Dit is een samenvatting van het vak Bestuursrecht uit het 2e jaar rechten aan de UGent. De samenvatting is gebaseerd op de cursus en aangevuld met de slides en de lessen. Ook de behandelde casussen in de lessen zitten erin verwerkt. Academiejaar .
,DEEL I: Definitie, indeling, kenmerken en bronnen van het
bestuursrecht
Hoofdstuk 1: Definitie
Onderscheid tussen publiek- en privaatrecht.
à Privaatrecht beoogt de private belangen
à Publiekrecht reguleert het algemeen belang en het beheer van de openbare diensten
Het staatsrecht omvat het geheel van rechtsregels die de essentiële werking van de staat
regelen en de bevoegdheid van haar instellingen.
Het bestuursrecht is het geheel van geschreven en ongeschreven rechtsregels mbt de
organisatie, de bevoegdheden, de werking en het optreden van het bestuur van en de
rechtsbescherming van de bestuurde tegen het overheidsoptreden.
Essentieel element: “bestuur” à tweevoudige betekenis: enerzijds de activiteit en
anderzijds het geheel van instellingen dat met de realisatie van die overheidstaken belast is.
Onderscheid tussen organieke en functionele overheidsoptreden:
- Organieke overheidsoptreden: bestuursrecht regelt de organisatie en de werking van
de UM
- Functionele overheidsoptreden: het bestuursrecht normeert het handelen van de
organen van de wetgevende, rechterlijke macht of zelfs van niet-overheden wanneer
zij een taak van ‘bestuur’ of ‘uitvoering’ uitoefenen
Hoofdstuk 2: Algemeen en bijzonder bestuursrecht
- Algemeen bestuursrecht: werken van de overheidsorganisatie en de eigenlijke
organisatie van de overheid
- Bijzonder bestuursrecht: verzamelnaam voor diverse sectorale regelingen binnen het
bestuursrecht
Het algemeen en bijzonder bestuursrecht beïnvloeden elkaar:
- Het algemeen bestuursrecht bevat de basisbeginselen voor het bijzonder
bestuursrecht en heeft ook een aanvullende werking
- Omgekeerd worden soms ook specifieke theorieën ontwikkeld in het kader van het
bijzonder bestuursrecht, die nadien meer algemeen toepassing vinden en dan deel
gaan uitmaken van het algemeen bestuursrecht
Hoofdstuk 3: Kenmerken van het bestuursrecht
Afdeling 1: Uitzonderingsrecht of ius commune van de overheid?
§1 Bestuursrecht ontstaan als uitzonderingsrecht…
Bestuursrecht was oorspronkelijk meer een verzamelnaam voor afwijkingen op het
privaatrecht die voortvloeiden uit de taken van algemeen belang waarmee de overheid is
belast.
Die uitzonderingen verschilden op tal van punten grondig van die welke het privaatrecht
beheersen:
1
, - Enerzijds omdat het bestuur een bevoorrechte positie bekleedt en over bijzondere
prerogatieven beschikt, dit om haar doelstellingen van algemeen belang te kunnen
realiseren à de eenzijdige bestuurlijke rechtshandeling is de handeling uitgaande
van een bestuur waarbij eenzijdig, zonder dat de instemming van de bestuurde
vereist is, rechten en verplichtingen voor de bestuurde worden in het leven geroepen
of gewijzigd
- Anderzijds omdat de overheid ook heel wat verplichtingen heeft die niet gelden voor
de burgers
§2 … Maar in feite het ius commune van de overheid
Het bestuursrecht was oorspronkelijk niet meer dan een verzamelnaam voor de afwijkingen
op het gemeenrecht die voortvloeiden uit de taken van algemeen belang waarmee de
overheid is belast.
Het bestuursrecht heeft steeds al een andere inkleuring en een andere finaliteit dan het
privaatrecht gekend, te weten het nastreven of behartigen van het zogenaamde ‘algemeen
belang’ en wordt vooral sinds de oprichting van de RvS bestudeerd en toegepast als een
geheel en niet langer als een optelling van uitzonderingen op het privaatrecht.
§3 … Maar met een blijvende interactie met en toepassing van het privaatrecht door de
overheid…
Naarmate de beperkingen en de verplichtingen in het bestuursrecht toenamen, namen de
besturen steeds vaker hun toevlucht tot het privaatrecht.
Het bestuursrecht kent tal van voorbeelden waarbij de overheid teruggrijpt naar het
privaatrecht:
- De toepasselijkheid van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur op het
ontslag van contractueel overheidspersoneel
- De verplichting om een toezicht uit te oefenen op de gemeentelijke vzw’s en de
toepasselijkheid van bv. Overheidsopdrachten op overheidsdiensten die als private
vennootschap of vzw zijn opgericht
Van een modern bestuur wordt verwacht dat zij zich niet als ‘overheid’ gedragen, maar als
partner van de burger.
Partnerships tussen bestuur en burger hebben ook private belangen en ook voor de zuiver
materiële behartiging van de openbare dienst doet de overheid meer en meer beroep op
private partijen op consensuele basis (= publiek-private samenwerking of PPS).
§4 … en een evolutie naar een ‘wederkerig bestuursrecht’?
Er wordt ook een zekere verantwoordelijkheid bij de burger zelf gelegd. Dit wordt dan
aangeduid met het “wederkerig bestuursrecht” of “beginselen van behoorlijk burgerschap”.
Idee daarbij is dat waar van de overheid zich tot op zekere hoogte meer als een
gelijkwaardige partij tav de burger moet gedragen, ook die burger een verantwoordelijkheid
draagt voor de goede werking van de overheid en het algemeen belang en zich niet zonder
meer ‘onverantwoord’ kan gedragen.
2
, Afdeling 2: Fragmentarisch karakter van het bestuursrecht
Precies omdat het bestuursrecht als een aanvulling en uitzondering op het gemene recht is
ontstaan, vertoont het soms weinig samenhang.
Vaak is het enige gemeenschappelijke element het feit dat de regelingen betrekking hebben
op diverse aspecten van de werking of de beleidsvoering van de overheid.
In ons land bestaat er geen officiële en algemene codificatie van het bestuursrecht; de
overheid en haar optreden vormen het voorwerp van een onnoemlijk aantal bepalingen
verspreid over talrijke wetten, decreten en besluiten die bovendien vaak gewijzigd en
aangepast worden.
Afdeling 3: Van een Belgisch naar een deelstatelijk bestuursrecht?
De staatshervorming heeft vooreerst een algemeen bestuursrecht verzwakt. Elk van de
deelstaten en deelregeringen heeft tal van eigen regels mbt de organisatie en de werking
van hun besturen opgesteld.
Daarnaast heeft de staatshervorming diverse domeinen van bijzonder bestuursrecht geheel
onttrokken aan de bevoegdheid van de federale staat en toevertrouwd aan de
gemeenschappen of de gewesten, zoals het omgevingsrecht, het onderwijsrecht en het
huisvestingsbeleid.
Afdeling 4: Van een Belgisch naar een Europees bestuursrecht?
Er is tegenwoordig een zekere harmonisatie op Europees niveau. Zo wordt gesproken over
het stilaan ontstaan van een ‘Europees bestuursrecht’.
Hoofdstuk 4: De bronnen van het bestuursrecht
Afdeling 1: De ‘wortels’ van het bestuursrecht
§1 Constitutionele waarden
A. Scheiding der machten
In het Belgische recht is de scheiding van de machten een ongeschreven algemeen
rechtsbeginsel dat aan meerdere grondwetsbepalingen ten grondslag ligt: de grondwet
onderscheidt dienaangaande wetgevende, uitvoerende en de rechtelijke macht.
De scheiding der machten ligt bij het bestuursrecht aan de grondslag inzake:
- De inrichting en de organisatie van de RvS en andere bestuursrechtscolleges
- De discretionaire bevoegdheden waarover de besturen beschikken en de omvang
van de toetsingsbevoegdheid van de RM hierop
- De beperkingen voor de WM om zich te mengen in de werking en de organisatie van
de diensten die afhangen van de regeringen en hun personeel.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tifanyjacobs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
