Volledige samenvatting van de syllabus 'inleiding psychologie' van Lieven Jonckheere (1e Bach), met enkel verwijzingen naar het boek wanneer dit echt nodig is (aangezien het handboek eigenlijk overbodig is).
Psychologie: Samenvatting syllabus
Hoofdstuk 1: Wat is psychologie?
1.1 De toekomst van de psychologie
Gewenste profilering Als een nieuwe exacte wetenschap: gedragswetenschap
Werkwijze psychologie als wetenschap
1) Objectieve observatie van het gedrag
2) Verklaring zoeken voor het gedrag
- Door externe (dus sociale) factoren?
- Door interne processen?
Interne processen
- Biologische factoren: de hersenen
- Psychische factoren: de bewuste gedachten en emoties, dit is afhankelijk van de
biologische factoren
Ambivalentie Terzelfder tijd positief en negatief staan tegenover iets
Ambivalente houding tov psychologie als wetenschap
- Positief beeld:
• Er zijn hoge verwachtingen van de psychologie
• Psychologisering: overal psychologie bij betrekken
- Negatief beeld:
• Psychologie is te triviaal
• Psychologie spreekt zichzelf voortdurend tegen
• Gevaar voor manipulatie
De vraag naar wetenschap is een epistemologische vraag
Epistemologie Onderzoekt de logica van het weten
à Exacte wetenschappen genieten een veel groter prestige
à Om serieus genomen te worden moet je je baseren op exacte wetenschappen
Psychologie Wil de logica van de ziel opstellen
Tekortkomingen psychologie om als wetenschap aanzien te worden
- Men weet niet wat de ziel exact is
- Men krijgt geen vat op de interne processen van de ziel
à Oplossing: aandacht naar buiten verschuiven
- Gedrag verklaren vanuit zichtbare omstandigheden
- Men gaat zich baseren op objectief observeerbaar gedrag
à Probleem: gedrag verandert als iemand weet dat hij geobserveerd wordt
1
,Psychologie is een pseudowetenschap
- Het imiteert de wetenschap door blinde toepassing van de rituelen van de
wetenschap op een object dat daarvoor niet geschikt is
Reden: Om door de geneeskunde serieus genomen te worden
Ambitie psychologie De tegenhanger van de geneeskunde worden
1.1.1 Psychoanalyse
Geerardyn “De huidige psychologie bestaat uit de psychoanalyse en de hondendressuur”
Onderzoeksmaterie psychoanalyse Fundamenteel onbewuste interne processen
à Niet direct observeerbaar
à Niet direct aan de hersenen te linken
Onderzoeksmethode psychoanalyse Via het beluisteren van het spreken
1.2 Het verleden van de psychologie
Erfenis van de filosofie Het probleem van het bewustzijn
Definities van het bewustzijn:
1) Bewustzijn is het besef dat iets bestaat
à Dat iets moet een waarnemingsdrempel overschrijden
2) Bewustzijn is het besef van zelf te bestaan als unieke interne eenheid,
(=zelfbewustzijn) (PA)
à Gevoel van eenheid met jezelf
1.2.1 Het (zelf)bewustzijn, de filosofische vraag bij uitstek
Vraag van het bewustzijn
- Geen wetenschappelijke vraag
- Wel een filosofische vraag
Filosofie
- 5e eeuw voor Christus (oude Grieken)
- Plato, Socrates, Aristoteles
- Levenswijsheid
3 tijden in de filosofie
1) 1e tijd: Oude Grieken
Filosofie aanzien als een intuïtief, op ervaring gebaseerd weten
2) 2e tijd: Descartes
Actualisering van dezelfde vragen over het bewustzijn
Descartes schreef als eerste ook in de volkstaal (Frans)
Redenering Descartes Démarche: cogito ergo sum: ik denk dus ik ben
à Basis van het bewustzijn
Probleem cogito ergo sum Er ontstaat een denkdwang
à Individueel: leidt tot dromen
à Cultureel: leidt tot wetenschap
2
, 3) 3e tijd: na Descartes
Het zelfbewustzijn wordt dé filosofische vraag
Vragen van de filosofie over het bewustzijn
- Hoe komt het bewustzijn tot stand?
• Via structuralisme? Via Gestaltvisie?
- Hoe werkt het bewustzijn?
• Via functionalisme
1.2.2 Hoe komt het bewustzijn tot stand?
1) Structuralisme
Grondlegger Wundt
Associationisme Alles waarvan we ons bewust kunnen worden is opgebouwd uit
elementaire bouwstenen
Emotie/gedachte Direct resultaat van de mechanische associatie (verbinding
neuronen)
2) Gestaltvisie
Grondleggers Koffka, Köhler, Wertheimer
Übersummativität
- Fundamentele Gestaltwet
- Een kritiek op het associationisme
- Bovensommigheid: het geheel is meer dan de som van de delen
Gestalt-theorie Of een hoop elementen als 1 geheel ervaren wordt hangt af
van de wijze waarop die elementen tov elkaar zijn opgesteld
3
, 3) Functionalisme
“Wat is de functie van het bewustzijn?”
Betekenissen van het woord functie
- Hoe werkt het bewustzijn?
- Wat is de rol van het bewustzijn?
1.2.3 2 reacties tegen het primaat van het filosofisch bewustzijn bij de aanvang van de
psychologie
Behaviorisme Het gedrag wordt centraal geplaatst
Grondlegger Pavlov
Uitgangspunt Het bewustzijn is niet betrouwbaar, daarom mag je enkel
aandacht hebben voor het observeerbare
Psychoanalyse Het onbewuste wordt centraal geplaatst
Grondlegger Freud
Uitgangspunt De belangrijkste gedachten en gevoelens zijn onbewust maar
hebben toch een grote impact
Hoe het onderbewuste bestuderen Niet rechtstreeks vatbaar, dus wel door
het luisteren naar het spreken van
mensen
Behaviorisme en psychoanalyse hebben allebei een grote invloed op de ontwikkeling van de
psychologie.
Andere vormen
- Klassiek behaviorisme à Cognitive Behavioral Therapy
- Klassieke psychoanlayse Freud à Psychoanalyse Lacan
1.3 De hedendaagse psychologie
Psychologie
- Toekomst
o Wil gedragswetenschap worden
- Verleden
o Filosofische achtergrond over het bewustzijn
- Heden
o Interdisciplinariteit van het biopsychosociale paradigma
o Versplintering in alsmaar meer specialisaties
o Samengehouden door imitatie van natuurwetenschappelijke methodes
4
,1.3.1 Kenmerken van de hedendaagse psychologie
1) Het biopsychosociale paradigma
Paradigma Schoolvoorbeeld van hoe men een probleem moet formuleren om het
te kunnen oplossen
Biopsychosociale paradigma Alles heeft altijd 3 kanten
o Biologische kant
o Psychische kant
o Sociale kant
Intentie van de psychologie Zichzelf onmisbaar maken door haar plaats in het
biopsychosociale paradigma op te eisen
Cognitivisme Het observeerbare gedrag is een respons op een stimulus van binnenaf
(eigen gedachten over het mogelijk effect van dat gedrag)
• Houdt zich bezig met bewuste gedachten
• Houdt zich bezig met wat we tegen onszelf zeggen
(formuleerbare gedachten)
• Gebruikt computermodellen om naar het bewustzijn te
kijken
Cognitivisme vs Behaviorisme Vullen elkaar aan
Behaviorisme Observeerbare gedrag is een respons op een
stimulus van buitenaf zonder dat bewustzijn
tussenkomt
Cognitivisme vs Psychoanalyse Onverzoenbaar
Definities voor het onbewuste
- Biologische definitie
Onbewuste = Automatische fyschiologische processen in ons lichaam
- Psychologische definitie
Onbewuste = De gedachten waarvan we ons nog niet bewust zijn
• Omdat ze waarnemingsdrempel niet overschrijden
- Psychoanalytische defnitie
Onbewuste = Gedachten en verlangens die verdrongen zijn (in de prille
kindertijd)
• Keren altijd opnieuw terug in dromen
Evidence Bewijs voor het bestaan van het onbewuste
§ Biologisch
• Vb risico op ontregeling als je je bewust wordt van
ademhaling
§ Psychologisch
• Subliminale perceptie
§ Psychoanalytisch
• Dromen
5
,Subliminale perceptie Om je bewust te worden van iets moet het een bepaalde
intensiteit of duur hebben
Semantische priming Men herkent een woord sneller als daarvoor een inhoudelijk
verwant woord kwam.
Mythes over subliminale stimulatie Hypnose
à Werkt niet echt
Wanneer droom je In de REM-slaap
REM Rapid Eye Movement
- Spierspanning gaat omlaag
- Moeilijk te wekken
- Hersenactiviteit gaat omhoog
- Na ± 1 ½ uur slaap en 4-5x per nacht
Functies van dromen
- Fysiologische hypothese
Uiting van activatiesynthese door de hersenen
Activatiesynthese Poging om de ruis in de hersenen toch nog op een
zinnige manier te interpreteren
- Freuds psychoanalytische hypothese
Droom bewijst het bestaan van het dynamisch onbewuste
o Verdrongen kinderwensen die terugkeren
o Mislukkende poging tot vervulling ervan
Biologische basis van de psychologie
à Niets van bewezen
Sociale psychologie
- Object Verhouding individuele mens tot groepen
- Problemen
1) Waarom maken mensen samen groepen?
2) Welke impact hebben die groepen op mensen?
Sociologie
- Object groepen op zich
- Identificeert specifieke wetmatigheden van een groep
Interdisciplinarigheid Strijden om prioriteit, er komt nooit een echt geïntegreerde
visie.
6
,2) Naar een universitaire eenheid en de verscheidenheid
(=specialisaties)?
Versplinterde psychologie ER zijn 13+ specialisaties in de psyschologie
(klinische, cognitieve, ontwikkelings-, onderwijs-, ergonmische-, forensische, gezondheids-,
arbeids & organisatie-, neuro-, test-, school-, sociaal- en sportpsychologie)
Overtuiging universitaire psychologie Psychologie kan de mens geheel vatten en een
tegengewicht vormen voor de geneeskunde
Kritiek uit de psychologie Universitaire psychologie is een illusie
3) Door iedereen gedeelde natuurwetenschappelijke
onderzoeksmethoden?
Probleem
- Hoe eenheid creëren tussen al de specialisaties in de psychologie?
- Hoe eenheid creëren tussen de biologie, psychologie en sociologie
Natuurwetenschappelijke onderzoeksmethoden
= Gedrag bestuderen met methoden van de natuurwetenschap (observatie van gedrag)
- Probleem 1: gedrag mens niet vergelijkbaar met gedrag dat
natuurwetenschappen bestudeerr (bv vallende steen)
- Probleem 2: Mens stelt ander gedrag als hij beseft dat zijn gedrag geobserveerd
wordt
Soorten onderzoeksmethoden
- Correlationderzoek
- Experimtenteel onderzoek
- Convergerende evidentie
- Beschrijvend onderzoek
o Naturalistische observatie
o Vragenlijsten
o Interviews
o Opiniepeilingen
o Psychologische tests
o Archiefdata
o Gevalstudies
Gevalsstudie Verslag van een therapie gericht op 1 individu
7
,Hoofdstuk 2: Waarneming
2.1 Het visuele register
Het visuele is bedrieglijk
- Je ziet niet wat er wel is
- Je ziet wel wat er niet is
Gestaltwetten
1) Übersummativität: je ziet altijd meer dan er is
2) Reversibiliteit: Je ziet 2 verschillende figuren afhankelijk van het punt dat het eerst je
aandacht trekt
3) Closure: Neiging tot het vormen van perfecte, gesloten figuren
Besluit
- Visuele tekens zijn niet de oplossing voor communicatieproblemen
- Bijkomende uitleg is ook nodig bij het visuele
Verklaringen voor imitatie
- Biologiserende verklaring: spiegelneuronen (Rizzolato)
Uitgangspunt: Mens is net zoals alle andere zoogdieren
Vaststelling: Bij het zien van iets, worden dezelfde neuronen geactiveerd
alsof je zelf de handeling stelt.
Resultaat: Herkenning van bewegingen en reactie daarop
Bijkomende hypothese bij de mens Dit geldt ook voor taal
Lacan Had een psychoanalytische verklaring voor imitatie
8
,2.2 Psychoanalytische verklaring voor imitatie in het visuele via het spiegelstadium
volgens Lacan
Uitgangspunt Mens is niet zoals andere zoogdieren
1) Eerste tijd
Apen
- Is geboren met intern eenheidsgevoel
- Had geen grote problemen bij de geboorte
- Instinct
Mensen
- Geboren zonder intern eenheidsgevoel => corps morcelé
- Had grote problemen bij de geboorte
- Biologisch hypothese van prematuriteit (mens is te vroeg geboren)
- Geen scheiding kind-moeder
- Geen instinct
2) Tweede tijd
Apen
- Meteen belangstelling voor eigen spiegelbeeld
Mensen
- Eerst geen belangstelling voor eigen spiegelbeeld
- Na 8 maand plots herkenning eigen spiegelbeeld
o Voorwaarde van binnenuit: zenuwbanen raken geïsoleerd
o Voorwaarde van buitenaf: moeder wijst op link tussen kind en
spiegelbeeld en tussen hen onderling
- Gevolgen
o Gevoel van interne eenheid
o Bron van genot (angst valt weg)
o Narcisme wordt mogelijk
o Ontstaan van het object
3) Derde tijd
Complicaties ivm het voelen van de eigen eenheid (narcisme)
- Doodsdrift, drang om met zichzelf samen te vallen
- Afhankelijkheid van gelijken
Complicaties ivm de verhouding tot het object (objectliefde)
- Angst voor objectverlies (scheidingsangst)
- Verdeeldheid
9
, 4) Vierde tijd
Rol van de vader
- Vormt rand universum tussen moeder en kind
- Vormt scheidingslijn tussen moeder en kind
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper handelswetenschappen2000. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
