Les 9: Op zoek naar een hedendaagse
monumentaliteit
Inleiding:
Kolonies worden onafhankelijk, landen hebben een hoofdstad, vlag, … nodig.
- Willen dit zo progressief mogelijk uiten
- Moeten op zoek naar een nieuwe, hedendaagse vorm van monumentaliteit
De zoektocht naar een hedendaagse monumentaliteit
Hoe kunnen we moderne, maar ook functionele gebouwen ontwerpen die collectieve en communicatieve
symbolen zijn voor ons allemaal?
Hoe monumentaliteit en representatie bereiken zonder historiserende referenties of beladen classicisme?
Via 3 cases!
- Le Corbusier: Chandigarh (Punjab, India)
- Oscar Niemeyer & Lucio Costa: Brasilia (Brazilië)
(al lang onafhankelijk, maar toch keuze om nieuwe hoofdstad te ontwerpen)
- Louis Kahn: regeringsgebouwen in Dhaka, Oost-Pakistan (Bangladesh)
Le Corbusier 1945-1965
Situatie:
Rechtse gedachtengang, Oorlog Frankrijk – Duitsland bezetten dorp en Corbusier past zich aan en besluit om dienst
te bieden aan de Mars van Pethin. Biedt aan om Frankrijk terug op te bouwen.
!Regime draait anders uit: Frankrijk moet worden opgebouwd, maar Corbusier krijgt geen enkele opdracht.
- nauwelijks nog opdrachten
• 1937-1947: theoretisch onderzoek
– Charte d’Athènes(1943), Modulor(1945), …
Na oorlog, meer focus op de theorie.
• Persoonlijke en artistieke heroriëntatie
Stelt vast dat er een aantal nieuwe elementen te pas komen: de machine wordt vervangen door de (woeste) natuur
(= lava, aardbevingen, bosbranden…)
– Natuur ipv machine
– Introspectie ipv cosmopolitisme
= wordt meer een monnik, scheidt zich af van de wereld
– Uniciteit ipv universaliteit
Ipv het productie-ontwerpen, maakt hij gebouwen die integratie in het landschap hebben, die uniek zijn voor de
plaats
• ‘Brutalisme’
– Esthetiek:
1
,• zichtbaar beton, onbehandeld hout, zichtbare constructie-elementen
Bekistingsplanken worden getoond, ruw raamkaders
– Ethiek:
• ‘eerlijkheid’, ‘natuurlijkheid’
toont hiermee een deel eerlijkheid: “het is gewoon bouwen”
De vele gedaantes van Le Corbusier: kluizenaar in zijn ‘cabanon’, ‘starchitect’ in Venetië (1965)
- Cabanon = hut aan de oevers vd Franse zee
- Monniksleven: ziet er heel anders uit
- Wereldster in het schooljaar, maar tegelijk een monnik
- Laatste publieke intrede
Unité D’habitation
- Enigste opdracht die Corbusier krijgt vd Franse overheid
- Complex met een creche, supermarkt, bakkeker, sportzaal
----!Ginnsburg !EX (constructivisme)
Chapelle de Ronchamp (1951 1955 );
- Minischetsen: dienen als idee-reservoir voor later
- Bestudeert een heel mechanisme van indirecte licht-inval
- Kapel wordt geritmeerde door het zonlicht
- Verschillende torentje: geven elk een andere atmosfeer weer in kapel
Corbusier gelooft NIET in god, maar in het idee dat we verbonden zijn met de kosmos
Chapelle de Ronchamps (1955) :
• LC moest een nieuw ontwerp maken voor de oude kapel in Ronchamps die
verwoest was tijden WO II.
• Hij kon dmv modernistische architectuur toch spiritualiteit ontwikkelen :
- Het gebouw speelt in op het terrein en zijn functie : het ligt op de top
van een heuvel, je moet een hele wandeling afleggen tegen dat je aan
het altaar bent
- Het speelt in op de omgeving : het ligt verscholen tussen de bomen en
achter een gebouw dat dient als een soort scherm, zodat je de kapel pas
ziet als je helemaal boven bent.
- De kapel zelf is bedoeld om rond om rond te gaan om uiteindelijk het
openluchtaltaar naast de oostelijke gevel te bereiken.
- 4 gevels zijn allemaal verschillend, waarvan 1 opgetrokken is uit de rest
van de vorige kapel.
- Binnenin speelt hij voortdurend met licht, waardoor de sfeer er
voortdurend verandert (door perforaties). Ook is elke gevel in een
andere kleur
- Toren heeft een verbinding met de kosmos
- Buitenaltaar heeft de bedoeling om een grote groep mensen te vatten
voor misvieringen, grasvlakte heeft een ideale helling als een amfitheater
- Dak is geïnspireerd op een krabschaal, volledig hol vanbinnen, gemaakt
uit een metalen frame, opgespoten met beton
- Van buitenaf lijkt het zeer zwaar, maar van binnenuit lijkt het te zweven
dmv de perforaties met licht.
2
, LC speelt een spel tussen het visuele en de gebouwde werkelijkheid.
Couvent De La Tourette (1955 1961)
- Klooster plaatsen op een helling
- Integratie vh landschap
Couvent de la Tourette (1955 – 1961) :
• Net als bij de kapel van Ronchamp gaat LC de conventies in verband met religie
volledig omkeren. Hij krijgt de opdracht om een dominicanenklooster te
ontwerpen, weliswaar op een halling
• Typische kenmerken van een dominicanenklooster :
o Strikte scheiding tussen privé en publiek
o Binnentuin met kloostergang, een ‘buiten’ afscheiden van de buitenwereld
o Kerk in het oosten van het klooster
• Hoe het programma van het klooster invullen op de enorme helling?
o Hij lost dit op door het niveau 0 te laten raken aan de heuvel. Het gebouw
lijkt hierdoor te zweven boven het landschap
o De onderste 2 verdiepingen zijn bedoeld voor gemeenschappelijk gebruik,
de 3e verdieping is privaat gebruik met de kamertjes van de studenten. Elk
voorzien van hun eigen terras.
o Verder is er geen traditionele binnentuin met kloostergang : de
kloostergang zweeft boven het landschap, is kruisvormig en heeft louter
de functie als toegang tot de kerk.
o De binnentuin is herwerkt tot een vide om de helling weer te geven.
o Qua materiaalgebruik is het beton brut, opnieuw een spel met licht
(goddelijke aanwezigheid) en kleur.
Le Corbusier: Chandigarh (1951-1965)
SITUATIE: Hindoes en Moslims →botst dus worden gescheiden
Pakistan en Oost-Pakistan (Bangladesh)
Le Corbusier: Chandigarh (1951-1965)
Chandigarh: plan van eerste fase; maquette Capitol.
Le Corbusier met Jawaharlal Nehru
- Plan : Gridvormig plan
- Groot moderniseringsplan voor Delhi : E. Lutyens voor NEW Delhi
Nieuw deel voor de stad bouwen
◼ 1 centrale as
◼ 5km lang
◼ Mondt uit: in de zetel vd vertegenwoordiger vd Britse koning
◼ Alle klassieke monumentale dingen worden hernomen
◼ Gebruik v een koepel
= knipoog, neemt vorm aan van een helm (geïnspireerd lokale vormen)
MAAR: toch symbool van westerse dominantie
3