Samenvatting
Samenvatting Linguïstiek
- Vak
- Linguistiek
- Instelling
- Thomas More Hogeschool (tmhs)
Deze samenvatting is gebaseerd op alle hoorcolleges en slides van het vak gegeven door Catherine Cornette.
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 92 pagina's
Voorbeeld 10 van de 92 pagina's
In winkelwagen1 beoordeling
Door: maximevanreeth • 3 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
LinguïstiekALGEMENE LEERDOELEN ...................................................................................................................................................... 5
STUDIEMATERIAAL............................................................................................................................................................... 5
LINGUÏSTIEK: INVALSHOEKEN ............................................................................................................................................... 5
LINGUÏSTIEK = TAALWETENSCHAPPEN .................................................................................................................................. 5
WAT .................................................................................................................................................................................................. 5
BLOOTLEGGEN VAN ............................................................................................................................................................................... 5
TAAL EN VERMOGEN: SOORTEN TALEN ................................................................................................................................. 6
MENSELIJKE NATUURLIJKE TALEN .............................................................................................................................................................. 6
TAAL EN TAALVERMOGEN: MENSELIJKE TAAL ....................................................................................................................... 6
KENMERK: CREATIEF .............................................................................................................................................................................. 6
KENMERK: INTERACTIEF ......................................................................................................................................................................... 6
KENMERK: SPONTAAN ............................................................................................................................................................................ 6
KENMERK: WILLEKEURIG ........................................................................................................................................................................ 6
KENMERK: CONVENTIONEEL .................................................................................................................................................................... 7
GESPROKEN VERSUS GESCHREVEN TAAL..................................................................................................................................................... 7
Voorbeelden ................................................................................................................................................................................ 7
VERBALE VS NON-VERBALE COMMUNICATIE ............................................................................................................................................... 7
Verbal communicatie .................................................................................................................................................................. 7
Non-verbale communicatie ......................................................................................................................................................... 8
GEBARENTAAL ...................................................................................................................................................................................... 8
TAALVARIATIES EN MEERTALIGHEID........................................................................................................................................................... 8
TAALVARIATIES ..................................................................................................................................................................................... 9
Standaardtaal ............................................................................................................................................................................. 9
Dialecten ..................................................................................................................................................................................... 9
Op alle linguïstische niveaus ....................................................................................................................................................... 9
Meertaligheid .............................................................................................................................................................................. 9
Status van het Nederlands ........................................................................................................................................................ 10
Taalgemeenschappen ............................................................................................................................................................... 10
Verschillende taalfamilies ......................................................................................................................................................... 10
Oertaal? .................................................................................................................................................................................... 10
Meertaligheid: enkele interessante onderzoeken ..................................................................................................................... 10
Taalontwikkeling ....................................................................................................................................................................... 11
Nature-nurture debat................................................................................................................................................................ 11
TAAL EN TAALVERMOGEN: KUNSTTALEN ............................................................................................................................ 11
ENCRYPTIE ......................................................................................................................................................................................... 11
COMPUTER TALEN MENSELIJKE TALEN ............................................................................................................................................. 12
DIERENTALEN ..................................................................................................................................................................................... 12
Dieren communiceren ............................................................................................................................................................... 12
TAAL EN DENKEN ............................................................................................................................................................... 12
COMPLEX OM 2 TE ONDERSCHEIDEN ....................................................................................................................................................... 12
TAAL EN DENKEN: HISTORIEK ............................................................................................................................................. 13
Beïnvloedt taal ons denken of bepaalt taal ons denken? ......................................................................................................... 13
Hoe is taal gepresenteerd? ....................................................................................................................................................... 13
Indexaliteitsprincipe .................................................................................................................................................................. 14
Inconiciteitsprincipe .................................................................................................................................................................. 14
Symbolisch principe ................................................................................................................................................................... 15
UNIVERSELE GRAMMATICA .................................................................................................................................................................... 15
Noam Chomsky ......................................................................................................................................................................... 15
TAAL EN DENKEN: CULTUUR ............................................................................................................................................... 15
TAAL EN TAALVERMOGEN: TAALGEBRUIKER ....................................................................................................................... 16
Kennis van het taalsysteem ...................................................................................................................................................... 16
1
, Kennis van de wereld ................................................................................................................................................................ 16
Kennis van taalgebruikssituaties............................................................................................................................................... 16
Taalbegrip (taalverwerking) ..................................................................................................................................................... 16
Zinsbegrip .................................................................................................................................................................................. 16
Taalproductie ............................................................................................................................................................................ 17
Taalbegrip en taalproductie...................................................................................................................................................... 17
TAAL EN VERMOGEN: COMMUNICATIE ............................................................................................................................... 17
Communicatie en logopedie ..................................................................................................................................................... 18
Communicatiemodel ................................................................................................................................................................. 18
LINGUÏSTISCHE NIVEAU: FONETIEK EN FONOLOGIE ............................................................................................................. 21
COMMUNICATIEMODEL: FONETIEK ......................................................................................................................................................... 21
FONOLOGIE ........................................................................................................................................................................................ 21
FONETIEK: KLANKLEER (P75 HANDBOEK) ................................................................................................................................................. 22
FONETISCH SCHRIFT ............................................................................................................................................................................. 22
IPA: toepassingen...................................................................................................................................................................... 22
Klinkers ...................................................................................................................................................................................... 23
Tweeklanken ............................................................................................................................................................................. 23
Medeklinkers ............................................................................................................................................................................. 23
ARTICULATORISCHE FONETIEK: VOCALEN ........................................................................................................................... 24
VOCALEN .......................................................................................................................................................................................... 24
Anatomie van de spraakorganen (precognita) (op te frissen) .................................................................................................. 24
Actieve VS passieve articulatoren ............................................................................................................................................. 25
Unieke beschrijving van klinkers ............................................................................................................................................... 26
Intrinsiek lange VS korte vocalen .............................................................................................................................................. 26
Korte gesloten en lange gesloten vocalen ................................................................................................................................ 27
Korte en lange vreemde vocalen............................................................................................................................................... 27
Geronde en ongeronde vocalen ................................................................................................................................................ 27
Gespannen en ongespannen vocalen ....................................................................................................................................... 27
TWEEKLANKEN.................................................................................................................................................................................... 27
FONETIEK........................................................................................................................................................................... 28
FASE IN HET SPREEKPROCES ................................................................................................................................................................... 28
Bron van de luchtstroom ........................................................................................................................................................... 28
De richting van de luchtstroom ................................................................................................................................................. 28
De activiteit van de stemplooien (stembanden) ....................................................................................................................... 29
De plaats van articulatie ........................................................................................................................................................... 29
Positie van het zachte gehemelte ............................................................................................................................................. 29
Wijze van articulatie ................................................................................................................................................................. 29
BESLUIT ..................................................................................................................................................................................... 30
HOOFDKLASSEN .................................................................................................................................................................................. 30
Occlusieven ............................................................................................................................................................................... 30
Fricatieven ................................................................................................................................................................................. 30
Nasalen ..................................................................................................................................................................................... 31
KLEINERE KLASSEN ............................................................................................................................................................................... 31
Affricaten (combinatie van een occlusief en een fricatief) ....................................................................................................... 31
Semi-vocalen of approximanten ............................................................................................................................................... 32
Trilklanken ................................................................................................................................................................................. 32
Lateralen/liquida ....................................................................................................................................................................... 32
ANDERE WIJZE VAN ARTICULATIE............................................................................................................................................................ 32
Klank die niet voorkomt in het Nederlands ............................................................................................................................... 32
ANDERE BRON OF RICHTING VAN LUCHTSTROOM ...................................................................................................................................... 33
FONETIEK: AKOESTIEK VAN VOCALEN EN DIFTONGEN ......................................................................................................... 33
AKOESTISCHE FONETIEK........................................................................................................................................................................ 33
AKOESTISCHE KENMERKEN VAN VOCALEN................................................................................................................................................. 34
INTERACTIE TIJD – INTENSITEIT ............................................................................................................................................................... 34
Voorbeeld golfvorm .................................................................................................................................................................. 34
INTERACTIE FREQUENTIE - INTENSITEIT .................................................................................................................................................... 34
Formanten ................................................................................................................................................................................. 35
2
, Vocaaldifferentiatie .................................................................................................................................................................. 35
FORMANTE REGELS .............................................................................................................................................................................. 35
INTRINSIEKE AKOESTISCHE KENMERKEN ................................................................................................................................................... 35
ORALE VS NASALE VOCALEN .................................................................................................................................................................. 36
VOCALEN VS DIGTONGEN ..................................................................................................................................................................... 36
INTERACTIE TIJD & FREQUENTIE ............................................................................................................................................................. 36
INTERACTIE FREQUENTIE EN INTENSITEIT .................................................................................................................................................. 37
OCCLUSIEEN ....................................................................................................................................................................................... 37
FRICATIEVEN (MEDEKLINKER MET WRIJVING) ............................................................................................................................................ 38
NASALEN ........................................................................................................................................................................................... 38
AFFRICATEN ....................................................................................................................................................................................... 38
SEMI-VOCALEN ................................................................................................................................................................................... 38
TRILKLANKEN – RATELAARS ................................................................................................................................................................... 39
LATERALEN ........................................................................................................................................................................................ 39
FONETIEK: PERCEPTIE VAN SPRAAKGELUID ......................................................................................................................... 39
VERWERKINGSPROCESSEN ..................................................................................................................................................................... 39
Identificatie via segmentatie .................................................................................................................................................... 39
Integreren en afwegen van informatie ..................................................................................................................................... 40
Normalisatie .............................................................................................................................................................................. 41
Auditieve illusies ........................................................................................................................................................................ 41
FONOLOGIE: BASISBEGRIPPEN ............................................................................................................................................ 42
FONETIEK VS FONOLOGIE: COARTICULATIE ............................................................................................................................................... 42
FONEMEN EN MINIMALE PAREN ............................................................................................................................................................. 43
Minimale paren ......................................................................................................................................................................... 43
ALLOFONEN ....................................................................................................................................................................................... 44
Allofonen in vrije variatie .......................................................................................................................................................... 44
Allofonen in complementaire variatie....................................................................................................................................... 44
SEGMENTALE FONOLOGIE: DISINCTIEVE KENMERKEN (DISTINCTIF FEATURES .................................................................................................... 45
Distinctieve kenmerken van fonemen ....................................................................................................................................... 45
HOOFDKENMERKEN (MAJOR CLASS FEUTURES).......................................................................................................................................... 46
KENMEREN VAN ARTICULATIEWIJZE ......................................................................................................................................................... 47
KENMERKEN VAN ARTICULATIEPLAATS ..................................................................................................................................................... 47
Featurematrix van vocalen ....................................................................................................................................................... 48
FEATURE GEOMETRIE ........................................................................................................................................................................... 49
REDUNDANTIE .................................................................................................................................................................................... 49
SUPRASEGMENTALE FONOLOIGE : PROSODIE ............................................................................................................................................. 49
PROSODIE EN REDUNDANTIE.................................................................................................................................................................. 49
Linguïstsiche VS expressieve prosodie ...................................................................................................................................... 49
NATURE VS NURTURE .......................................................................................................................................................................... 50
ROLLEN VAN PROSODIE......................................................................................................................................................................... 50
Rol van de prosodie: toepassingsgebieden ............................................................................................................................... 51
SEGMENTALE FONOLOGIE: FONOLOGISCHE REGELS ............................................................................................................ 51
FONOLOGISCHE VS MORFOLOGISCHE REGELS ........................................................................................................................................... 51
ASSIMILATIE VAN DE STEM .................................................................................................................................................................... 52
INTERACTIE FD – PA - RA .................................................................................................................................................................... 53
ASSIMILATIE VAN PLAATS: NASALE ASSIMILATIE ......................................................................................................................................... 53
INSERTIE MET BEHULP VAN HIAATREGELS ................................................................................................................................................. 54
DELETIE MBV DEGEMINATIEREGELS ......................................................................................................................................................... 54
SEGMENTALE FONOLIGIE: CONNECTED SPEECH ................................................................................................................... 55
FRICATIVE VOICING .............................................................................................................................................................................. 55
REDUCTIE .......................................................................................................................................................................................... 55
DELETIE ............................................................................................................................................................................................. 55
INSERTIE............................................................................................................................................................................................ 55
FONOLOGIE: KLANKGROEPEN ............................................................................................................................................. 56
KLANKAFWIJKINGEN............................................................................................................................................................................. 56
FONEMEN EN FRAFEMEN ...................................................................................................................................................................... 56
MEERTALIGHEID .................................................................................................................................................................................. 57
3
, LINK MET ANDERE LINGUISTISCHE NIVEAUS: TAAL/SPRAAK/STEM ................................................................................................................. 58
LINGUÏSTSICHE NIVEAUS: MORFOLOGIE.............................................................................................................................. 61
MORFOLOGIE: FUNCTIES ....................................................................................................................................................................... 61
Lexicale morfologie: taal is productief ...................................................................................................................................... 61
WOORDEN VORMEN ............................................................................................................................................................................ 62
Composita = samenstelling ....................................................................................................................................................... 63
Derivatie = afleiding .................................................................................................................................................................. 64
Samenstellende afleiding .......................................................................................................................................................... 65
Conversie ................................................................................................................................................................................... 65
Woordversmelingen .................................................................................................................................................................. 65
Afkapping .................................................................................................................................................................................. 65
Acronym .................................................................................................................................................................................... 65
WOORDEN BEWERKEN ......................................................................................................................................................................... 65
Flexionele morfologie................................................................................................................................................................ 65
WOORDEN OVERNEMEN ....................................................................................................................................................................... 66
Ontlening................................................................................................................................................................................... 66
NORMALE VERSPREKINGEN ................................................................................................................................................................... 67
MORFOLOGIE EN MEERTALIGHEID (LEZEN NIET DIRECT VOOR EXAMEN) ......................................................................................................... 68
LINK MET DE ANDERE LINGUÏSTISCHE NIVEAUS .......................................................................................................................................... 68
SEMANTIEK/LEXICOLOGIE .................................................................................................................................................. 69
WOORDVORM EN WOORDBETEKENIS...................................................................................................................................................... 69
Mentaal lexicon......................................................................................................................................................................... 70
BETEKENIS SCHRIJVEN .......................................................................................................................................................................... 71
Lemma en lexeem ..................................................................................................................................................................... 71
Incrementele verwerking .......................................................................................................................................................... 73
Versprekingen en fouten ........................................................................................................................................................... 74
BETEKENIS STRUCTUREREN ................................................................................................................................................................... 74
BETEKENISRELATIES ............................................................................................................................................................................. 75
SEMANTIEK EN MEERTALIGHEID ............................................................................................................................................................. 76
LINK MET ANDERE LINGUÏSTSICHE NIVEAUS .............................................................................................................................................. 76
Semantiek en syntaxis ............................................................................................................................................................... 76
Semantiek en morfologie .......................................................................................................................................................... 77
SYNTAXIS ........................................................................................................................................................................... 77
BEGRIPSOMSCHRIJVING ........................................................................................................................................................................ 77
WOORDKLASSEN ................................................................................................................................................................................. 78
WERKWOORDEN ................................................................................................................................................................................. 78
WOORDGROEPEN ................................................................................................................................................................................ 79
Soorten constiuenten ................................................................................................................................................................ 80
VAN WOORDGROEPEN TOT ZINNEN......................................................................................................................................................... 81
ZINNEN ............................................................................................................................................................................................. 82
Gelaagdheid van een zin ........................................................................................................................................................... 82
ZINNEN DIE AFWIJKEN .......................................................................................................................................................................... 83
Pathologische afwijkingen ........................................................................................................................................................ 83
RELATIES TUSSEN ZINNEN ...................................................................................................................................................................... 84
MEERTALIGHEID .................................................................................................................................................................................. 84
Grammatica .............................................................................................................................................................................. 85
PRAGMATIEK ..................................................................................................................................................................... 85
VAN ZINNEN TOT CONTEXT .................................................................................................................................................................... 85
DISCOURS .......................................................................................................................................................................................... 86
Taal-in-gebruik .......................................................................................................................................................................... 86
Schematische voorstelling van discours .................................................................................................................................... 88
Voorwaarden van een geslaagd discours ................................................................................................................................. 88
Mogelijke valkuilen van een discours........................................................................................................................................ 89
PRAGMATISCHE GEPASTHEID ................................................................................................................................................................. 89
TAALUITINGEN – TAALHANDELINGEN ...................................................................................................................................................... 90
4
,ALGEMENE LEERDOELEN
− Omschrijven van het verschijnsel ‘taal’ en onderscheiden van ‘spraak’.
− Kennen van de hiërarchische structuur van taal en gebruiken van de begrippen uit de fonologie,
semantiek/lexicologie, morfologie, syntaxis en pragmatiek.
− Begrijpen van inzichten in de linguïstiek voor zover relevant voor voorlichting aan en diagnostiek en
behandeling van cliënten (en omgeving) met spraak- en taalstoornissen.
− Integreren van deze kennis in logopedische en audiologische interventies bij cliënten met spraak-
taalstoornissen.
− Toepassen van het IPA.
STUDIEMATERIAAL
− Powerpoint presentaties
− Cursustekst: Vandenborre, D. (2018). Linguïstiek. Leuven: Acco.
− Handboek: Smessaert, H., & Decoster, W. (2018). Basisbegrippen fonetiek en fonologie. Leuven: Acco.
− Extra algmene info:
o Dirven, R. & Verspoor, M. (red) (2001). Cognitieve inleiding tot taal en taalwetenschap, Leuven:
uitgeverij Acco.
o Baker, A.E., Don, J., & Hengeveld, K. (2013). Taal en taalwetenschap.
− West-Sussex, UK: Wiley-Blackwell.
− Mondelinge toevoegingen tijdens hoorcolleges
LINGUÏSTIEK: INVALSHOEKEN
− Kenmerken van de menselijke natuurlijke taal
Taalvermogen Taalregels die mensen ‘in hun hoofd’ hebben. Is er
een verschil tussen taal en denken?
Taalgebruiker Manier waarop taalvermogen functioneert en
wordt toegepast (met o.a. communicatiemodel.)
Taalverwerving Hoe leert iemand een taal en welke processen
spelen daarbij een rol? (zie hiervoor ook OPO
‘communicatieve ontwikkeling’)
LINGUÏSTIEK = TAALWETENSCHAPPEN
WAT
− Studie van taal als algemeen menselijk verschijnsel
o Wat is taal?
− Expliciteren van grammaticale regels van taal:
o Universele regels
o Taalspecifieke regels (m.b. Nederlands)
− Grammatica = onbewuste kennis die mensen hebben over taal
o Het is kennis van een abstract systeem
o Talen hebben een bepaalde structuur (universalia)
BLOOTLEGGEN VAN
− Universele grammatica
o Principes, eigenschappen die vastliggen voor alle talen
− Taalspecifieke grammatica
o Parameters, eigenschappen die per taal kunnen verschillen
5
,TAAL EN VERMOGEN: SOORTEN TALEN
MENSELIJKE NATUURLIJKE TALEN
− Typsiche kenmerken
− Gesproken en geschreven taal
− Verbaal, non-verbaal en gebarentaal
− Taalvariaties en meertaligheid
− Taalontwikkeling
+ Kunsttalen + Computertalen + Dierentalen
TAAL EN TAALVERMOGEN: MENSELIJKE TAAL
KENMERK: CREATIEF
− Mensen kunnen (met beperkte set van regels)
o Hun woordenschat aanpassen
o Steeds nieuwe (mogelijke unieke) zinnen maken
− Veel variatie mogelijk
o In zinslengte
o In woordgebruik: afhankelijk van onderwerp/situatie, ander jargon
o BV. Wetteksten bestaan doorgaans uit zeer lange zinnen die moeilijk te vatten zijn.
KENMERK: INTERACTIEF
− Taal is het communicatiemiddel bij uitstek!
− Taal is sociaal materiaal waarin we:
o Cultuur vormgeven
o Maatschappij organiseren
− Taal is een sociaal gebeuren
o Wisselwerking – Actie <-> reactie –
Onderzoek: glimlachende moeder als reactie op baby-gebrabbel
Resultaat: baby leert sneller en beter praten
o Afstemmen taal op gesprekspartner
KENMERK: SPONTAAN
− Geen directe aanleiding of stimulus nodig
− Op elk moment over van alles en nog wat praten
− Onafhankelijk van ‘hier en nu’
− ‘taal’ is ook spontaan ontstaan en niet gemaakt!
KENMERK: WILLEKEURIG
− Er is een arbitraire relatie tussen vorm en betekenis
o Geen logische verband tussen vorm en betekenis
o Verband wordt geleerd: vis of poisson of fish
− De relatie is conventioneel
o Impliciete afspraak tussen sprekers van dezelfde taal
o Bv. ‘Noord’
Klankpatroon geen relatie met betekenis ‘aangeduide windrichting’
− Uitzondering: onomatopeeën of klanknabootsende woorden
o Bv. Kukeleku, niezen en tsjilpen
o Bv. Link met andere talen: coockadoodledoo, kukuriku
o Waar de vorm de betekenis weerspiegelt
− Uitzondering: gebarentaal
6
, o De vorm van een relatief groot aantal woorden is niet arbitrair, ongeveer 1/3 van de
gebaren is iconisch (en 2/3 willekeurig)
KENMERK: CONVENTIONEEL
− Taal behoort niet tot één individu
− Betekenissen kunnen niet zomaar gewijzigd worden
− 4 kenmerken zijn universalia (= kenmerk van alle talen)
− Maken deel uit van de competence van de taalgebruiker
o Complex in kaart te brengen, want deels onbewust en uitgebreid -> wat is universeel en wat
is taalspecifiek?
o Impliceert grammatica = set van regels over fonologie + morfosyntaxis + semantiek
o Competence = universeel + taalspecifiek
− Performance = taalgebruik in bepaalde situatie
o Zichtbaar in versprekingen, gekozen registers, ellipsen
GESPROKEN VERSUS GESCHREVEN TAAL
− Alle talen worden gesproken
− Niet alle talen worden geschreven.
− Niet alle talen hebben een even rijke woordenschat
− In de geschreven vorm zijn verschillende systemen te onderscheiden, waarbij:
o Tendens naar schriftsysteem gebaseerd op kleinere taaleenheden.
o Oudste schriftvormen gebaseerd op pictogrammen
o Recentste schriftvormen gebaseerd op klanken
Voorbeelden
− Pictogrammen van Azteken
− Logogrammen
− Fonogrammen
− Syllabeschrift
− Alfabetisch schrift
VERBALE VS NON-VERBALE COMMUNICATIE
Verbal communicatie
− Verbaal: mondelinge communicatie impliceert: spraak begrip
− Verbaal: veronderstelt: spraakverstaandbaarheid, spraakverstaan en begrijpelijk
o Spraakverstaanbaarheid: duidelijke uitspraak van de klanken
o Spraakverstaan: goed capteren van de klanken
7
, o Begrijpelijkheid: de betekenis achter de klankstroom vatten
Non-verbale communicatie
− Communicatie zonder woorden
− Voorbeelden:
o Handgebaren
o Lichaamshouding
o Gezichtsuitdrukking (al dan niet samen met een verbale boodschap)
o Bv. Afstand verschilt tussen culturen
− Non-verbale communicatie is beperkter (in aantal en toepassingsmogelijkheden) dan verbal
o Combinatie van gebaren leidt meestal niet tot een andere betekenis
o Bevat geen grammatica
o De betekenis van één gebaar kan wel variëren afhankelijk van context en gebruiker
“Een communicatief signaal krijgt zijn betekenis in een sociale context,” aldus Stolk.
“Die sociale context bepaalt of twee vingers in de lucht betekent
• dat je een vredesteken maakt
• dat je twee biertjes wilt
• of dat je die vingers misschien bezeerd hebt tijdens het klussen.”
− non-verbale communicatie: niet alleen mondeling, ook schriftelijk emoticons
GEBARENTAAL
Gebarentaal
− volwaardige taal
− niet hetzelfde als gesproken taal
o mondaliteit: visueel – manueel
o iconiciteit: bij ca 1/3 tekens is er een verband vorm-betekenis
− met gesproken taal
o spontaan, creatief en interactief
o bevat een grammaticale structuur
o Heeft universele kenmerken
Het gebruik van de gebarenruimte
Simulaniteït
Gebruk van non-manuele signalen
o Heeft taalspecifiek kenmerken
TAALVARIATIES EN MEERTALIGHEID
− Wat zijn variaties en wat zijn verschillende talen?
o Niet te bepalen door puur linguïstische argumenten
o Wel door oordeel en gedrag van sprekers en politieke situatie
Noors en Deens gelijken sterk op elkaar, toch twee talen
8
, − Alle talen zijn gelijkwaardig
o Qua complexiteit en opbouw
o Maatschappelijke visie beïnvloedt het gevoel van gelijkwaardigheid
TAALVARIATIES
− Taal is geen homogene eenheid, maar kent veel variatie
− Taal varieert regionaal, sociaal en historisch
o Regio: Kempisch VS Limburgs, Nederlands VS Vlaams
o Sociaal: arbeider VS professor, jongeren VS ouderen
o Historisch: Nederland suit 1918 VS Nederlands 2018
− Van taalvariaties
− … slide 34
Standaardtaal
o Correcte variatie ovv woordenschat, zinsbouw, spelling en uitspraak
o Variatie door overheid, media en onderwijs gebruikt
o Vastgelegd in woordenboeken
Dialecten
o Enkel een gesproken vorm
o Beperkte verspreiding
o Tegenwoordig eerder regiolect dan dialect
Op alle linguïstische niveaus
o Klank
Bv. Antwerps VS Westvlaamse
o Woord
Boke VS studje
Edoch VS maar
o Zin
Oud-Nederlands: ‘hebben olle vogela nestas hagunnan hinase hic enda thu’
o Gebruik
Taal op een fuif VS Bachelorproef
Meertaligheid
o Ook hier variaties tussen talen merkbaar op alle linguïstische niveaus
Klank engelse ‘th’ in ‘there of thick’
Woord frans ‘table à manger’ VS eettafel, de/het maar in turks geen lidwoorden
Zin Mangia VS hij/zij eet (persoonvorm andere plaats)
Gebruik japanner VS Vlamingen (over het inkomen praten, is een groot verschil
o Status van een taal wordt bepaald door toepassingsdomeinen
o Wanneer spreken mensen een taal?
Bij vrienden of familie
Op school, werk
Als ze naar het nieuws kijken
Als ze een boek lezen
o Status wordt bepaald door hoe makkelijk ze andere talen toelaten in hun omgeving.
9
, Status van het Nederlands
o 23 miljoen moedertaalsprekers
o Soorten
Belgisch-Nederlands
Nederlands – Nederlands
Surinaams-Nederlands
Antilliaans – Nederlands
o Oorzaak: thuis, school/werk, omgeving bepalend
o Groot deel van de bevolking is tweetalig
Taalgemeenschappen
o Taalcontact: verschillende opties
Deel spreekt taal A, deel taal B lingua franca
Beide groepen spreken taal A en taal B
Deel spreekt taal A en deel spreekt taal A en B
o Taalbeïnvloeding
Creools (combinatie van samenkomen van culturele talen)
Pidgin (mengeling van 2 talen zonder grammatica) en dat evolueert naar een creools taal, waar
wel grammatica bijzit
o Bestaat er zoiets als een oertaal?
Hoe, waar, wanneer is taal ontstaan?
Vermoedelijk op een aantal plaatsen grondtalen taalfamilies
Verschillende taalfamilies
o Indo-Europese talen: 150 talen in 10 subfamilies
o Subfamilies
Germaans
Romans
Slavisch
Batisch
Oertaal?
o Mens is enige wezen dat taal gebruikt
o Wat heeft daartoe geleid? Welke organen zijn noodzakelijk om te komen tot taal?
Bouw van schedel
Plaats van strottenhoofd
Van viervoeter naar tweevoeter
Taal- en denkvermogen
Nog veel vragen blijven onbeantwoord!
Meertaligheid: enkele interessante onderzoeken
− Je blik op de werkelijkheid verandert mee met de talen die je spreekt
o Het switchen tussen talen maakt je brein flexible
o Breintraining op latere leefdtijd heel wat voordelen
− Termen voor ‘geuren’ en ‘kleuren’
o Het niet kunnen benoemen van geuren is cultureel bepaald
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manonduwel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 64438 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen