Bacteriën die vooral binnendringen via de huid
1. INLEIDING
Droge opp + VZ en zout die door talg- en zweetklieren worden uitgescheiden → geen goede
bodem voor bacteriën
Toch overvloed aan commensale flora op onze huid
Vooral in vochtige delen van de huid, uitmondingen klieren en haarfollikels
Zorgt er ook voor dat exogene bacteriën moeilijk onze huid kunnen koloniseren
Bij bepaalde omstandigheden kunnen bacteriën toch makkelijker door de huid
binnendringen
Langdurig vochtig blijven van de huid → aantasting keratine laag + invasie pathogenen
Patiënten met eczema gevoeliger aan huidinfecties
Wonden, insectenbeten: typisch voorbeeld van directe penetratie van de huid
Bacteriën kunnen soms in meerdere klassen thuishoren
- S. aureus
o Ook oorzaak van veralgemeende infectie
o Zelfs ook voedselintoxicatie
- C. perfringens
o Oorzaak voedselintoxicatie
- S. pyogenes
o Dringen via respiratoire mucosa binnen
2. BACTERIËN DIE INFECTIES VAN DE HUID, WEKE WEEFSEL EN INVASIEVE
INFECTIES VEROORZAKEN
A. Staphylococcus aureus
MORFOLOGIE EN TAXONOMIE
- Familie Micrococcaceae
o Gram+, katalase-positieve kokken
o Facultatief anaeroob
o Groei in trosjes (deling onregelmatig)
o Productie geel pigment
o Onbeweeglijk
o 0,5-1,5 micrometer in diameter
- Kolonies op vaste voedingsbodem
o Groot, rond, glanzend
o Ondoorzichtig, half bolvormig
o Rondom kolonies: heldere hemolytische zone
- Staphylococcus
o S. aureus
o S. epidermidis
o S. saprophyticus
→ Laatste 2: coagulase- stafylokokken
,VINDPLAATS EN EPIDEMIOLOGIE
- Voorste neusholten, orofarynx, huid
- Commensale flora & menselijke omgeving
o Komen voor op voorwerpen waarmee mensen in contact komen
▪ Bv. lakens, deurknoppen, stethoscopen…
o Mens: belangrijkste reservoir
- Weerstandig aan hoge zout- en vetconcentraties
o Zo op huid overleven
- Verspreiding
o Handcontact, aerosol, besmette voorwerpen
- Artsen & verpleegkundigen frequenter drager van AB-resistente stafylokokken
- Belangrijke oorzaak nosocomiale infecties: Methicilline Resistente Staphylococcus
Aureus (MRSA)
- Geen seizoen variatie
- Voedselvergiftiging meer in de zomer
VIRULENTIEFACTOREN
- Polysacharidenkapsel
o In vitro niet teruggevonden, in vivo frequent aanwezig
o Bescherming tegen fagocytose
o Vergemakkelijkt adherentie aan opp
▪ Katheters, prothesemateriaal, hartkleppen…
- Peptidoglycaanlaag & (lipo)teichoïnezuren
o Lokken inflammatoire reactie uit
o Teichoïnezuur vergemakkelijkt adhesie aan mucosae
o Endotoxine-achtige activiteit
- Proteïne A
o Gebonden aan peptidoglycaanlaag → steekt eruit
o Enkel bij S. aureus
o Bindt IgG via Fc-deel → verhindert opsonisatie van de bacterie
- Cytolytische toxinen
o Minstens 5
o Vormen porines in celmembraan
o -, -, δ-, γ-toxine + leukocidine
o Soms onterecht als hemolysines genoemd
o -toxine
▪ Lyseert aantal cellen
• RBC
• WBC
• Levercellen
• Plaatjes
• Andere
▪ Beschadigt gladde spiercellen in bloedvaten
▪ Belangrijke oorzaak weefselvernietiging in stafylokokkeninfecties
▪ Voegt zich in in celmembraan → membraan destabiliseren
, o -toxine
▪ Vergelijkbaar met -toxine
▪ Veel soorten cellen lyseren, want breekt celmembraanfosfolipiden af
o - + -toxine
▪ Belangrijkste oorzaken weefseldestructie + abcesvorming
• Typisch voor stafylokokkeninfecties
▪ Zorgen ervoor dat stafylokokken kunnen blijven vermenigvuldigen
• Ook bij sterk immuunantwoord!
- Enterotoxinen
o 5 verschillende
o Resistent tegen afbraak in maag/dunne darm
o Resistent tegen opwarming tot 100°C gedurende 30 minuten
▪ Gewoon opwarmen van voedsel dat besmet werd met enterotoxine-
producerende stafylokokken = NIET voldoende!
o 30-50% van alle S. aureus produceert deze
o Mechanisme waardoor deze toxine voedselvergiftiging veroorzaken, nog niet
helemaal duidelijk
o Induceren peristaltiek + effect op CZS
▪ Braken
o Sommige enterotoxines kunnen, wanneer in hoge concentratie aangemaakt,
toxische shock veroorzaken → TSS
▪ Zijn ook superantigenen
- Exfoliatief (epidermolytisch) toxine
o Door deel stafylokokken aangemaakt
o Oorzaak van exfoliatieve dermatitis = ziekte van von Rittersheim
o Werkt in op intercellulaire verbindingen in buitenste lagen opperhuid
o Vernietiging desmosomen in epidermis
▪ Opperhuid zeer makkelijk loskomt
▪ Op huid grote blazen → desquamatie
- ‘Toxic Shock Syndrome’- toxine = TSST-1
o Slechts door sommige stamen van S. aureus aangemaakt
o Veroorzaakt shock (multi-orgaan falen)
o Superantigeen
▪ Activatie van groot aantal (10%) T-cellen & macrofagen
▪ Door cross-linking te maken tussen:
• Constante deel T-cel-antigeenreceptor
• MHC-complex op de macrofagen
▪ Massieve vrijzetting cytokines
• Koorts, shock, huiduitslag
o Verwant aan toxine van streptokokken (→ scarlantina)
- Enzymen
o Coagulase
▪ Celgebonden: clumpingfactor
• Zit vast op celwand
• Fibrinogeen → fibrine
• Oorzaak door samenklonteren van stafylokokken
