Deborah Saunders
UROGENITAAL STELSEL
ONDERZOEKSTECHNIEKEN
1. Echografie (1ste keuze)
- Abdominaal:
o Voorbereiding: Volle blaas (1 u vooraf 4 glazen water drinken)
o Nieren (hydronefrose, cyste, massa, niersteen, …)
▪ Niersteen → hyperreflectieve zone met accoustische schaduw
▪ Als niersteen afzakken naar ureter → hydronefrose, urine in breed pyelocalicieel
systeem
o Blaas (wand (poliep, CA), inhoud, residu, ureterocoele, …)
o Uterus, adnexen, zwangerschap
- Transrectaal: prostaat, vesiculae
- Vaginaal: cervix, uterus, adnexen
- Scrotaal: testis, epididymis (> < klinisch onderzoek!)
➔ Met echo: distale ureter (monding in blaas) zien + nier
➔ Niet te zien met echo: rest van ureter, want m. psoas ervoor
2. Radiografie – Overzicht Abdomen
3. Intraveneuze Urografie (IVU) = IVP = pyelografie
- Morfologie nieren, ureters, blaas
- Altijd vooraf een overzicht abdomen
o 90 % nierstenen opaak! (Ca++)
o Steen zelf is niet meer zichtbaar in urine met contrast
- Tomografie: verouderd: echo/CT
- IVU: bijna volledig vervangen door echografie, CT, MR
4. Antegrade (percutane) en retrograde pyelografie en ureterografie
- Indicatie:
o Als IVU, echo, CT, MR niet mogelijk en toch info over collecteersysteem nodig
(hooggradige obstructie, nierinsufficiëntie)
- Retrograad : cystoscopie, ureterale catheterisatie, retrograde injectie contrastmiddel
- Antegrade pyelografie (of Percutane Pyelografie):
o Percutane punctie tot in pyelum
- Zelden geïndiceerd, gespecialiseerde technieken, niet voor 1ste lijn
5. Urethrografie, Cystografie en cysto-urethrografie
- Urethra (niet ureter!!)
- Permictionele cysto-urethrografie (patiënt urineert zelf)
o Na IVU, of
o Na retrograde vulling blaas met blaaskatheter of via suprapubische sonde
- Retrograde urethrografie (patient is passief)
o Ballonkatheter sluit meatus af
o Opacificatie urethra door retrograad opspuiten contrast
1
, Deborah Saunders
- Voornaamste indicaties:
o Ruptuur/strictuur (trauma, katheter, TUR, gonococ, …)
▪ Vb. bekkentrauma (scheur vesico-urethrale junctie) → nooit bekkentrauma
sonderen!!
o Urethradivertikel
- Normale retrograde urethrografie:
o Blaas
o Urethra prostatica (pijlen)
o Membraneuze urethra
▪ 1cm
▪ Urogenitaal diafragma
▪ Typisch driehoekig met puntige overgang naar prox bij retrograad opspuiten
o Bulbaire urethra
o Peniele urethra
6. CT
- Toont nieren, ureters, blaas en omgevende structuren (retroperitoneum, klein bekken)
- 3 reeksen:
o Zonder contrast (nierstenen)
o Arteriële fase (perfusie) → Aankleuring nierparenchym
o Late excretoire fase (pyelocalicieel systeem, ureters en blaas)
- Indicaties: Trauma, tumoren, obstructie…
7. MR
- Toont nieren, ureters, blaas en omgevende structuren (retroperitoneum, klein bekken)
- 3 reeksen mogelijk:
o Zonder contrast
o Arteriële fase (perfusie)
o Late excretoire fase (pyelocalicieel systeem, ureters en blaas)
- Indicaties: Congenitale afwijkingen, tumoren, obstructie, … + pediatrisch
8. Angiografie
- Opsporen nierarteriestenose bij onverklaarde hypertensie
o Echografie + Doppler
▪ Beperkte accuraatheid, vooral bij magere mensen
o Angio-CT en Angio-MR
▪ Keuze CT of MR afhankelijk van beschikbaarheid en voorkeur aanvragende arts en
radioloog
▪ Angio MR kan zonder gebruik contraststof bij slechte nierfunctie
o Conventionele Angiografie
▪ Gouden standaard
▪ Maar is invasief, daarom niet 1e keuze! → Enkel als ook interventie vb. dilatatie
9. Contrastmiddelen
- Water-oplosbare Jood-houdende contrastmiddelen
- Ionische, hoog-osmolaire (goedkoop)
- Niet-ionische, laag tot iso-osmolaire (duur)
- < 5% allergische reactie
2