In deze samenvatting vind je alle te kennen leerstof voor het examen 'inleiding tot de theoretische orthopedagogiek' aan de opleiding orthopedagogiek te HoGent. Ik behaalde hiermee 16/20 in eerste zit!
Deze samenvatting bevat alle te kennen leerstof van zowel de cursus, als het boekje, als de powe...
Inleiding tot de
theoretische
orthopedagogiek
Samenvatting semester I
Bachelor in de orthopedagogie
Thyra Janssens – MT1
CAMPUS SCHOONMEERSEN
0
,1
,Inhoudsopgave
1. Hoofdstuk 1 : Agogisch handelen, agogie & agogiek ............................................................... 7
1.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 7
1.2 De begrippen Agogie & Agogiek .................................................................................................... 7
1.3 Drie sleutelbegrippen van het Agogisch handelen volgens Piet Winkelaar .................................. 9
1.3.1 Veranderen (of beïnvloeden) ................................................................................................. 9
1.3.2 Van handelen (= het aanzetten tot verantwoordelijk handelen op psycho-sociaal vlak) ...... 9
1.3.3 met emancipatie of empowerment als doel ........................................................................ 10
1.3.4 Even alle begrippen op een rijtje.......................................................................................... 10
1.4 Richtinggevende kenmerken van het agogisch handelen volgens Joep Brinkman ..................... 11
1.4.1 Psychosociale verandering = je werkt naar een PS verandering .......................................... 11
1.4.2 Doelgericht = je hebt een doel voor ogen ............................................................................ 11
1.4.3 Systematisch = je gaat stap voor stap te werk ..................................................................... 11
1.4.4 Bewust = met een doel, een plan ......................................................................................... 11
1.4.5 Gewenst door de betrokkene............................................................................................... 12
1.4.6 Niet even wederzijds = verschil in positie ............................................................................ 12
1.4.7 Beroepsmatig = door je beroep............................................................................................ 13
1.4.8 Waardegebonden = bij werken met mensen zitten waarden.............................................. 13
1.4.9 Nog even alle richtinggevende kenmerken van het agogisch handelen volgend Joep
Brinkman op een rij ....................................................................................................................... 13
1.5 De professionalisering van het agogisch handelen ..................................................................... 14
1.5.1 Ontwikkeling van wetenschap en techniek .......................................................................... 14
1.5.2 Stijgende individualisering ................................................................................................... 14
1.6 Vertrekpunt van Agogisch handelen ........................................................................................... 16
1.6.1 Exagogiek of curatief (= genezend) agogisch werk .............................................................. 16
1.6.2 Anagogiek of positief agogisch werk .................................................................................... 16
1.6.3 Katagogiek of preventief agogisch werk .............................................................................. 16
1.6.4 Alle vertrekpunten van agogisch handelen op een rij.......................................................... 16
1.7 De niveaus van veranderingsprocessen ...................................................................................... 17
1.7.1 Microniveau = klein .............................................................................................................. 17
1.7.2 Mesoniveau = midden .......................................................................................................... 17
1.7.3 Macroniveau = groot ............................................................................................................ 18
1.7.4 Even alle niveaus van veranderingsprocessen op een rij ..................................................... 18
1.8 De valkuil van de (ped)agogisering.............................................................................................. 20
1.9 Bijdragen om valkuilen van pedagogisering te vermijden .......................................................... 20
1.9.1 Wederkerige relatie.............................................................................................................. 20
2
, 1.9.2 Uitgaan van mogelijkheden .................................................................................................. 20
1.9.3 Mensen zijn historische wezens ........................................................................................... 20
1.10 Nog enkele belangrijke notities bij hoofdstuk 1 : agogisch handelen, agogie en agogiek ........ 21
2. Hoofdstuk 2 : opvoeden, pedagogie(k) & orthopedagogie(k) ................................................ 23
2.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 23
2.2 Wat is opvoeden ? ....................................................................................................................... 23
2.2.1 De definitie van opvoeden volgend Kok............................................................................... 23
2.2.2 Ontwikkelen en opvoeden : het opvoedingsproces ............................................................. 23
2.3 Van problemen bij het opvoeden tot een stagnerend opvoedingsproces ................................. 24
2.3.1 Van problemen bij het opvoeden (het gewone opvoeden) … ............................................. 24
2.3.2 Tot een stagnerend opvoedingsproces (specifiek opvoeden -KOK)..................................... 25
2.4 De POS : problematische opvoedingssituatie ............................................................................ 25
2.4.1 Betekenis van POS ............................................................................................................... 25
2.4.2 Wanneer is een opvoedingssituatie problematisch? ........................................................... 27
2.5 Orthopedagogisch handelen & Orthopedagogiek ...................................................................... 30
2.6 Het terrein van de orthopedagogie(k) : doelgroepen en werkvelden ........................................ 31
2.7 De orthopedagogiek gesitueerd ten opzichte van andere disciplines ........................................ 33
2.7.1 Deelwetenschappen ............................................................................................................. 33
2.7.2 Hulpwetenschappen............................................................................................................. 33
2.8 Nog enkele belangrijke notities bij hoofdstuk 2 : opvoeden....................................................... 34
3. Hoofdstuk 3 : evolutie van mens-en maatschappijvisies en de invloed ervan op de
hedendaagse orthopedagogiek ................................................................................................... 36
3.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 36
3.2 Basishouding 1 (paradigma) : uitstoting en segregatie ............................................................... 37
3.2.1 Wat? ..................................................................................................................................... 37
3.2.2 Wanneer? ............................................................................................................................. 38
3.3 Paradigma 2 : liefdadigheid en bevoogding – sukkelaars en ongelukkigen .......................... 43
3.3.1 Wat? ..................................................................................................................................... 43
3.3.2 Wanneer? ............................................................................................................................. 43
3.4 Basishouding 3 : medisch model – het stoornisdenken - het defectparadigma .................. 47
3.4.1 Wat? ..................................................................................................................................... 47
3.4.2Wanneer? .............................................................................................................................. 48
3.5 Basishouding 4 : normalisatie en integratie – het ontwikkelingsparadigma ........................ 51
3.5.1 Wat? ..................................................................................................................................... 51
3.5.2 Normalisatie ......................................................................................................................... 52
3
, 3.6 Basishouding 5 (inclusie) : Het nieuwe paradigma – Disability studies / burgerschapsmodel
– het ondersteuningsparadigma ....................................................................................................... 57
3.6.1 Het nieuwe Paradigma volgens Van Gennep en Van Hove .................................................. 57
3.7 Nog enkele notities over de evolutie van mens-en maatschappijvisie ................................. 63
3.8 Even alle basishoudingen op een rijtje .................................................................................. 61
4.Hoofdstuk 4 : driestromenland ................................................................................................ 63
4.1 Inleiding ................................................................................................................................. 63
4.2 De geesteswetenschappelijke stroming : een praktische stroming ...................................... 64
4.2.1 Het ontstaan van de geesteswetenschappelijke stroming .................................................. 64
4.2.2 Kernwoorden van de geesteswetenschappelijke stroming ................................................. 65
4.2.2 Procedure : de hermeneutische cirkel – het hermeneutisch proces ................................... 66
4.2.3 Betekenis voor de praktijk, de orthopedagogische praktijk................................................. 67
4.2.4 Kritiek op de geesteswetenschappelijke stroming ............................................................... 68
4.3 De empirisch-analytische stroming : een technische stroming ........................................... 70
4.3.1. Kenwoorden van de empirisch-analytische stroming ......................................................... 70
4.3.2. Procedure : de empirische cyclus ........................................................................................ 71
4.3.3. betekenis voor de praktijk, de (ortho)pedagogische praktijk ............................................. 73
4.3.4. kritiek op de empirisch-analytische stroming ..................................................................... 73
4.4 de kritische orthopedagogiek : een emancipatorische stroming ........................................ 74
4.4.1 Kenwoorden van de kritisch-emancipatorische stroming ................................................... 74
4.4.2 Procedures............................................................................................................................ 76
4.4.3 Kritiek op de kritische orthopedagogiek .............................................................................. 77
4.5 Alle stromingen op een rijtje – EXAMEN ............................................................................ 78
5. Hoofdstuk 5 : pedagogische kopstukken .............................................................................. 80
5.1 Ter Horst : 1929 – 2018 ......................................................................................................... 80
5.1.1 Het gedachtengoed van ter Horst in een notendop ............................................................ 80
5.1.2 Het herstel van het gewone leven....................................................................................... 81
5.1.3 ‘kunstgreep’ .......................................................................................................................... 82
5.2 KOK en de theorie van specifiek opvoeden ......................................................................... 86
5.2.1 Levensloop............................................................................................................................ 86
5.2.2 Basisbegrippen ..................................................................................................................... 86
5.3 Enkele belangrijke notities bij pedagogische kopstukken ................................................... 109
6.Hoofdstuk 6 : Quality of Life ................................................................................................... 110
6.1 Ontstaansgeschiedenis van het concept Quality of life ........................................................... 111
6.2 Modellen rond QOL / invulling van QOL .................................................................................. 113
6.3 Kenmerken van Quality of Life ................................................................................................. 115
4
, 6.3.1 QOL bestaat uit subjectieve en objectieve componenten ................................................. 115
6.3.2 QOL is Multidimensioneel en dynamisch ........................................................................... 117
6.3.3 Universaliteit ...................................................................................................................... 117
6.3.4 Het belang van zelfbepaling, de beschikbaarheid van hulpbronnen, het hebben van een
doel in het leven en het gevoel erbij te horen ............................................................................ 120
6.4 Besluit .................................................................................................................................. 121
6.5 Enkele belangrijke notities bij QOL ........................................................................................... 124
7.Hoofdstuk 7 : kinderrechten ................................................................................................... 126
7.1 Kinderbeelden ........................................................................................................................... 126
7.2 Kindertijd ................................................................................................................................... 127
7.3 Kinderrechten ............................................................................................................................ 128
7.3.1 Een kleine historie .............................................................................................................. 128
7.3.2 3 soorten kinderrechten ..................................................................................................... 129
7.3.3 De basisprincipes van het verdrag ..................................................................................... 129
7.3.4 Enkele rechten opgesomd .................................................................................................. 130
7.3.5 Podcast van Bruno Vanobbergen over kinderrechten ....................................................... 132
7.4 Nog enkele notities over kinderrechten.............................................................................. 134
8.Tot Slot .................................................................................................................................. 136
5.1 Presentie ............................................................................................................................ 136
5.2 Sociaal-ecologische modellen als antwoord op een complexe werkelijkheid .................... 140
8.2.1 Het sociaal-ecologisch model van Bronfenbrenner ........................................................... 140
8.2.2 Het meervoudig risicomodel van Van Der Ploeg................................................................ 141
5.3 Integratieve handelingsorthopedagogiek – Broekaert ....................................................... 142
5.4 Enkele belangrijke notities bij ‘Tot slot’ .............................................................................. 143
10. Bulgaria’s abandoned children ........................................................................................... 144
Nagaan wat agogiek en agogisch handelen is
Nadruk leggen op het belang van de mogelijkheid tot veranderen
“veranderen” : sleutelbegrippen in agogiek
Klemtoon : op het doen, het handelen
1.2 De begrippen Agogie & Agogiek
Pedagogiek
= Pedagogiek of opvoedkunde is de studie van de manier waarop volwassenen (ouders,
opvoeders, onderwijzers) jeugdigen grootbrengen met een bepaald doel voor zich.
Agogiek Evidence-based
= bestudeert veranderingsprocessen en de beïnvloeding ervan op een wetenschappelijke
manier. Vanuit onderzoek en theorievorming geeft de agogiek richtlijnen en
aanbevelingen voor het agogisch handelen. Agogiek slaat op de theorie of de
wetenschappelijke benadering. De methoden in sociale hulpverlening : agogiek
= verzamelnaam voor de leer van het leiden, begeleiden van mensen ongeacht hun
leeftijd, op een beroepsmatige manier. Agogiek is de leer die aanwijzingen en richtlijnen
geeft voor de manier waarop individuele personen (micro) , groepen (meso), organisaties
(macro) en samenlevingsverbanden kunnen worden begeleid in veranderingsprocessen.
Het gaat er daarbij om, dat die begeleiding plaatsvindt vanuit de situatie waarin de
Zie 3
betrokkenen zich bevinden en dat zij mogelijkheden krijgen aangereikt om zoveel
sleutelbegrippen
mogelijk zelf te handelen teneinde tot de gewenste verandering te komen.
agogie
Agogie / agogisch handelen
= Staat voor “ de intentionele, niet-wederkerige beïnvloeding door één of meerdere
personen gericht op een wenselijke geachte wijziging, door de cliënt ervaren als
welzijnsbevordering.” Bij agogie wordt het handelen in de praktijk beklemtoond
= Een vrijwillige, gewenste verandering in het handelen op psycho-sociaal vlak van
(jong)volwassenen als individu, in groep, in organisatie of als lid van een groter
samenlevingsverband op een systematische, bewuste, doelgerichte en professionele
manier en door een erkend agoog met emancipatie als doel.
Al handelend tot een positieve verandering komen 7
,Verschil agogie & agogiek
Agogie : slaat op theorie
Wetenschappelijke benadering
Agogiek : slaat op handelen
Handelen en doen in praktijk
Het doel van agogie
= het handelen van mensen veranderen
Permanente educatie
Bestaat geen totaalvorming
Iedereen moet blijven veranderen
Eeuwig durende opvoeding
Drie sleutelbegrippen agogiek
1. veranderen
2. handelen
3. zelf / emancipatie
8
, 1.3 Drie sleutelbegrippen van het Agogisch handelen volgens Piet
Winkelaar
1.3.1 Veranderen (of beïnvloeden)
Veranderen gaat vanzelf
Veranderen gaat spontaan en niet doelgericht
Ontwikkelt jezelf zonder je het zelf door hebt
via wederzijdse beïnvloeding en het stellen van modelgedrag
sommige veranderingsprocessen gaan doelgericht en bewust
sommige veranderingsprocessen worden bewust en doelgericht opgezet
doel : iemand veranderen
vb: neemt er aan deel : een workshop over uitstelgedrag
begeleiding
bij doelgerichte en bewuste veranderingsprocessen : vaak een begeleider die helpt
en meedenkt/ steunt om bevordering te bekomen
agogisch handelen
agogie
een agoog
= Een agoog is iemand die anderen helpt, begeleidt of beïnvloed in hun
veranderingsproces
1.3.2 Van handelen (= het aanzetten tot verantwoordelijk handelen op psycho-
sociaal vlak)
Handelen ≠ gedrag
gedrag : slaat op wat mensen concreet doen (impulsief of instinctief) Objectief observeren
zichtbaar & observeerbaar
vb: de kop van de kuikentjes omgedraaid door een jongen met stoornis
handelen : gaat om wat mensen bewust doen
een handeling waar een ‘denkmoment’ inzit, kan onzichtbaar zijn
ook minder observeerbare aspecten zoals gedachten, gevoelens en intenties
maken deel uit van handelen
vb: waarom heeft die jongen de kop van de kuikentjes
omgedraaid?
waarom is handelen belangrijk?
Als je gedrag wil veranderen is het belangrijk naar het handelen te kijken
(observeren!) : naar de motieven, de redenen en de betekenissen. Alleen in dialoog, 9
in contact met de doelgroep kan je iets vernemen over handelen ervan, of je eigen
handelen hierop afstemmen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thyrajanssens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,39. Je zit daarna nergens aan vast.
