D0N89 Openbare Financiën: Topic 5.2 Fiscal Federalism -
Praktijk: De Bijzondere Financieringswet (BFW)
Materiaal
- Theorie: Begrotingsfederalisme –
• “Fiscal federalisme” = begrotingsfederalisme
o Fiscal slaat in het Engels op begroting: “uitgaven en inkomsten”
• Topic 5.1 is geen leerstof behalve de eerste tekst als voorbereiding/achtergrond op Topic
5.2:
o Decoster en Sas (2015): De economische theorie van het federalisme, was de
6e staatshervorming een schot in de roos?, Tijdschrift voor Bank &
Financiewezen
o Korte zeer vulgariserende tekst over de economische theorie van het
federalisme – geschreven kort na de zesde staatshervorming
• achtergrondlectuur (geen verplichte lectuur, staan wel op Toledo):
o Rosen & Gayer Chapter 22
o Oates (1999, 2005)
➢ Oates = grondlegger van fiscal federalism, die vooral over federalisme
van canada en de VS geschreven heeft.
o Vo (2010) Economics of Fiscal Decentralization, Journal of Economic Surveys
o Wie is mijn volk? De verleiding van het zachte nationalisme, in Detrez, R. en
Blommaert,
o J. (eds.), Nationalisme.: Kritische opstellen, EPO.
- Praktijk: De Bijzondere Financieringswet (BFW)
• Praktische toepassing voor België, die van groot belang is en zal zeker nog vaak ten sprake
komen in de toekomst
• achtergrondteksten (geen verplichte lectuur – staan wel op Toledo):
o Decoster en Sas (2013), De nieuwe Bijzondere Financieringswet van de zesde
staatshervorming: Werden de beloften ingelost? Flemosi Discussion Paper 28
o Algoed en Vandenbossche (2017) Wegwijs in de Bijzondere Financieringswet
(= gelijk aan meest recente overzicht)
Theorie: Fiscal Federalism (1)
- Kort kaderen van de theorie: Tocqueville:
• = Franse filosoof die de VS is gaan bezoeken en daar een zeer en nog altijd sterk
gerefereerd werk over geschreven heeft.
• De VS van haast bij de conceptie een federaal systeem geweest.
o Hamilton = Federaal -> wint
o Jefferson= Confederaal
1
, • Tocqueville beschreef dat en karakteriseert hier: het federale systeem als: het is
uitgevonden of gebouwd met de bedoeling van de schaal, maar ook de beperktheid van de
schaal van naties zo goed mogelijk aan te wenden of te gebruiken.
- → In die zin geldt de theorie voor zeer veel entiteiten:
• geldt voor België: hoeveel naar gewesten, gemeenschappen en gemeenten
• Europa: hoeveel naar de natiestaten
• etc…
- → Dat is een zeer algemene vraag die ja kan stellen: dat is hoe verdeel ik de bevoegdheden,
zowel inkomsten als uitgaven. Daarvoor moet je de voordelen zeer goed kennen, de
voordelen, van klein of groot te zijn, van de schaalbeperktheid te houden, nabijheid nabij de
kleine groep burgers, of de schaal te vergroten, moet je die voordelen juist kunnen beschrijven.
- Wat zijn die voordelen juist?
• uitgavenzijde: welke bevoegdheden en beleidsinstrumenten decentraliseren om die
voordelen te laten spelen? En welke niet?(bvb. onderwijs? wegen? cultuur? sociale
zekerheid? …)
o Geldt voor alle uitgavenbevoegdheden
• ontvangstenzijde: hoe financieren we die bevoegdheden? met eigen belastingen? met
dotaties,..?
- Fiscal Federalism bestudeert die afweging
• Wat is de optimale allocatie, op welk niveau leg ik de bevoegdheden
- In feite toepassing van welvaartseconomisch kader (Topic 1) → “rationeel” karakter:
• door juiste (optimale) keuze van niveau decentralisatie (in uitgaven en inkomsten)
• welvaart van alle burgers van een federatie zo groot mogelijk maken en houden..
o sociale welvaart is het criterium waarmee je de zaken evalueert
• binnen de grenzen van een gegeven federatie
• Vb Belastingsexternaliteiten zowel verticaal als horizontaal = zeer belangrijk topic bij
federal fiscalism
- Gaat dus niet over Natievorming (→‘Wie is mijn volk?’ in De Wachter 1994)
• Wat fiscal federalism doet is binnen de grenzen van een GEGEVEN federatie zoek je de
optimale keuze van het niveau van decentralisatie.
• het niet gaat over natievorming het gaat niet over de vraag of onze federatie moet
gesplitst worden in onafhankelijke staten, want je vertrekt vanuit een gegeven federatie
om de optimale keuze te vinden.
- Zie citaten Oates (1999) p. 1130:
• Rivier = typisch natuurfenomeen waar er zeer veel externaliteiten en spillover effecten zijn
• dus dan zou je best aan beide grenzen van de rivier hetzelfde land heb economisch
gezien, want dan kan je die externaliteiten internaliseren
• wel historisch is een rivier een natuurlijke grens die vaak gebruikt is, dus nog eens het gaat
over gegeven naties en niet over natievorming
2
, Inhoud les Bijzondere Financieringswet (BFW)
- BFW is de uiting van de inzichten van begrotingsfederalisme toegepast op de federale staat
België, die in feite grondwettelijk gezien eigenlijk nog maar een federale staat is sinds 1993,
maar vanaf 1970, had men al manieren om de toen opgerichte cultuurraden te financieren. Ik
3
