Journalistiek en Crossmedialiteit
2019 - 2020
,Les 1: Introductie
Deze vragen behandelen we in deze cursus:
1. Wat zijn de belangrijke recente technologische, sociale en economische ontwikkelingen voor de
nieuwssector?
2. Wat is de stand van het onderzoek rondom digitalisering van de journalistiek?
3. Hoe kunnen we nadenken over de toekomst van nieuws en journalistiek?
NEGEN VERSCHUIVINGEN
De digitaliseringsgolf (afgelopen 20 jaar) heeft negen shifts veroorzaakt:
1. Van lineair nieuwsgebruik naar dynamisch nieuwsgebruik
Van niet on-demand naar on-demand. Aan gebruikerskant.
2. Van het moeten zoeken naar nieuws, naar nieuws dat overal aanwezig is.
Aan gebruikerskant.
3. Van journalisten als gatekeepers naar directe toegang tot bronmateriaal.
Journalisten hadden vroeger een exclusieve toegang tot informatie en verwerkte dit
voor de burgers. Bijvoorbeeld, artikel over de klokkenluider van het Witte Huis of het
document over de aanklacht zelf lezen.
4. Van periodieke publicaties naar instant-verslaggeving en 24/7 berichtgeving.
Geeft minder ademruimte voor de journalist om met een bepaald thema aan de slag
te gaan, omdat geacht wordt dat alles gelijk online staat.
5. Van (vooral) gefinancierd door adverteerders naar alternatieve verdienmodellen.
aandeel van advertenties in financiering van journalistiek loopt meer en meer terug.
Google en Facebook hebben bijna een duopolie in advertentie. Je kan beter via deze
wegen adverteren dan in een krant, betere target.
6. Van anoniem massapubliek, naar data-gebaseerde personalisatie.
Volgt op het vorige punt. Geldt zowel voor adverteerders als de media zelf. Media kan
gebruikersgedrag beter monitoren en erop in spelen.
7. Van eenrichtingscommunicatie vanuit de media naar feedback en participatie van het
publiek.
Delen, klikken, liken, sharen, etc.
8. Van vaste redacties naar losse samenwerkingsverbanden en freelancers.
Aan de redactiekant. Iedereen kan haast zijn eigen medium beginnen. Veel start ups
hebben dan ook geen fysieke redactie meer en werken met enkel freelancers, via de
computer.
9. Van neutraal en afzijdige berichtgeving naar geëngageerd, emotioneel en partijdige
journalistiek.
1
,HOOFDTERMEN
HET SYSTEEM: HYBRIDE
Het huidige mediasysteem vertoont kenmerken van zowel oude(re) als nieuwe(re) mediavormen.
• Nieuwere media zoals sociale media en internetmedia moduleren zich naar oudere media. Een
artikel dat in een krant staat, vinden we ook terug op het internet. En oudere media beginnen
meer in te spelen op sociale media en zich af te vragen hoe ze hierop in kunnen spelen.
Dus aan de ene kant nemen media elkaars praktijken over. Maar men gaat zich ook afzetten tegenover
elkaar. De krant kan meer speculatief zijn over de ontwikkelingen die gebeuren, terugkoppelen aan het
verleden, etc. à Het resultaat hiervan is een tussenvorm, deze tussenvorm noemen we hybride. Media
die van elkaar overnemen, en zowel het een als het ander zijn.
Chadwick: “the hybrid media system is built upon interactions among older and newer media logics—
where logics are defined as technologies, genres, norms, behaviors, and organizational forms”
iedereen die zich op sociale media begeeft kan een actor worden in het spel.
JOURNALISTIEK: AMBIENT
Ambient news: nieuws is alomtegenwoordig – we worden quasi altijd en overal met nieuws
geconfronteerder. Nieuws is steeds aanwezig op de achtergrond. Je wordt er steeds weer mee
geconfronteerd, bijvoorbeeld via de nieuwsapp meldingen. Het komt en gaat.
Zo is journalistiek ook altijd aanwezig. Ambient journalism: journalistieke partijen zijn
alomtegenwoordig.
• Niet alleen journalisten maar ook wij als leken bedrijven journalistieke werkwijze. Wanneer
we iets filmen of liken. Als producenten (via sociale media, bijvoorbeeld jouw mening geven)
of als doorgeefluik (klikken, becommentartiëren, liken, delen).
DE STRATEGIE: CROSSMEDIALITEIT
“de strategie achter crossmediale (nieuws)activiteiten is het aanspreken van verschillende
doelgroepen, op verschillende momenten van de dag, met verschillende vormen van dezelfde content,
om zo aan de verschillende noden van het publiek op verschillende distributieplatformen tegemoet te
komen” – Robert Picard.
Bijvoorbeeld: DS Avond gaat uit van de theorie dat mensen klaar zijn met het werk en zich snel willen
informeren over de dag. Ze willen geen uitgebreide nieuwsartikels maar willen de feiten snel en
overzichtelijk voor zich hebben. De dag erna staat dezelfde informatie (door dezelfde journalist) in de
fysieke krant, maar in een andere vorm gegoten.
DE AANJAGER: DIGITALISERING
Mediacontent is vanouds analoog. Je kon een video of een foto niet in de krant kwijt. Nu kunnen we
het heel makkelijk omzetten in een ander formaat. Alle mediatypes bestaat uit enen en nullen, of het
nu tekst, foto, audio of video is. de inhoud komt hierdoor los te staan van zijn drager. Het is dus
onbeperkt en moeiteloos te hergebruiken, te bewerken en te delen.
Daarbij komt dan de opkomst van het internet. Enorm instant-netwerk om deze content te verspreiden.
Daarbij komt dan weer de opkomst van smartphones en mobiel internet. Het brengt het netwerk (en
dus de media) tot in de broekzak.
2
, DE CONSEQUENTIES
• Wat zijn de concrete bedreigingen voor nieuwsmedia, en wat doen zij om zichzelf te
vernieuwen? (Thema 1: les 2 en 3)
• Hoe valt er geld te verdienen met digitale journalistiek? (Thema 2: les 4 en 5)
• Hoe gedragen nieuwsconsumenten zich vandaag? Wat is hun rol in de productie en
verspreiding van het nieuws? (Thema 3: les 6-9)
• Welke nieuwe bronnen kunnen journalisten tegenwoordig aanboren? (Thema 4: les 10 en 11)
3
