Samenvatting syllabus diplomatiek & consulair recht van Frank Maes voor masterstudenten Internationale Politiek en eerste master Rechten, eerste semester academiejaar 2020/2021
• Synoniem voor buitenlandse politiek
• Omschrijving van functies die worden uitgeoefend door diplomaten
• Toepassing van intelligentie en tact in het voeren van officiële relaties tussen regeringen of kortweg het
voeren relaties tussen Staten door gebruik te maken van vreedzame middelen
• Onderhandelingen à streven naar een vreedzame oplossing bij conflicten
Wie zit in de diplomatie?
• Staatshoofden, ministers, diplomaten
• Ambtenaren, wetenschappers en niet-gouvernementele organisaties (ngo’s)
• Diverse ngo’s als waarnemer (à expertise wordt gebruikt om ontwerpteksten en resoluties voor te
bereiden)
Domeinen van de moderne diplomatie:
1. De formele vertegenwoordiging van de afzendstaat en het uitleggen en verdedigen van het beleid van de
afzendstaat ten aanzien van derde Staten
2. Het inwinnen van informatie over het gevoerde beleid van de ontvangststaat ten behoeve van de
afzendstaat à de economische, politieke en sociale ontwikkelingen en achtergronden van het beleid
3. Functie een bijdrage levert in de voorbereidingen van het politieke beleid van een Staat bij nieuwe
internationale initiatieven
4. Het vreedzaam oplossen van conflicten en bij uitbreiding hiervan het behoud van de orde en het
stimuleren van veranderingen op een ordelijke wijze
5. Het scheppen, ontwerpen en amenderen van een geheel van internationale regels en normen die moeten
toelaten structuur te brengen in het internationaal systeem
Taken van een diplomaat:
1. De Regering vertegenwoordigen bij de buitenlandse overheid of bij een internationale organisatie waarbij
de diplomaat is geaccrediteerd
2. Onderhandelen met de plaatselijke autoriteiten om de belangen van België en van de Belgen in het
buitenland te verzekeren
3. Rapporteren aan het Belgisch Ministerie van Buitenlandse Zaken
a. Vanuit dit ministerie ontvangt de diplomaat zijn instructies en beleidslijnen
b. Samenwerkingsovereenkomsten tussen de Federale Staat, de gemeenschappen en de gewesten
c. Ook samenwerkingsovereenkomst voor vertegenwoordiging in de Ministerraad van de EU
Samenvatting 2020 - 2021 1
,ONTSTAAN EN EVOLUTIE VAN DE DIPLOMATIEKE EN CONSULAIRE
BETREKKINGEN
DIPLOMATIEK RECHT
De Oudheid:
• Grieken en Romeinen wisselden reeds gezanten uit (diplomatiek recht = gezantschapsrecht)
• Buitenlandse ambassadeurs genoten bescherming ten aanzien van hun persoon en hun bezittingen
• Germanen namen gebruik van gezanten over na val West-Romeinse Rijk
Byzantijnse Rijk (12 – 15e E):
• Permanente gezantschappen tussen Venetië en Byzantium
• Onder Venetiaanse invloed werd gebruik van permanente gezantschappen verspreid in West-Europa
19e en 20ste E:
• Stabiliteit en professionalisering van vaste legaties
• Ook internationale organisaties (NAVO, EU, VN) kregen een speciale gezant die de status had van
diplomaat of permanente vertegenwoordiger
21ste E:
• Taak nu: werkzaamheden binnen de internationale organisatie opvolgen en hun land vertegenwoordigen
tijdens de vergaderingen van de organisatie
CONSULAIR RECHT
De Oudheid:
• Aanstellen van een magistraat om hun onderlinge geschillen volgens de Griekse wetgeving op te lossen
De Middeleeuwen:
• ‘Consul’ à “consulere” = consulteren
• In Venetië kreeg men het recht om rechters af te vaardigen om over hun landgenoten in zowel burgerlijke
als in strafzaken recht te spreken
• Genuezen kregen het recht een stadswijk, bestuurd door hun eigen overheid, te bewonen
• Concessies werden verleend aan handelaars uit Frankrijk
o Deze capitulaties waarborgden de vreemdeling de vrijheid van vestiging, handel en godsdienst
en onttrokken hem aan de toepassing van de plaatselijke wetgeving
o Capitulaire verdragen tussen Staten
o Capitulaire consuls hadden belangrijke jurisdictionele bevoegdheden over hun landgenoten die
in het consulair ressort verbleven
• Italiaanse steden zonden consuls naar elkaar met een economische, jurisdictionele of zelfs politieke taak
o Zij oordeelden over geschillen tussen vreemdelingen en lokale handelaars
• “Consolato del Mare”: consuls ter zee die geschillen tussen zeelieden en handelaars optekenden in
gewoonterecht
• Eind 15e E werden consuls voor het eerst over landen heen gestuurd (ipv steden in het binnenland)
Samenvatting 2020 - 2021 2
,16e en 17e E:
• Macht van de vorst neemt toe à consuls verliezen hun juisdictionele macht
• Hun belang wordt op de achtergrond verdrongen
18e E:
• Ze vinden terug rechtvaardiging in de bloei van de handel, de industrie en de zeevaart
• Belangrijkste taak: behartigen van de economische belangen
• Capitulaire verdragen opgeheven na W.O.I
Conclusie:
§ Gezant (diplomaat): politieke, representatieve functie voor zijn land en zijn bevoegdheden bestrijken
ganse grondgebied van de ontvangststaat
§ Consul: een ambtenaar van de afzendstaat die voor een bepaald rechtsgebied in de ontvangststaat wordt
aangesteld om de belangen van de onderdanen van de afzendstaat te beschermen en de handelsrelaties te
behartigen en te bevorderen
NIEUWE VORMEN VAN DIPLOMATIE
• Sinds de Tweede Wereldoorlog à oprichting internationale organisaties à onderlinge afhankelijkheid
• Vooruitgang techniek, communicatiemiddelen en vervoersmiddelen
De open diplomatie ¡ Sinds einde W.O.I (door W. Wilson)
¡ Afschaffing geheime diplomatie
¡ Internationale betrekkingen moeten in alle openheid plaatsvinden
¡ Publieke opinie wordt betrokken en geïnformeerd bij buitenlands
beleid
De reizende diplomatie ¡ Onderhandelingen worden voortaan in steeds grotere mate
rechtstreeks door de verantwoordelijk bewindslieden gevoerd
¡ Experts worden uitgestuurd om te onderhandelen in naam van
bevoegde minister
¡ Klassieke diplomatie wordt beperkt in oorspronkelijke
onderhandelingsfunctie
De multilaterale diplomatie ¡ Na W.O.II: diverse internationale organisaties opgesteld
¡ Gemeenschappelijke doelstellingen tussen landen
¡ Oplossingen zoeken voor mondiale problemen adhv conferenties à
conferentiediplomatie (van de VN of andere intergouvernementele
organisaties)
TRADITIONELE DIPLOMATIE
• Nog steeds heel belangrijk
• Toegevingen kunnen enkel in het kader van diplomatiek (informeel) onderleg worden bereikt
• Voorafgaand stellen ze een dossier op over de standpunten van de ontvangende Staat
• Ook de ambassadeur wordt bij de onderhandelingen betrokken à hem wordt ook de taak toevertrouwd
te waken over de strikte toepassing van de gesloten overeenkomsten
• Ook belangrijk bij internationale organisaties à deze doen beroep op diplomatieke agenten om als
permanente vertegenwoordigers bij de betrokken organisaties te fungeren
• Multilaterale onderhandelingen leiden tot collectieve verbintenissen
• Informele afspraken worden gemaakt, al dan niet op basis van de reciprociteit: “land X steunt land Y in
zijn kandidatuur van lidmaatschap van de VN Veiligheidsraad en in ruil steunt land Y op zijn beurt land
X bij de kandidatuur van een rechter bij het Internationaal Gerechtshof”
Samenvatting 2020 - 2021 3
, ANDERE AMBTEN VAN BELANG BIJ DE INTERNATIONALE BETREKKINGEN
• Internationale ambtenaren met een eigen statuut en belangrijke gradaties
• Hoofden van internationale organisaties hebben representatieve functie voor organisatie die ze
vertegenwoordigen (bv. Secretaris-Generaal VN)
o Immuniteiten en voorrechten zijn beperkt tot daden die bij uitoefening van ambt horen
• Zetelakkoord (headquarters agreement)
o Akkoord tussen internationale organisatie en land waarin organisatie is gevestigd
o Permanente gezanten bij deze organisaties genieten vergelijkbare voorrechten en immuniteiten
als andere gezanten
• Ad hoc diplomatie: speciale gezanten of missies met een beperkte doelstelling
o Komt voor bij conflicten tussen landen onderling of tussen een land en de internationale
statengemeenschap (bv. contactgroep over Bosnië)
• Positie staatshoofden en regeringsleden
o Zij zijn centrale organen van een Staat
o Diplomaten en consuls vormen de externe organen
BRONNEN
MULTILATERALE VERDRAGEN
Diplomatiek recht is gebaseerd op:
• De internationale gewoonte
• De courtoisie
• De nationale wetgeving
• Internationale verdragen
Multilaterale verdragen waarin belangrijkste bepalingen van het diplomatiek en consulair recht werden
gecodificeerd zijn:
1. Het Verdrag van Wenen van 18 april 1961 inzake het diplomatiek verkeer
a. Facultatief protocol betreffende de verwerving van nationaliteit door leden van de diplomatieke
missie en door de bij hen inwonende gezinsleden
b. Facultatief protocol betreffende de verplichte regeling van geschillen
2. Het verdrag van Wenen van 24 april 1963 inzake het consulair verkeer
a. Facultatief protocol betreffende de verwerving van nationaliteit door leden van de consulaire
post en door de bij hen inwonende gezinsleden
b. Facultatief protocol betreffende de verplichte regeling van geschillen
à Voorziet uitdrukkelijk dat het gewoonterecht van toepassing zal zijn op de aangelegenheden die niet
uitdrukkelijk door deze verdragen worden geregeld
Ook bij consulair recht zijn eveneens bilaterale vredes-, handels- en vriendschapsverdragen van belang, maar ook
verdragen die uitsluitend de consulaire betrekkingen regelen.
• Het Europees Verdrag inzake Consulaire Functies
o Van toepassing tussen lidstaten
o Protocol betreffende de bescherming van vluchtelingen
o Protocol inzake de consulaire functies met betrekking tot burgerlijke vliegtuigen
o Verdrag breidt werkingssfeer van consulaire ambtenaren uit
• De Conventie over Bijzondere Missies werd goedgekeurd door de AV van de VN
Samenvatting 2020 - 2021 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ellplatt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
