Hematologie 1
1. Inleiding:
Bloedvolume en verdeling van het bloed:
Volwassen man: 5 a 6 l bloed Volwassen vrouw: 4 a 5 l bloed
Variaties worden bepaald door waterhuishouding en behoefte aan hemoglobine.
Samenstelling bloed:
- 45% vaste fractie (bloedcellen)
- 55% vloeibare fractie (plasma)
Beïnvloedt door houding, eten, behoefte O2 en functioneren hart, lever en nieren.
Bloedcellen:
RBC = erytrocyten:
o 41%
o Transport O2 en CO2 (EW hemoglobine)
o Enorme aantal bepaalt rode kleur
WBC = leukocyten:
o 4%
o Rol bij afweer
o Granulocyten:
Neutrofiele granulocyten
Eosinofiele granulocyten
Basofiele granulocyten
o Monocyten
o Lymfocyten
Bloedplaatjes = trombocyten
o 0,1%
o Rol bij bloedstolling
Bloedplasma:
Water 91%
Plasma-EW 7%:
o Albumine kan aan veel componenten binden en transporteren
o Globulines = antistoffen
Zouten (ionen)
Voedingsstoffen
Hormonen
Afvalstoffen
Functies bloed:
1 Transport
2 Lichaamstemperatuur
3 Zuur-base evenwicht
4 Waterhuishouding
5 Bescherming
6 Herstel
Verdeling bloedcellen in bloed:
Erytrocyten zijn negatief geladen door de pH (7,4), ze stoten elkaar af. Hierdoor goede verdeling van
erytrocyten.
Geldrolvorming / rouleauxvorming: pH daling minder afstoting, dus meer bij elkaar.
1
,2. Hematopoëse:
Hematopoëse: proces waarbij (in rode beenmerg) bloedcellen en bloedplaatjes worden gevormd uit
een multipotente, hematopoëtische stamcel.
RBC, WBC & bloedplaatsjes beperkte levensduur vervanging via stamcellen (differentiatie)
Stamcellen:
Stamcellen: lichaamscellen die onbeperkt kunnen delen en gespecialiseerde cellen aanmaken.
Totipotent: bevruchte eicel.
Cellen kunnen uitgroeien tot foetus.
Totipotentische cellen specialiseren tot holte, blastocyst.
Blastocyst:
Buitenste celmassa (placenta) hier kan een organisme uit ontstaan +
binnenste celmassa (embryo) kan iedere lichaamscel vormen = pluripotent
Pluripotente cellen specialiseren tot stamcellen.
Hematopoëtische stamcellen: specialiseren tot RBC, WBC en bloedplaatjes
Huidstamcellen: specialiseren tot typen huidcellen.
Isolatie pluripotente stamcellen: 3 manieren
A. Rest-embryo’s: overige embryo’s die niet teruggeplaatst worden bij IVF. Men kan de
pluripotente stamcellen eruit halen.
B. Beëindigde zwangerschap: pluripotente stamcellen isoleren uit foetus op gebieden waar de
testes of ovaria zouden ontwikkelen.
Mits toestemming van donors.
C. Somatische celkerntransplantatie: somatische celkern in eicel binnenbrengen (KLONEN)
Toepassingen pluripotente stamcellen:
a) Celtherapie: vervanging kapotte cellen of weefsels via stamcellen (brandwonden,…)
b) Identificatie van factoren die betrokken zijn bij processen die rol spelen bij celspecialisatie:
Betere kennis van celdeling kan inzicht geven over fouten die leiden tot ernstige ziekten.
c) Nieuwe geneesmiddelen: ontwikkeling & testen (minder dierenproeven)
Problemen gebruik embryonale pluripotente stamcellen:
Technische obstakels:
o Sturen van embryonale stamcellen in de gewenste cel- en weefseltypen.
Waarom kiest een stamcel om te veranderen in dat specifieke celtype.
o Afstotingsreacties: Oplossingen:
Weefselbanken meest voorkomende weefseltypeprofielen
Somatische celkerntransplantatie
Ethische bezwaren: wanneer spreekt men van menselijk leven.
Adulte multipotente stamcellen:
= multipotente stamcellen geîsoleerd uit volwassen weefsel.
Vb. hematopoëtische stamcel stamceltransplantatie
Voordelen:
Geen ethische bezwaren
Geen afstotingsreactie
2
, Problemen met het gebruik van adulte stamcellen:
Beperkte beschikbaarheid: adulte stamcellen zijn niet uit alle weefsels geïsoleerd.
Moeilijk te isoleren en te zuiveren
Slechts kleine hoeveelheden: moet opgekweekt + vermeerderd worden
Beperkte geschiktheid:
o Aantal daalt naarmate je ouder wordt
o Niet meer dezelfde delingscapaciteit als jongere stamcellen
o Opstapeling van mutaties in adulte stamcel
o Genetische defect kan al in stamcel aanwezig zijn
Geïnduceerde pluripotente stamcellen (IPS):
Ethische bezwaren bij embryonale stamcellen + beperking adulte stamcellen OPLOSSING: Adulte
multipotente stamcellen / unipotente somatische cellen omzetten tot pluripotente stamcellen =
geïnduceerde pluripotente stamcellen / induced pluripotent stem cells (IPS)
Differentiatie van meer gedifferentieerd stadium minder gedifferentieerd stadium
mbv transductie van 4 transcriptiefactoren (= deeltje dat transcriptie beïnvloedt zodat een bep. Gen tot
expressie komt)
Problemen met het gebruik van gïnduceerde pluripotente stamcellen:
Methodes die gebruikt worden kunnen ook ongewenst zorgen voor vorming van kankercellen.
Omvorming tot pluripotent stadium potentieel ongecontroleerde groei = oncogeen (kanker)
Het algemene schema van de hematopoëse:
Hematopoëtische stamcel = adulte multipotente stamcel; kan uitrijpen tot alle verschillende
bloedceltypen.
Proliferatie: proces mitose waarbij de moedercel 2 identieke dochtercellen heeft (ook identiek
aan moedercel).
Differentiatie: cel gaat onrijper stadium rijper stadium met behoud van vermogen om te
delen.
Maturatie: cel gaat onrijper stadium rijper stadium met verlies van vermogen om te delen.
Symmetrische delingen: stamcel deelt 2 gelijksoortige nieuwe stamcellen
Asymmetrische delingen: stamcel deelt 1 identieke dochtercel + 1 verder gedifferentieerde
dochtercel.
Algemeen schema
hematopoëse:
HSC: hematopoëtische stamcel
LT: Long Term ST: Short Term
Mulitpotent
MPP: multipotente progenitorcel
CMP: Common Myeloïde Progenitor
MEP: Megakaryocyt en Erytrocyt
Progenitor
GMP: Granulocyt Monocyt Progenitor
CLP: Common Lyfoid Progenitor
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliecarteus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.