2e graad ASO
Examencommissie
Katherine Pulinx 2020
1
,1 Inhoud
1. DE WERELDKAART EN DE LANDSCHAPPEN ............................................................................................... 5
1.1. DE WERELDKAART ................................................................................................................................................. 5
1.1.1. CONTINENTEN grote aaneengesloten landmassa .............................................................................. 5
1.1.2. OCEANEN ................................................................................................................................................... 6
Noordelijke Ijszee ................................................................................................................................................................. 6
Atlantische Oceaan.............................................................................................................................................................. 6
Indische Oceaan................................................................................................................................................................... 6
Stille of Grote Oceaan ......................................................................................................................................................... 6
Zuidelijke Oceaan ................................................................................................................................................................ 6
1.1.3. DE GROTE WERELDBLOKKEN ................................................................................................................ 6
1.1.4. DE BELANGRIJKSTE RELIËFEENHEDEN ............................................................................................. 10
1.1.4.1. De elementen van het reliëf................................................................................................................. 10
HORIZON 10
HOOGTE 10
HOOGTEVERSCHILLEN ..................................................................................................................................................... 10
HELLING 11
1.1.4.2. De reliëfvormen ...................................................................................................................................... 12
1. EEN VLAKTE ................................................................................................................................................................... 12
2. EEN PLATEAU ................................................................................................................................................................. 13
3. EEN BERG 13
4. EEN HEUVEL ................................................................................................................................................................... 13
1.1.4.3. Reliëfvormen herkennen en benoemen ............................................................................................. 14
1.1.4.4. De voorstelling van de hoogteligging ............................................................................................... 17
1.1.5. RIVIEREN .................................................................................................................................................. 23
Ontstaan 23
Delen van de rivier............................................................................................................................................................. 23
Stroomstelsel - stroombekken - waterscheidingslijn (atlas p.11) .................................................................................. 23
Rivieren stromen in valleien ............................................................................................................................................. 24
1.1.6. STATEN ..................................................................................................................................................... 26
1.1.7. STEDEN ..................................................................................................................................................... 27
1.1.8. DE BELANGRIJKSTE LIJNEN VAN HET GRADENNET OP DE AARDBOL ..................................... 33
Breedteligging en lengteligging ....................................................................................................................................... 33
Meridianen of lengtecirkels noord naar zuid. .......................................................................................................... 33
Breedtecirkels of parallellen van west naar oost. .................................................................................................... 34
Vier halfronden .................................................................................................................................................................. 34
De sterrenkundige ligging van landen en continenten. ................................................................................................. 35
1.1.9. ACTUELE GEOGRAFISCHE THEMA’s en GEBEURTENISSEN ........................................................... 35
1.2. DE VEGETATIETYPES OP AARDE EN KUN KENMERKEN............................................................................... 36
1.2.1. Klimaten en vegetaties in de Warme Zone ...................................................................................... 36
1.3. DE KLIMAATTYPES OP AARDE .......................................................................................................................... 44
1.3.1. De kenmerken van een klimaattype afleiden uit een klimatogram .......................................... 44
1.3.2. Verbanden leggen tussen seizoenen en klimaattypes ................................................................... 49
1.3.3. Klimaatzones........................................................................................................................................... 51
1.3.4. Verbanden leggen tussen klimaat en Vegetatietypes ................................................................... 52
1.4 DE BEVOLKINGSSPREIDING EN DE ONTWIKKELINGSGRAAD ................................................................... 53
1.4.1 Bevolkingsspreiding .............................................................................................................................. 53
1.4.2 Ontwikkelingsgraad .............................................................................................................................. 57
2. DE AANTREKKELIJKE LANDSCHAPPEN EN TOERISME ............................................................................ 59
2
,2.1 DE AANTREKKINGSFACTOREN VAN KENIA, THAILAND EN DE NATIONALE PARKEN VAN DE VS....................................... 59
2.1.1 Menselijke en natuurlijke factoren ahv beelmateriaal .................................................................. 59
2.1.2 Soorten toerisme , hun kenmerken en beeldmateriaal ................................................................. 60
2.1.3 Soorten toerisme situeren op een kaart ............................................................................................ 63
2.1.4 de Keniaanse cultuur en het Keniaanse leefmilieu ........................................................................ 65
2.2 DE ONTWIKKELINGSMOGELIJKHEDEN VAN KENIA, THAILAND, EN DE NATIONALE PARKEN VAN DE VS ............................... 69
2.2.1 DE TOERISTENSTROMEN ....................................................................................................................................... 69
2.2.1.1 TOERISMESTROMEN IN STATISTIEKEN................................................................................................................... 70
2.2.1.2 TOERISTENSTROMEN VERKLAREN AHV FYSISCHE EN ECONOMISCHE FACTOREN, AANTREKKINGSFACTOREN, POLITIEKE STAND EN
GLOBALISERING .................................................................................................................................................................... 72
2.2.1.3 INVLOED VAN HET WEER EN KLIMAAT OP DE TOERISTESTROMEN NAAR KENIA, THAILAND EN DE NATIONALE PARKEN VAN DE VS
73
2.2.2 DE TERTIAIRE ACTIVITEITEN DIE ONTSTAAN DOOR TOERISME ............................................................................... 74
2.2 DE GEVOLGEN VAN HET TOERISME VOOR KENIA EN DE NATIONALE PARKEN VAN DE VS GEVOLGEN VAN TOERISME .. 75
2.2.1 DE POSITIEVE EN NEGATIEVE GEVOLGEN AHV BEELDMATERIAAL ........................................................................... 75
2.2.2 MOGELIJKHEDEN VOOR DUURZAME ONTWIKKELING IN KENIA (AHV BEELDMATERIAAL EN VOORBEELDEN) ......... 76
3. DE VERSCHILLENDE AGRARISCHE REGIO’S .............................................................................................. 78
3.1 HET TRADITIONEEL AGRARISCH LANDSCHAP UIT SUB-SAHARA-AFRIKA ................................................................... 78
3.1.1 VERTICALE RELATIES = FYSIEKE OMSTANDIGHEDEN SUB-SAHARA-AFRIKA ........................................................ 78
3.1.1.1 HET RELIËF ................................................................................................................................................................. 79
3.1.1.2 DE BODEM............................................................................................................................................................ 81
3.1.1.3 HET KLIMAAT ....................................................................................................................................................... 82
3.1.1.4 DE NEERSLAG ....................................................................................................................................................... 83
3.1.1.5 DE VEGETATIE ....................................................................................................................................................... 85
3.1.1.6 DE BEVOLKINGSDICHTHEID................................................................................................................................... 86
3.1.2 HORIZONTALE RELATIES SUB-SAHARA-AFRIKA................................................................................................... 87
3.1.3 DE LANDBOUWACTIVITEITEN................................................................................................................................ 88
3.1.4 DE TRADITIONELE ZELFVOORZIENENDE LANDBOUW ............................................................................................. 91
3.2 DE PLANTAGE LANDBOUW ........................................................................................................................................ 95
3.3 DE INTENSIEVE RIJSTTEELT IN MOESSON-AZIË ......................................................................................... 100
3.4 AGRARISCH LANDSCHAP IN NOORD-AMERIKA ........................................................................................ 100
3.5 DE GROTE LANDBOUWSYSTEMEN OP AARDE ............................................................................................ 135
3.5.1 RIJSTTEELT ......................................................................................................................................................... 135
3.5.2 TARWETEELT ...................................................................................................................................................... 135
3.5.3 PLANTAGELANDBOUW ....................................................................................................................................... 137
3.5.4 DE COMMERCIËLE LANDBOUW ...........................................................................FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD.
3.5.5 TRADITIONELE ZELFVOORZIENENDE LANDBOUW ................................................................................................ 138
3.5.6 EXTENSIEVE VEETEELT ......................................................................................................................................... 136
3.5.7 INTENSIEVE LANDBOUW ..................................................................................................................................... 136
3.5.8 HERKOMST VAN LANDBOUWPRODUCTEN .......................................................................................................... 139
4. DE DEMOGRAFISCHE SITUATIES IN DE WERELD ................................................................................... 142
4.1 DE BEVOLKINGSEVOLUTIE ...................................................................................................................................... 142
4.1.1 Bevolkingsevolutie analyseren en evolueren ahv beeldmateriaal ............................................................ 142
4.1.2 Verschillen verklaren in de bevolkingsevolutie : Demografisch transitiemodel........................................ 143
BEVOLKINGSPIRAMIDE .................................................................................................................................................. 147
4.1.3 Vergelijken van bevolkingsevolutie van Landen ahv beeldmateriaal ....................................................... 150
4.1.4 Landen met eenzelfde bevolkingsevolutie groeperen in regio’s op een kaart .......................................... 155
4.2 DE BEVOLKINGSPROBLEMEN IN DE WERELD .......................................................................................................... 157
4.2.1 Gevolgen op demografisch vlak ............................................................................................................... 158
3
,4.2.2 Gevolgen op economisch vlak .................................................................................................................. 158
4.2.3 Gevolgen op politiek vlak ......................................................................................................................... 158
4.2.4 Gevolgen met betrekking tot de wereldbevolking .................................................................................. 158
5. DE SPANNINGEN EN ECOLOGISCHE PROBLEMEN BINNEN REGIO’S ................................................. 162
5.1 DE ARABISCHE WERELD EN WATERSCHAARSTE ..................................................................................................... 162
5.1.1 Israël, Palestina en de watervoorwaarden in Cisjordanië. Soedan, Egypte en het Nijlwater. Turkije, Syrië, Irak en de
Tigris en Eufraatbekken ..................................................................................................................................................... 162
5.1.1.1 Israël, Palestina, Jordanië en Libanon situeren op kaart..................................................................... 162
5.1.1.2 Alle landen aan de Nijl situeren op kaart............................................................................................. 163
5.1.1.3 Alle landen aan de Tigris en Eufraat situeren op kaart ....................................................................... 164
5.1.1.4 Problemen ten gevolgen van waterschaarste benoemen ahv beeldmateriaal ................................. 165
5.1.1.5 Gevolgen van de waterschaarste voor de mens, natuur en milieu benoemen in dit gebied ........... 166
5.1.1.6 Herkennen en benoemen van de horizontale en verticale relaties die de waterschaarste verklaren167
5.1.1.7 Aantonen dat waterschaarste politieke spanning veroorzaakt .......................................................... 169
5.1.2 de waterprojecten in Egypte en Libië ....................................................................................................... 170
5.1.2.1 Egypte en Libië situeren op kaart .......................................................................................................... 170
5.1.2.2 Problemen ten gevolgen van waterschaarste benoemen ahv beeldmateriaal ................................. 170
5.1.2.3 Herkennen en benoemen van de horizontale en verticale relaties die de waterschaarste verklaren172
5.1.2.4 Verklaren dat technologische evolutie waterschaarste kan verminderen ......................................... 174
5.1.2.5 Verbanden leggen tussen de waterprojecten en duurzame ontwikkeling ......................................... 176
5.2 HET BROZE EVENWICHT IN HET TROPISCH REGENWOUD ....................................................................................... 177
5.2.1 de kenmerken van het regenwoud en herkennen ahv beeldmateriaal .................................................... 177
5.2.2 de verticale relaties tussen tropisch regenwoud en reliëf, bodem, klimaat, bevolkingsdichtheid ........... 178
5.2.3 de horizontale relaties tussen de afzetmarkt en de grondstoffen uit het tropisch regenwoud ................ 180
5.2.4 De bedreigingen van het regenwoud ....................................................................................................... 181
5.2.5 Ecologische gevolgen van ontginning vh tropisch regenwoud voor mens en natuur benoemen en verklaren 185
5.2.6 de impact van internationale afspraken op tropisch regenwoud. ............................................................ 188
6. DE VERSCHILLEN TUSSEN INDUSTRIËLE REGIO’S .................................................................................. 190
6.1 DE INDUSTRIEREGIO EN HAAR KENMERKEN........................................................................................................... 190
7. VERSTEDELIJKING ....................................................................................................................................... 224
7.1 DE LATIJNS-AMERIKAANSE GROOTSTAD ................................................................................................................ 224
7.1.1 HET UITZICHT .......................................................................................................................................................... 224
7.1.2 DE ECONOMISCHE ACTIVITEITEN ............................................................................................................................. 230
7.1.3 DE VERSTEDELIJKING ............................................................................................................................................... 232
7.1.3.1 OORZAAK VAN DE VERSTEDELIJKING .................................................................................................................. 232
7.1.3.2 EVOLUTIE VAN DE VERSTEDELIJKING ................................................................................................................... 235
7.1.3.3 GEVOLGEN VAN DE VERSTEDELIJKING ................................................................................................................. 236
7.2 DE WERELDKAART ................................................................................................................................................... 237
8. EEN AARDRIJKSKUNDIG ONDERZOEK .................................................................................................... 240
4
,1. DE WERELDKAART EN DE LANDSCHAPPEN
1.1. DE WERELDKAART
Benoemen en herkennen:
De continenten
De oceanen
De grote wereldblokken
De belangrijkste reliëfeenheden
Rivieren
Staten
Steden
1.1.1. CONTINENTEN grote aaneengesloten landmassa
Noord Amerika
Zuid Amerika
Afrika
Europa
Azië
Oceanië
Antartica
5
,1.1.2. OCEANEN
Noordelijke Ijszee
Atlantische Oceaan
Indische Oceaan
Stille of Grote Oceaan
Zuidelijke Oceaan
1.1.3. DE GROTE WERELDBLOKKEN
wereldblok een groot gebied waarvan de inwoners verbonden kunnen zijn
door eenzelfde leefwijze, cultuur, taal, godsdienst,
geschiedenis, politiek-economisch systeem, huidskleur (ras) of
klimaat.
6
, wereldblok Komt overeen met omschrijving
Noord-Amerika =Verenigde Staten westerse samenleving met hoog
Canada ontwikkelingsniveau
vrijemarkteconomie
vnl. Engels, beetje Frans, omdat Engeland en
Frankrijk dit wereldblok koloniseerden.
Christendom overheerst.
Latijns-Amerika =Midden- Spaans + Portugees agv vroegere kolonisatie
Amerika door Spanje en Portugal
Christendom overheerst,
Natuurgodsdiensten. Invloeden van Inca's,
Azteken, Maya's en oude indianenculturen.
Amazonewoud = grootste regenwoud vd
wereld.
De Arabische Wereld = Midden-Oosten Vnl Islam erg bepalend vr de cultuur en
(Zuidwest-Azië) samenleving.
belangrijkste taal = Arabisch, ook Frans en
Engels ( tgv kolonisatie dr West-Europese
staten.
Droge klimaten en grote woestijnen.
Olieontginning heeft sommige landen heel rijk
gemaakt.
Er is onrust door grote conflicten.
Moesson-Azië =Zuidoost-Azië helft vd wereldbevolking woont in dit
+ Oost-Azië + wereldblok.
Zuid-Azië Vnl gele Ras en ook blanke ras.
Hindoeïsme, boeddhisme en islam
overheersen.
Het klimaat : moessonwinden en
moessonregens.
De industrie is in volle ontwikkeling.
Europa / /
De voormalige / Russisch + andere Slavische talen.
Sovjet-Unie Het communisme bepaalde hier de
samenleving.
Het christendom komt veelvuldig voor.
Het blanke en gele ras overheersen.
Sub-Sahara-Afrika / De staten werden allemaal gekoloniseerd dr
verschillende West-Europese landen.
verschillende talen gesproken.
Natuurgodsdiensten, islam en christendom
zwarte ras overheerst.
Arm wereldblok.
Oceanië / officiële taal = Engels (vroegere Engelse
kolonie).
Vnl christendom.
7
, erg lage bevolkingsdichtheid.
rijkste wereldblok van het z-halfrond.
Een westerse samenleving +
vrijemarkteconomie.
8
,9
, 1.1.4. DE BELANGRIJKSTE RELIËFEENHEDEN
1.1.4.1. De elementen van het reliëf
De oneffenheden van het terrein vormen het reliëf ahv 4 elementen.
HORIZON
de schijnbare raaklijn tussen lucht en aarde, geeft de vorm van het reliëf weer. Een horizon (of
kamlijn) kan de volgende vormen aannemen:
– recht tot lichtgolvend
– golvend
– gebroken of getand
HOOGTE
geeft de ligging van het terrein aan ten opzichte van de zeespiegel.
HOOGTEVERSCHILLEN
beschrijven het verschil in hoogte tussen de kruinen en de ingesneden valleien.
Men beschrijft ze als gering, klein, groot, enorm.
Hoogtepunten, hoogtelijnen en hoogtezones (figuur 3: reliëf aan de Hollebeek) Het reliëf wordt op
kaarten voorgesteld aan de hand van punten, lijnen of kleurvlakken.
a) Hoogtepunten
Omcirkel het laagste en het laagste punt op figuur 3. Dit zijn
hoogtepunten. Op atlaskaarten worden hoogtepunten
dikwijls voorgesteld met een klein driehoekje.
Een hoogtepunt is de juiste hoogte van een plaats gemeten ten opzichte van de zeespiegel bij
gemiddeld laagtij in Oostende .
“De Tweede Algemene Waterpassing (TAW) is de basishoogte ten opzichte waarvan alle hoogtes in belgië worden uitgedrukt. Een
TAW hoogte van 0 meter is gelijk aan het gemiddeld zeeniveau bij laagtij in Oostende.”
b) Hoogtelijnen
Op de topografische kaart bemerk je doorlopende lijnen. Dit zijn hoogtelijnen
10
