Samenvatting
samenvatting hoofdstuk 8 voeding en spijsvertering
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
samenvatting anatomie (svaa) hoofdstuk 8 voeding en spijsvertering
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 8: voeding en spijsverteringMonofagen: dieet beperkt tot 1 mogelijke voedingsbron → uiterst gespecialiseerd
spijsverteringsstelsel
Polyfagen: gevarieerde voedselkeuze → spijsverteringsstelsel moet extra uitgerust zijn
1 Bemachtigen van voedsel
1.1 Aquatische voedingswijze
Voeding opnemen onder water: riskeren dat hun prooi verder voor zich uit duwen → aanpassingen
1.1.1 Filteren
Werkwijze:
Nemen zowel water op als prooi
Voor ingestie word geheel gefilterd: water verlaat mond & prooi blijft gevangen
Prooien die veel kleiner zijn dan zichzelf
Passieve filtering
Meest eenvoudige vorm
Wie: larven van prik
werkwijze
o Tijdens voortbewegen & ademen beweegt water over kieuwen
o Zeven filtreren water & voedzame partikels blijven kleven in mucus
o Mucus afgevoerd naar maagdarmstelsel
Pompmechanismen
Water actief over filters bewegen
Wie: walvishaaien, haringen & kikkervisjes
Werkwijze
o 1: pompen door contracties van keelmusculatuur water actief over kieuwbogen
o 2: tong → water overheen fijne lamellen op rand van bek
Filtreren met de mond wijd open
Wie: reuzenhaai & baleinwalvissen
Werkwijze
o Mond wijd open → grote hoeveelheid water naar binnen dat wordt gefilterd
o Water kan passief mond verlaten/ actief door tong naar buiten worden geduwd
Baleinen = dicht opeen ingeplante hoornige platen opgebouwd uit 2 uitwendige lamellen waartussen
talrijke holle, hoornige buisjes worden vastgehouden
→ breed nabij aanhechting & versmalt zodat buisjes als haren van een borstel komen te liggen
1.1.2 Happen & vastklemmen
Werkwijze:
Prooien omklemmen of vastklemmen met kaken
Prooien relatief groot en macroscopisch waarneembaar
Kaken uitgerust met hoornige randen/ tanden (driehoekig of kegelvormig)
Wijze om prooien te vangen
Prooien aanzuigen
o Mond matig geopend
o Ademhaling via kieuwen stilgelegd
, Uithalen naar prooien & pakken op snelheid
o Mondholte nauw geopend & uitgerekt in functie van omvang prooi
o Aanpassen van mondholte → langgerekte snuit waar prooi precies inpast
(niet veel extra water opgenomen)
Combinatie van beide (zeeschildpad)
o halen snel uit door voorwaartse beweging kop
o aanzuigen prooi → nier vooruit geduwd door beweging kop
gebruik maken van protractiele kaken: naar voor bewegen van kaken
o prooi sneller opgeslokt & mondholte uitgebreid → automatisch sterker zuigen
1.2 bemachtigen van voedsel aan land
prooi bemachtigen komt aan op snelheid (relatief)
kop is zeer licht & kan dus snel bewogen worden
1.1.3 intrinsieke hulpmiddelen
bemachtigen van prooien door andere lichaamsonderdelen dan de mond
tong
= bijzonder hulpmiddel → oorspronkelijk als hulpmiddel om voedsel door te slikken
Soorten systemen
katapultmechanismen om tong te projecteren
o tong vastgehecht aan binnenzijde kin
o rust: naar achter omgeklapt in mondholte
o tongspieren opspannen → tong compact in kinhoek getrokken → spieren trekken kin
naar beneden → volume toename van deze spieren → tong fors naar boven drukken
over kinrand
o krachtige beweging in minder dan 0.05 sec
tongbeen uitgerust met lang, hoornig uitsteeksel dat spits naar voren loopt
o tong uitgerust met pezige schede in middellijn
o voorzijde tong een gespecialiseerde spier → contractie: tong schiet weg v tongbeen
o tong even langs als totale lichaamslengte naar buiten in minder dan 0.04sec
caudale uiteinden tongbeen ver naar achter in nek & mediaan uitsteeksel naar voren gericht
o contractie spieren rond caudale uiteinden → tongbeen & tong naar voren
gekatapulteerd
fijne lange tong in spierige schede verpakt
o tong & schede rijken ver naar caudaal & hechten op xyphoïd
o contractie van spieren vd schede → tong snel & ver naar buiten gebracht
1.1.4 extrinsieke hulpmiddelen
gebruik van werktuigen om voedsel te bemachtigen
enkele voorbeelden
chimpansee: twijgen om in fijne openingen te pulken
Darwinvinken: stekels van cactussen om in fijne openingen te pulken
Stenen om o.a. eieren te breken
2 Mechanische verwerking van voedsel
2.1 Alternatieven voor kauwen
1) Voedsel verkleinen voor ze het opnemen
Voedsel kapotscheuren met bek
, 2) Keeltanden achter in de oropharyngeale ruimte
Effect van molensteen om opgenomen voedsel te pletten en malen
3) Enzymatische vertering voorbij mondholte
Prooi in 1 geheel inslikken → beschikken over een zeer bewegelijke schedel
4) Krachtige spiermaag
Nemen grind & stenen op in maag die voedsel helpen pletten
2.2 Kauwen
1.1.5 Het gebit
Soorten tanden
Acrodont: de tanden staan bovenop ingeplant (straalvinnige vissen)
Pleurodont: tanden leunen tegen een labiale kam van het kraakbeen (slangen, leguanen)
Thecodont: tanden diep verankerd in tandkas (krokodillen & zoogdieren)
Soorten gebitten
Homodont: alle tanden hebben dezelfde vorm (niet-zoogdieren)
Heterodont: verschillende tandtypes toegespitst op een specifieke functie
o Vooraan op kaak: snijtanden/ incisivi (3 per kwadrant)
o 1 forse hoektand/ caninus
o Kiezen
Valse kiezen/ premolaren (4 per kwadrant)
→ zowel in melkgebit als volwassen gebit
Ware kiezen/ molaren (3 per kwadrant)
Duur van gebit
Diphyodont: tanden worden eenmaal gewisseld behalve molaren (zoogdieren)
o Melktanden = dentes decidui
o Definitieve tanden = dentes permanentes
Monophyodont: wisselen tanden nooit (tandwalvissen)
o Sommige dieren lijken monophyodont → wisselen tanden in prenatale ontwikkeling
Polyphyodont: tanden kunnen continue vervangen worden (meeste niet-zoogdieren)
o Enkel acrodonten tanden kunnen niet vervangen worden
1.1.6 Basisvorm van de kies bij zoogdieren
Kiezen= complex gevormde tanden
Onderdelen
Conus/ conide: een punt van de kies
o Basisvorm: 3 belangrijke coni(den) → driehoekig gerangschikt
Onderste rij: punt driehoek naar wang
Bovenste rij: punt driehoek naar gehemelte
Onderste kiezen achteraan uitgebreid met lage, ondiepe uitgeholde plaat
Zoogdieren: scharend gebit → protoconus bovenste molaren zitten tussen 2 opeenvolgende
protoconiden van de onderste molaren
2.3 Specifieke adaptaties naargelang het type voedsel
1.1.7 Carnivoren
Carnivoren= dieren die andere dieren opeten → geadapteerd om zacht maar toch stevig en taai
voedsel te verwerken
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisevandehaterd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 59063 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen