefsel)
amyloid-depositie (bvb in lever)
o patho-eiwit achtige substante (EC dus)/misfolded eiwit
> 20 precursoreiwitten reeds bekend
, o amorf, eosinofiel materiaal, hyalien ECM (rond BVn of in lamina propria
gwn)
o altijd zelfde structuur: heel lange niet-vertakkende toxische fibrillaire
eiwitten (amyloidosen hebben neiging samen te klitten → zo gevormd)
o groen birefringent onder polarisatie Congo kleuring (congo rood bindt aan
die fibrillaire eiwitten) =diagnostisch
o waar (afh van precursor-eiwit aan de basis ervan):
gelokaliseerd (thv aanmaakplaats bvb in Alzheimer)
systemisch (≠e orgaansystemen, meestal dit), bvb doordat Bvn in
lever → darm, zo in beide systemen?
Gelijkaardige niet-specifieke symptomen (zie dia 2 p13)
Soorten
o AL amyloidose (lichte keten): plasmaceldyscrasie
(soort plasmaceltumor, ligt aan de basis) →
amyloidogene lichte keten Ig’s aangemaakt in
monoclonale plasmacellen in beenmerg
o AA amyloidose (secundair): serum amyloid A (SAA
= acute fase eiwit) geproduceerd bij inflammatie;
amyloid gevormd bij chronische inflammatie (TBC,
IBD, RA)
o Familiale amyloidoses: AD, mutant eiwit die
amyloid vormt (bvb ATTR)
o Oorzaak:
Erfelijk: door mutatie ie gen → abnormaal eiwit → slecht
opgevouwen (cfr genetica)
Secundaire amyloïdose: normale eiwitten, normaal gevormd, maar
intrinsieke neiging tot verkeerde opvouwing, hier gevoelig voor →
als er veel gevormd worden (bvb tgv chronische inflammatie,
myeloom, dialyse…?) → verkeerde opvouwing → amyloid
o Normaal hebben we wel macrofagen die etc EC die deze verkeerd
opgevouwen eiwiten opruimen door dit aan proteasomen te presenteren,
bij amyloidoses lopen deze scavenger mechanismen fout (cfr genetica) →
functionele stoornissen + indcutie apoptose → functieverlies ook
o Calcificatie (kan ook door metabole stoornis): abnormale depositie Ca +… (dia 1 p14)
Dystrofisch: in niet-viabel/necrotisch weefsel, normaal Ca-spiegels bloed
Ook in atherosclerose + thv hartkleppen bvb → klepfunctie↓ (insufficiëntie of
stenose afh van plaats: wand of basis) door verharding (ontkalking nodig als
behandeling? Als je er nieuwe kleppen wil steken?)
Metastatisch: in vitaal weefsel tgv stoornissen Ca-metabolisme
Bvb hypercalcemie tgv hyperparathyroidie
Meestal bvb in maagslijmvlies (Ca slaat makkelijk neer in zuur milieu?)
Meestal geen symptomen
o (cellular aging: tgv accumulatie van subepitheliale schade = iets dat in figuur stond)
Celshade (& Celdood)
celschade
Oorzaken (zie dia 2 en 3 p15)
o Hypoxie
Co-intoxicatie, ischemie, bloedverlies, cardio-respiratoir falen…
o Fysische agentia
