1 INLEIDING SOCIALE GRONDRECHTEN
TWEEDE GENERATIE GRONDRECHTEN
= fundamentele rechten of vrijheden = mensenrechten
1e generatie grondrechten
burgerlijke en politieke rechten = vrijheidsrechten
onthoudingsplicht
bescherming tegen willekeurige overheidsinmenging
bescherming tegen mogelijk machtsmisbruik
2e generatie grondrechten
sociale grondrechten
positieve handelingsplicht
appel voor overheid om rechten te voorzien die een menswaardig leven
mogelijk maken
Sociale grondrechten staan sinds 1994 in de Belgische grondwet in artikel 23:
“ Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.”
1. Recht op arbeid
2. Recht op sociale zekerheid
3. Recht op sociale bijstand
4. Recht op juridische bijstand
5. Recht op bescherming van gezondheid
6. Recht op behoorlijke huisvestiging
7. Recht op bescherming van gezond leefmilieu
8. Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing
9. Recht op onderwijs
Artikel 23 Gw heeft een standstillverplichting
= Het is voor regelgevers verboden om iets te doen dat tegen de verdere realisatie van grondrechten
zou ingaan.
1
,KENMERKEN VAN EEN MENSWAARDIG BESTAAN
Samen nadenken over de invulling van het begrip ‘menswaardig bestaan’.
- Vanuit verschillende invalshoeken benaderen
- Containerbegrip; er bestaat niet zoiets als een enige, juiste definitie
- Ieder kan zijn eigen accenten leggen dit vanuit zijn eigen referentiekader en vanuit de
context waarin hij leeft
- Er is een tijdsgebonden maatschappelijke aanvaarde consensus:
o ‘universeel fundament’ = ‘Rechten van de Mens’
- Het ziet zijn vertaling in de grondrechten en sociale grondrechten, opgenomen in de
grondwet
INTERNATIONALE MENSENRECHTENVERDRAGEN
De Universele Verklaring van de Rechten van De Mens; verklaring aangenomen door de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties.
VN werd opgericht in 1945 met als belangrijkste taken te zorgen voor:
- Eerbieding van mensenrechten
- Vrede
- Veiligheid
- Ontwikkeling
De verklaring omschrijft fundamentele rechten en vrijheden van de mens. Ook wel grondrechten
genoemd. De verklaring heeft geen directe werking, burgers kunnen zich niet beroepen voor de
nationale rechter.
- Rechten waarop iedereen aanspraak kan maken
- Gelden altijd en overal
- Zijn ondeelbaar en onderling afhankelijk
- Liggen vaak vervat in internationale verdragen
- Meeste zijn van Westerse oorsprong
- Vaak onderwerp van discussie
- In drie categorieën verdeeld
Eerste generatie mensenrechten Tweede generatie Derde generatie
mensenrechten mensen rechten
Burgerrechten en politieke Economische, sociale en culturele Collectieve rechten
rechten grondrechten
Klassieke grondrechten Sociale grondrechten solidariteitsrechten
Bescherming tegen willekeurige Appel voor overheid om sociale Rechten die gelden aan
overheidsinmenging rechtvaardigheid waar te maken een collectief
Passieve rechten; wat overheid Actieve rechten; actieve
minder of meer moet doen overheidsinterventie
2
,De derde generatie mensenrechten zijn omstreden. Alle drie generaties mensenrechten kunnen
onderling met elkaar botsen.
SOCOAME ZEKERHEID, SOCIALE BIJSTAND EN SOCIALE
BESCHERMING
Recht op sociale zekerheid
= Combinatie van Klassieke sociale zekerheid en sociale bijstand
Dit sociale grondrecht vormt het hart van onze sociale welvaatstaat. Ze zorgen ervoor dat personen
die tijdens of definitief niet meer kunnen werken, toch niet zonder inkomen vallen.
Concreet zorgt de sociale zekerheid (klassieke sociale zekerheid + sociale bijstand) voor drie zaken:
1. Bij loon verlies een vervangingsinkomen ontvangen
2. Bij sociale lasten, een aanvulling op inkomen ontvangen
3. Bij onvrijwillig missen van beroepsinkomen, bijstandsuitkeringen ontvangen
SOCIALE ZEKERHEID
De ‘klassieke’ sociale zekerheid bevat zeven taken:
1. Rust- en overlevingspensioenen
2. Werkloosheid
3. Arbeidsongevallenverzekering
4. Beroepsziekteverzekering
5. Gezinsbijslag
6. Verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen
7. Jaarlijkse vakantie
- Het is een eerst vangnet
- Drie stelsels: werknemers, zelfstandigen en ambtenaren
- Je bouwt rechten op; door sociale zekerheidsbijdrage te betalen op inkomen uit arbeid
- Je hebt recht op vervangingsinkomen als je inkomen tijdelijk of definitief wegvalt
- Meer verdienen = meer bijdragen betalen = hoger vervangingsinkomen
- Je hebt recht op een aanvulling op het inkomen; geneeskundige verzorging, gezinsbijslag
3
,STESEL VOOR WERKNEMERS:
Brutoloon werknemer
+ sociale zekerheidsbijdrage werkgever
= totale loonkomst van werknemer voor werkgever
Ondanks het goed uitgebouwde eerste vangnet, vallen er toch nog mensen uit en hiervoor is er een
tweede vangnet opgebouwd; het residuair stelsel.
Sociale bijstand voorziet een uitkering wanneer er geen recht is op een tussenkomst via de ‘klassieke’
sociale zekerheid.
We bedoelen concreet:
1. Leefloon
2. Inkomensgarantie voor ouderen
3. Gewaarborgde gezinsbijslag
4. Tegemoetkomingen aan personen met een handicap
- Basisprincipe is behoeftigheid; over onvoldoende bestaansmiddelen beschikken
o Geen inkomen uit arbeid
o Niet kunnen terugvallen op tussenkomt van sociale zekerheid
- Je hoeft geen rechten op te bouwen
Sociale zekerheid en sociale bijstand evolueren mee met maatschappelijke evoluties, noden en
behoeften.
Voorbeeld: nieuwe regeling voor kinderbijslag voor kinderen geboren vanaf 01/01/2019
- Federale Vlaamse overheid
- Regeling kinderbijslag is nu ‘groeipakket’
- Heeft impact op kinderen in Vlaanderen, geboren na 01/01/2019
- Nieuwe regelingen, nieuwe begrippen:
o Startbedrag
o Basisbedrag
o Schooltoeslag
4
, o Zorgtoeslag
o Sociale toeslag
o Participatietoeslag
SOCIALE BESCHERMING
Sociale bescherming is een verzamelbegrip voor:
1. Recht op sociale zekerheid
2. Recht op sociale bijstand
3. Recht op bescherming van gezondheid
4. Recht op juridische bijstand; eerstelijns- en tweedelijns
SOCIALE GRONDRECHTEN
SOCIALE BESCHERMING
SOCIALE ZEKERHEID
SOCIALE BIJSTAND
SOCIALE INSTRUMENTEN EN COLLECTIEVE VOORZIENINGEN
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pateljana. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
