Volledige samenvatting van het vak 'Gedragsproblemen en Training'.
- Leerprocessen: klassieke conditionering, Pavlov, operante conditionering, latent leren, sociaal leren
- Gedragsproblemen: Barq methode, excretieproblemen bij de kat, verlatingsangst bij de hond, agressie, behandeling van gedrag...
Gedragsproblemen en training – samenvatting 2020 - 2021
HOOFDSTUK 1 – LEERPROCESSEN
1.1. ONE EVENT LEARNING OF NIET-ASSOCIATIEF LEREN
HABITUATIE:
= proces waarbij een dier geleidelijk minder en minder gaat reageren op een stimulus die
herhaaldelijk wordt herhaald
· Omgevingsinformatie filteren: onderscheid maken tussen relevante en irrelevante stimuli!
o Repetitieve, onbelangrijke signalen negeren
o Aandacht naar belangrijke signalen
o vb. prairiehonden kunnen onderscheid maken tussen alarmkreten van predatoren en
wandelwegen van de mens
· Concrete voorbeelden:
o vb. paard went aan ruisen van bladeren
o vb. mens went aan het wonen in een drukke straat met verkeersgeluiden
o vb. habituatie van dieren aan een onderzoeker in bepaalde gedragsstudies op het veld
o vb. zeeslak trekt zijn kieuw terug wanneer hij wordt aangeraakt → terugtrekken
vermindert en stopt uiteindelijk indien hij herhaaldelijk wordt aangeraakt
▪ Habituatie vermindert uitstoot van neurotransmitters t.h.v. synaps!
o vb. habituatie van honden aan vuurwapens/donders: reageren na een tijd niet meer op
deze geluiden
SENSITISATIE:
= proces waarbij een dier meer en meer gaat reageren op een stimulus die regelmatig wordt
herhaald / sterkere respons na intense of irriterende stimulus
· Vaak bij intense stimuli
· Voorbeelden:
o vb. habituatie aan bosgeluiden tijdens een boswandeling maar sensitisatie (alertheid)
bij een tak die plots breekt
o vb. zeeslang die elektrische shocken krijgt zal zichzelf in het vervolg feller
terugtrekken bij een eenvoudige aanraking
o vb. sensitisatie van honden aan vuurwapens/donders: reageren juist feller telkens het
geluid voorkomt
· Zowel bij habituatie als sensitisatie → individuele verschillen!!
1
, Gedragsproblemen en training – samenvatting 2020 - 2021
1.2. ASSOCIATIEF LEREN
KLASSIEKE OF PAVLOVIAANS CONDITIONERING:
= verband tussen 2 stimuli
Algemeen principe:
· Onvoorwaardelijke stimulus of ongeconditioneerde stimulus (OS) lokt een onvoorwaardelijke
reactie (OR) of ongeconditioneerde respons uit
o Hier: voedsel (OS) lokt speekselen (OR) uit (= natuurlijke reactie)
· OS wordt gecombineerd met een neutrale voorwaardelijke stimulus of geconditioneerde
stimulus (VS)
o Hier: voedsel (OS) wordt voorafgegaan door een bel die luidt (VS)
· OS en VS (voedsel en de bel) worden geassocieerd met elkaar!
· Na herhaaldelijke experimenten: hond begint te speekselen als hij de bel al hoort (omdat hij
weet dat voedsel hierop volgt)
o VS (bel) lokt een nu voorwaardelijke stimulus of geconditioneerde respons (VR) uit,
nl. het speekselen
· 1 gedrag (speekselen) is dus:
o Een reactie op een OS (voedsel)
o Een reactie op een VS (bel)
· Dier leert 2 stimuli met elkaar te associëren
· Voorbeelden:
o vb. hond begint de speekselen wanneer hij voedselbrokjes hoort
o vb. hond wondt angstig wanneer hij spanningen de arm van de trainer voelt (gevolg is
ruk aan de halsband)
o vb. pijnlijke ervaringen bij de tandarts → angst
bij het zien van een tandartsgebouw
Proeven van Watson en little Albert:
· Angst ‘uitlokken’ bij baby’s na het zien van een rat
· Baby had oorspronkelijk geen angst van de rat
· Aanwezigheid van de rat (VS) werd geassocieerd met
geluid van een hamer (OS)
· Luide geluid van de hamer (OS) → natuurlijke
huilreflex (OR)
· Na herhalingen: baby begon reeds te huilen (VR) bij het
zien van de rat (VS)
2
, Gedragsproblemen en training – samenvatting 2020 - 2021
Conditioneringswetten:
· Contiguïteit in de tijd: manier waarop OS en VS met elkaar geassocieerd worden is
belangrijk
o Trace conditioning = VS vlak voor OS aanbieden (meest effectief!)
o Delayed conditioning = VS begint vlak voor OS, overlapt met OS en eindigen samen
o Simultaneous conditioning = VS op hetzelfde moment als OS aanbieden Geen effect!
o Backward conditioning = VS vlak na OS bieden
o Optimale interval tussen VS en OS = 0,5 - 1 seconde
▪ Mogen max.. enkele seconden van elkaar gescheiden zijn!
· Rescorla-Wagner model: niet alleen interval is belangrijk, ook de mate waarin VS de OS
aankondigt is belangrijk
o Betrouwbare anticipatie is een must!
o VS zal geen VR uitlokken als OS even vaak of vaker zonder VS optreedt
o Zo veel mogelijk OS laten voorafgaan door VS! → betrouwbare anticipatie
· Vergeten:
o Band tussen VS-VR wordt vergeten → indien VS niet meer gepresenteerd
o vb. bel wordt nier meer geluid, hond zal geen speeksel meer produceren als men na
een bepaalde periode toch weer een bel laat luiden
· Experimentele extinctie: VS (bel) blijven geven, maar zonder OS (voedsel) → VR
(speekselen) verdwijnt geleidelijk maar associatie tussen VS-OS verdwijnt niet:
o Disinhibitie: nieuwe verassende stimulus (vb. zoemer) wordt gegeven samen met VS
→ nieuwe stimulus inhibeert de inhibitie van VR (speekselen) = disinhibitie
→ waardoord VR toch optreedt
o Renewal = vernieuwing van VR
→ extinctie in andere omgeving: VR dooft uit
→ terug testen in oorspronkelijke testomgeving: VR treedt op
→ extinctie is context-afhankelijk!
· Generalisatie: VR treedt op als reactie op een gelijkaardige stimulus
o vb. hond vlucht (OR) na pijnlijke injectie (OS) door dierenarts met een witte kiel (VS)
→ hond vlucht (VR) voor andere mensen die witte kleren dragen
· Discriminatie: dier kan onderscheid maken tussen 2 gelijkaardige stimuli
o = tegenovergestelde van generalisatie
Taste-aversion learning:
· Vermijden van bepaalde soorten voedsel na periode van ziekte/misselijkheid na het eten van
dat voedsel
3
, Gedragsproblemen en training – samenvatting 2020 - 2021
OPERANTE OF INSTRUMENTELE CONDITIONERING:
= trial-and-error = Skinneriaanse conditionering
= verband tussen gedrag en de gevolgen ervan
Algemeen principe:
· Thorndike: proeven met ‘puzzle box’
o Dieren in puzzle box opsluiten → dier kreeg beloningen
(deur open + voedsel) na bepaalde responsen (vb. hefboom
induwen, aan lus trekken, …)
o 1e keer: duurde lang voordat dier de gewenste respons uitvoerde
→ dier deed verschillende handelingen → juiste respons was per ongeluk gelukt
→ ‘trial-and-error’
o Na enkele herhalingen: dier vond sneller en sneller de juiste oplossing
o De wet van het effect
▪ Ieder gedrag dat in een bepaalde situatie aanleiding geeft tot een beloning,
heeft meer kans om op te treden wanneer dezelfde situatie zich voordoet
▪ Gedrag dat door iets onaangenaams wordt gevolg, heeft minder kans om
terug op te treden
· Skinner: proeven in de ‘Skinner box’
o Zoemer → auditief signaal | lamp → visueel signaal
o Hefboom → respons uitvoeren
o Rooster voor elektrische schokken
o Dier wordt beloond met voedsel bij uitvoeren van
gewenste respons (hefboom induwen)
o = verbinding tussen respons (hefboom indrukken) en
prikkel (voedsel) = operant aangeleerd
Soorten beloningen en straffen:
1) Positieve beloning R+
o Respons wordt gevolgd door een aangename stimulus
o Resultaat: frequentie van gedrag
o vb. kind krijgt een ijsje na het opeten van groentjes
o vb. hond krijgt koekje nadat hij gaat zitten
! gedrag op zich is niet voldoende voor beloning !
→ Hond moet gedrag uitvoeren in aanwezigheid van discriminatieve stimulus
= niet gewoon zitten, maar zitten als iemand het commando ‘zit’ geeft
2) Negatieve beloning R-
o Respons wordt gevolgd door verdwijnen van een onaangename stimulus
o Respons verdwijnt / dier ontsnapt aan onaangename stimulus (‘escape’)
▪ vb. teugels losser laten als paard vertraagt
▪ vb. slipketting losser als hond dichter bij eigenaar wandelt
▪ vb. koe schuilt voor een te felle zon
o Respons komt niet voor / dier vermijdt de stimulus (‘avoidance’)
Actief vermijden Passief vermijden
Dier beweegt/reageert om onaangename Dier vermijdt stimulus door niet
stimulus te vermijden te bewegen
⁎ vb. paard die steigert om een brutale ⁎ vb. in veilige zone van de
ruiter te verhinderen om op te stijgen kooi blijven
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mirandaopstal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
