Samenvatting van hoofdstuk 5 van het vak persoonlijkheidspsychologie dat gedoceerd wordt in de Bachelor Psychologie. Combinatie van eigen lesnotities, handboek en lesdia's. Hoofdstuk over persoonlijkheid en functionele levensdomeinen waarin persoonlijkheid een rol speelt.
i. Persoonlijkheid en psychopathologie
a. Conceptueel kader
Er bestaat een significante link tussen persoonlijkheid – psychopathologie
- zowel voor kinderen als volwassenen en
- zowel vanuit variable- als person-centered approach
Conceptueel kunnen er 4 etiologische modellen onderscheiden w:
(1) Complicatiemodel
(2) Kwetsbaarheidsmodel
(3) Pathoplastiemodel
(4) Spectrummodel
= stuk voor stuk causale modellen die de aard vd relatie tssn persoonlijkheid –
psychopathologie beschrijft
b. Etiologische modellen (4)
KWETSBAARHEIDSMODEL COMPLICATIEMODEL
= bepaalde persoonlijkheidstrekken vormen een = langdurige klinische problematieken veranderen
risico voor het ontwikkelen v psychopathologie. iemands persoonlijkheid en geven aanleiding tot
persoonlijkheidsproblemen.
vb. = littekenmodel
↑N
vb.
heeft groter risico op ontw. ve depressie, omdat deze
persoon daar meer vatbaar (lees: kwetsbaar) voor is.
terugkerende depressie leidt uiteindelijk tot ↑ N
PATHOPLASTIEMODEL SPECTRUMMODEL
= klinische stoornis w getekend door = relatie tssn persoonlijkheid – psychopathologie als
persoonlijkheid; ernst & prognose vh klinisch een continuüm waarbij psychopathologie een
probleem w gekleurd door persoonlijkheid. extreme variant is ve continue distributie ve trek/
~ verloop, ernst & duur = bep. door persoonlijkheid cluster v trekken.
vb. erfelijkheidscomponent stoornis =
vb. gedragsproblemen hebben een ander verloop afh. erfelijkheidscomponent ve algemene trek
van of er onderliggende CU trekken zijn
Kwetsbaarheidsmodel ↔ complicatiemodel (ontstaan van): oorzaak-gevolg, causale relatie
Pathoplastiemodel (verloop van): invloed, geen causaliteit
Spectrummodel (ontstaan van): etiologische factoren geven uiting aan beiden,
geen causaliteit
Discussie: welk model verklaart het best de relatie tssn persoonlijkheid – psychopathologie?
- tot op de dag v vandaag nog steeds geen consensus over
, - methodologische beperkingen bemoeilijken het oz naar de validiteit vd modellen
- enige consensus: persoonlijkheid & psychopathologie zijn geassocieerd met elkaar, bestaan
sowieso niet onafhankelijk v elkaar
∟ “temperament is a unifying basis for personality and psychopathology”
∟ “personality provides a general structural framework for psychopathology”
c. Huidige stand van zaken
Psychisch lijden leidt steeds tot een zoektocht nr een diagnose, omdat
(1) Er talloze behandelingsprotocollen bestaan voor diverse diagnoses
(2) Communicatie w vereenvoudigd wnr er kan gesproken w obv diagnoses
(3) Met een diagnose krijg je vaak extra deuren open, bv. verzekeringen, fondsen, extra
zorg
De categoriale diagnosestelling gaat lijnrecht in tegen hoe psychopathologie biologisch
georganiseerd is.
- immense comorbiditeit tssn stoornissen; de meeste mensen die een bep. stoornis hebben/
lijden onder bep. klachten, lijden vaak ook aan een # andere klachten die gelinkt kunnen w aan
een andere stoornis
- bij comorbide diagnoses liggen dezelfde genetische factoren aan de basis
bv. angststoornissen – depressieve stoornissen / verslavingsproblematiek – gedragsproblemen
DSM-5 is nog steeds verankerd binnen de categoriale traditie, maar langzaamaan begint er
erkenning te komen voor een dimensionele conceptualisatie voor # stoornissen:
- autisme spectrum stoornissen
- schizofrenie-spectrum
- alternatief model voor persoonlijkheidsstoornissen (les 6)
- intro vd DSM-5 erkent ook het falen vh strikt categoriale model!
Evidentie voor kwantificeren (↔ kwalificeren) vertrekt grotendeels vanuit
(1) Genetisch oz
= dezelfde genetische factoren zijn verantw voor ≠ uitingen v psychopathologie
(2) Neurobiologisch oz
= les 2, alles rond hormonen & neurotransmitters die gemeensch zijn over ≠
stoornissen heen
(3) Evidentie die aangetoond heeft dat veel stoornissen op zeer gelijkaardige wijze gelinkt
zijn aan persoonlijkheid
d. Persoonlijkheid en psychopathologie bij volwassenen
= meta-analyse v alle studies afgenomen bij volwassenen mbt meest prevalente mentale
KOTOV ETstoornissen,
AL. (2010) nl. angst + depressie + verslaving
= 175 studies met eenzelfde persoonlijkheidsmaat waarbij diagnoses volgens
gestandaardiseerde criteria w gesteld
Resultaten
- Angst, depressie, verslaving = sterk positief gecorreleerd met N
- Angst, depressie, verslaving = negatief gecorreleerd met E
- Angst, depressie, verslaving = sterk negatief gecorreleerd met C, minst sterk voor specifieke
fobie
Besluit
(1) Weinig specifieke relaties tssn psychopathologie – persoonlijkheid; correlaties die
teruggevonden w, zijn eerder een reflectie v comorbiditeit.
(2) Als we willen verdergaan met een diagnostische taxonomie die overeenstemt met de
biologische opbouw v psychopathologie, dan moeten taxonomieën compleet
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper naisdesmet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
