Hoofdstuk : ontstaan en evolutie van de vertebraten
1 De chordata
1.1 Specifieke kenmerken van de chordata
1.1.1 De notochord
Notochord
rigide, semi-elastische staaf
ondersteunende structuur in de rug van alle chordaten
aanhechting van spieren → zijdelings undulerende beweging
zeer belangrijke structuur tijdens embryonale stadium → reguleert ontwikkelingsprocessen
wordt tijdens de embryonale ontwikkeling vervangen door een wervelkolom bij vertebraten
1.1.2 het centraal zenuwstelsel ontstaan uit een dorsale, holle buis
centraal zenuwstelsel
dorsaal gelegen
buisvormige structuur
bij vertebraten: vormt het ruggenmerg met ependymkanaal & voorzijde verwijd = hersenen
1.1.3 faryngeale zakjes of kieuwspleten
farynx
verwijd & een spleetvormige opening die de lichaamswand doorboord
functie: zeef voor filteren van voedselpartikels (passief)
omgevormd tot inwendige kieuwen voor zuurstofopname
o ook nog bij embryonaal stadium van zoogdieren, vogels & reptielen
1.1.4 postanale staart
gespierde staart
caudaal van de anus
notochord loopt hierin door
gesegmenteerde spieren met V-vormig patroon
uitstekend voortbewegingsmiddel
staartloze vertebraten: staart in een embryonale fase + restant in de volwassen vorm
1.1.5 endostyle of schildklier
endostyle
klier → productie van kleverig slijm dat de filterende kieuwbogen bedekt
ventraal in de farynx
enkel bij niet-vertebrate chordaten & larvale vorm prik
1.2 overige typische kenmerken van de Chrodata
gesloten bloedsomloop: het bloed stroomt steeds in de bloedvaten en niet vrij tussen de weefsels
ventraal een hart
neiging tot cefalisatie: belangrijkste sensoriële input aan de hand van specifieke zintuigen ter hoogte
van de kop
, 1.3 basisindeling van de Chordata
1.1.6 Subphylum Urochordata
Tunicata: een drietal klasse van mariene filtervoederende chordaten
Zakvormig lichaam met instroom en uitstroomopening
Larvaire stadia vertonen de karakteristieke kenmerken van de chordata
Metamorfose: verliezen notochord, staart & groot deel zenuwstelsel
Adulte vorm: sessiel (= verankerd aan rotsformaties/ zeebodem)
1.1.7 Subphylum Cephalochordata
Schedellozen: langwerpige, mariene, filtervoedende dieren met notochord
Lancetvis:
Behoort niet tot de chordata en dus niet tot de vissen
Mesvormige diertjes, semitransparant van kleur & flapvormige staartvin
Adult dier: graaft zich in de zachte bodem van ondiepe zeeën & enkel monddelen boven de
bodem
1.1.8 Subphylum Vertebrata
Vertebraten/ gewervelden
Ontwikkeling van wervelkolom die de notochord vervangt
Hebben een schedel (oerkenmerk → Craniata)
2 Mijlpalen in de evolutie van de vertebraten
2.1 Verwerven van een schedel
Schedel
Evolutionair het oudste kenmerk → onderscheid Craniata van de Tunica & Cephalochordata
Een duidelijke kop
Bestaat uit verschillende losse, kraakbenige elementen → bescherming zintuigen & hersens
Hersenen: 3 hersenblaasjes verder opgedeeld tot 5
Geen schedeldak & rest neuraalbuis beschermd door bindweefselplaat
Neurale kammen
Embryonaal weefseltype waaruit zeer complexe structuren groeien
o Schedel, aangezicht, spieren van de keel …
Gepaarde ectodermale placodes: hieruit ontstaan verschillende organen
Gevolgen voor de Craniata:
Hoger metabolisme → hoger voedselbehoefte
Gespierde farynx → stevige beweging monddelen (hoornige tanden)
Geoptimaliseerde voortbeweging → prooien achter na zitten
Spiersegmenten W-vormig in plaats van V-vormig
Filterfunctie kieuwbogen overbodig → kieuwen als ademhalingssysteem
o Hemoglobine in bloed → transport van zuurstof
Hart opgedeeld in verschillende ruimtes → hartkleppen verzekeren juiste bloedcirculatie
Myxini (slijmprikken): splitsen zich af uit de algemene lijn van de vertebraten
Vertonen lichaamsbouw gelijkend aan de primitieve Craniata
Afweermechanismen: produceren van kleverig slijm via de huid
Aasgieren van de oceaan: voeden zich aan kadavers van vissen en walvissen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisevandehaterd. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.