Verzekeringsrecht
Twee handboeken
Ø Deel algemene beginselen: zeker goed kennen
Wet 4 april 2014 betreffende de verzekeringen.
Ø Mag gebruikt worden op het examen
Ø Zeer omvangrijke wet
Ø PDF op canvas!
Examenvorm: schriftelijk examen (meerkeuze) op afstand
1
,Inhoudsopgave
DEEL I Regels gemeenschappelijk aan alle soorten verzekeringen ................................................................... 7
Hoofdstuk 1 Verzekeringsovereenkomst p 3................................................................................................... 7
Afdeling 2 Wezenlijke bestanddelen p 5 ............................................................................................................ 7
§ 1 Het Risico p 5 ........................................................................................................................................... 8
§ 2 Verzekerbaar belang p 11 ...................................................................................................................... 10
§ 3 Premie p 13 ........................................................................................................................................... 11
§ 4 Verzekeringsprestatie p 19 .................................................................................................................... 12
Afdeling 3 Verzekering tegen premie versus onderlinge verzekering p 19 ....................................................... 13
Afdeling 4 Toepasselijke wetgeving p 21 ......................................................................................................... 13
§ 1 Wet van 14 april 2014 betreffende de verzekeringen p 21 ................................................................... 13
§ 2 Burgerlijk wetboek p 25......................................................................................................................... 14
§ 3 WER, marktpraktijken en consumentenbescherming p 25 ................................................................... 14
§ 4 Wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie p 26 ............................. 14
§5 Wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van discriminatie tussen vrouwen en mannen p 28 .................... 14
Hoofdstuk 2: Totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst p 35 ......................................................... 14
Afdeling 1 Gemeenrechtelijke beginselen p 35 ................................................................................................ 14
§ 1 Toestemming p 36 ................................................................................................................................. 15
§ 2 De bekwaamheid p 38 ........................................................................................................................... 15
§ 3 Het voorwerp p 39................................................................................................................................. 16
§ 4 De oorzaak p 41 ..................................................................................................................................... 16
Afdeling 2 Het verzekeringsvoorstel, de verzekeringsaanvraag en de vooraf getekende polis p 41 ................ 16
§ 1 Het verzekeringsvoorstel p 41 ............................................................................................................... 16
§ 2 De verzekeringsaanvraag p 43 ............................................................................................................... 17
§ 3 De vooraf getekende polis p 45 ............................................................................................................. 17
§ 4 Aanbod uitgaande van de verzekeringsnemer p 46 .............................................................................. 18
§ 5 De verzekeringsovereenkomst op afstand p 46 .................................................................................... 18
Hoofdstuk 3 Bewijs en interpretatie van de verzekeringsovereenkomst p 49 ............................................... 18
Afdeling 1 Bewijs p 49 ...................................................................................................................................... 18
§ 1 Tussen partijen p 49 .............................................................................................................................. 19
§ 2 Jegens derden p 53 ................................................................................................................................ 20
Afdeling 2 Interpretatie p 54 ............................................................................................................................ 20
Hoofdstuk 4 Verplichtingen van de verzekeringnemer p 57 .......................................................................... 21
Afdeling 1 Juiste opgave van het risico ............................................................................................................ 21
§ 1 Het beginsel van de spontane mededelingsplicht p 57 ......................................................................... 21
§ 2 Door de verzekeraar gekende omstandigheden p 60 ........................................................................... 22
§ 3 Vragenlijst p 61 ...................................................................................................................................... 22
§ 4 Sanctionering p 63 ................................................................................................................................. 22
Afdeling 2 Betaling van de premie p 70 ........................................................................................................... 25
§ 1 Wanneer? p 70 ...................................................................................................................................... 25
§ 2 Door wie/ Schuldenaar? p 70 ................................................................................................................ 25
§ 3 Aan wie? p 71 ........................................................................................................................................ 25
§ 4 Kenmerken premieschuld p 72 .............................................................................................................. 26
§ 5 Sanctionering p 73 ................................................................................................................................. 26
Afdeling 3 Aangifte van risicoverzwaring p 76 ................................................................................................. 27
§ 1 Begrip p 76............................................................................................................................................. 28
2
, § 2 Mededelingsplicht p 79 ......................................................................................................................... 28
§ 3 Sanctionering p 81 ................................................................................................................................. 29
§ 4 Risicovermindering p 82 ........................................................................................................................ 30
Afdeling 4 Maatregelen ter voorkoming en beperking van de schade – reddingskosten p 83 ........................ 30
§ 1 Beperking van de ontstane schade p 83 ................................................................................................ 31
§ 2 Voorkoming van schadegeval p 86 ........................................................................................................ 32
Afdeling 5 Melding van schadegeval p 88 ........................................................................................................ 32
Hoofdstuk 5 Verplichting van de verzekeraar p 93 ........................................................................................ 33
Afdeling 1 De verzekeringsprestatie p 93 ......................................................................................................... 33
§ 1 Te leveren bewijs p 93 ........................................................................................................................... 34
§ 2 Uitsluitingen p 95 .................................................................................................................................. 34
§ 3 Verval van recht p 96 ............................................................................................................................. 34
§ 4 Bewijslast inzake uitsluiting en verval van recht p 98 ........................................................................... 35
Afdeling 2 Bevrijdingsgronden p 99 ................................................................................................................. 35
§ 1 Opzet p 99 ............................................................................................................................................. 35
§ 2 Grove schuld p 106 ................................................................................................................................ 37
§ 3 Oorlog, burgeroorlog, gelijkaardige feiten en catastrofale risico’s p 110 ............................................. 38
§ 4 Terrorisme p 114 ................................................................................................................................... 38
Hoofdstuk 6 Einde van de verzekeringsovereenkomst p 121......................................................................... 38
Afdeling 1 Duur p 121 ...................................................................................................................................... 39
§ 1 Algemene regel p 121 ............................................................................................................................ 39
§ 2 Bij tariefwijziging p 122 ......................................................................................................................... 39
§ 3 Bij eenzijdige wijziging van de polisvoorwaarden p 124 ....................................................................... 40
§ 4 Afwijkingen van de maximumduurregeling van één jaar p 125 ............................................................ 40
Afdeling 2 Opzegging na schadegeval p 128.................................................................................................... 42
Afdeling 3 Nietigheid en ontbinding p 131 ....................................................................................................... 43
Afdeling 4 Insolventie en vereffening van de verzekeringnemer p 133 ............................................................ 44
§ 1 Faillissement p 133 ................................................................................................................................ 44
§ 2 Gerechtelijke reorganisatie p 138 ......................................................................................................... 45
§ 3 Vereffening p 141 .................................................................................................................................. 45
Hoofdstuk 7 Contentieux/ Geschillenregeling p 143 ..................................................................................... 45
Afdeling 1 De verjaring p 143 ........................................................................................................................... 46
§ 1 Welke vorderingen? p 144 .................................................................................................................... 46
§ 2 Vertrekpunt van de verjaringstermijn p 145 ......................................................................................... 46
§ 3 Schorsing en stuiting p 147.................................................................................................................... 47
Afdeling 2 Territoriaal bevoegde rechtbank p 150 ........................................................................................... 48
Afdeling 3 Scheidsrechtelijke bedingen (arbitrage) p 152 ................................................................................ 48
Hoofdstuk 8 Medeverzekering en herverzekering p 155 ............................................................................... 49
Afdeling 1 Medeverzekering p 155................................................................................................................... 49
Afdeling 2 Herverzekering p 157 ...................................................................................................................... 50
DEEL II Regels eigen aan de verschillende soorten van verzekeringen ........................................................... 51
Hoofdstuk 1 Regels eigen aan schadeverzekeringen (zaak- en aansprakelijkheidsverzekeringen) p 161 ........ 51
Afdeling 1 Verzekerbaar belang p 161 ............................................................................................................. 52
Afdeling 2 Indemnitair beginsel p 162.............................................................................................................. 52
3
, Afdeling 3 Indeplaatsstelling (Subrogatie) p 162 ............................................................................................. 52
§ 1 Wettelijke regeling p 165 ...................................................................................................................... 53
§ 2 Tegenwerpelijke excepties p 169 .......................................................................................................... 54
Afdeling 4 Oververzekering p 170 .................................................................................................................... 54
§ 1 Oververzekering te kwader trouw p 171 ............................................................................................... 55
§ 2 Oververzekering te goeder trouw p 171 ............................................................................................... 55
Afdeling 5 Samenloop of pluraliteit van verzekeringen p 173 .......................................................................... 56
§ 1 Begrip p 173........................................................................................................................................... 56
§ 2 Welke verzekeraar aanspreken? p 174 ................................................................................................. 56
§ 3 Verdeling van de schadelast? p 175 ...................................................................................................... 57
Afdeling 6 Onderverzekering p 178 .................................................................................................................. 59
Afdeling 7 Overgang ingevolge overlijden p 180.............................................................................................. 60
§ 1 Algemene regel p 180 ............................................................................................................................ 60
§ 2 Overeenkomsten intuitu personae p 181.............................................................................................. 60
Hoofdstuk 2 Regels eigen aan zaakverzekeringen p 183................................................................................ 61
Afdeling 1 Waardebepaling p 183.................................................................................................................... 61
Afdeling 2 Overdracht onder de levenden p 186 .............................................................................................. 62
§ 1 Onroerende goederen p 186 ................................................................................................................. 62
§ 2 Roerende goederen p 187 ..................................................................................................................... 62
Afdeling 3 Zakelijke subrogatie ten voordele van hypothecaire en bevoorrechte schuldeisers p 188 ............. 63
Afdeling 4 Voorrecht van de verzekeraar p 190 ............................................................................................... 63
Hoofdstuk 3 Regels eigen aan aansprakelijkheidsverzekeringen p 193.......................................................... 63
Afdeling 1 Gedekte schade en posterioriteitsdekking p 194 ............................................................................ 64
§ 1 De algemene regel p 194 ....................................................................................................................... 64
§ 2 De uitzonderingsregeling p 195 ............................................................................................................. 64
§ 3 De voorgevallen schade (Loss Occurence) p 197................................................................................... 65
§ 4 Het instellen van de aansprakelijkheidsvordering (Claims made) p 200 ............................................... 65
§ 5 Posterioriteitsdekking en verjaring p 202.............................................................................................. 66
Afdeling 2 Leiding van het geschil p 204 .......................................................................................................... 67
Afdeling 3 Door de verzekeraar verschuldigde schadevergoeding p 209 ......................................................... 68
§ 1 Betaling van de hoofdsom, interesten en (gerechts)kosten p 210........................................................ 68
§ 2 Vrij beschikkingsrecht over de schadevergoeding p 212....................................................................... 69
§ 3 Kwitantie ter afrekening p 212 .............................................................................................................. 69
Afdeling 4 Eigen recht van de benadeelde (rechtstreekse vordering) p 217 .................................................... 70
§ 1 Begrip p 217........................................................................................................................................... 70
§ 2 Gevolgen ten aanzien van het voorrecht ingesteld door artikel 20, 9° Hyp. W. p 219.......................... 71
Afdeling 5 Tegenwerpelijke excepties en verhaalrecht (regresvordering) van de verzekeraar tegen de
verzekeringnemer of de verzekerde p 222 ....................................................................................................... 72
§ 1 Verplichte aansprakelijkheidsverzekeringen p 222 ............................................................................... 72
§ 2 Niet verplichte aansprakelijkheidsverzekeringen p 225 ........................................................................ 73
§ 3 Verhaalrecht (regresvordering) van de verzekeraar p 226.................................................................... 73
Afdeling 6 Tegenwerpelijkheid van het vonnis en tussenkomst in de rechtspleging p 238 .............................. 76
§ 1 Tegenwerpelijkheid van het vonnis p 238 ............................................................................................. 76
§ 2 Tussenkomst in de rechtspleging p 239 ................................................................................................ 76
Hoofdstuk 4 Regels eigen aan persoonsverzekeringen p 243 ........................................................................ 78
Afdeling 1 Verzekerbaar belang p 244 ............................................................................................................. 78
4
,Afdeling 2 Geen indeplaatsstelling p 245 ......................................................................................................... 78
Afdeling 3 Samenloop van verzekeringen en vergoedingen p 246 ................................................................... 79
Afdeling 4 Medische informatie p 246 ............................................................................................................. 79
Afdeling 5 Ziekteverzekeringsovereenkomsten p 252 ...................................................................................... 80
§ 1 Andere dan beroepsgebonden ziekteverzekeringsovereenkomsten p 253 .......................................... 80
§ 2 Beroepsgebonden ziekteverzekeringsovereenkomsten p 259.............................................................. 83
5
,Verzekering
• Compensatie van de uitwerking van het toeval op het patrimonium van de mens door
onderlinge bijstand georganiseerd volgens de wetten van de statistiek (Chaufton,
1884)
• Vergoeding van schade, preventie, technische vooruitgang
vb airbus in de lucht > doen ze enkel maar omdat een verzekering erop mogelijk is.
• Zeer courant contract in alle geledingen van recht en maatschappij
• Enorm uitgebreide regelgeving
o Europees recht (vrijheid van vestiging en dienstverlening)
o Mededingingsrecht
o Controle op de verzekeringsondernemingen (The Laundromat, over de
Panama Papers)
o Privaatrechtelijke regels
Gaan het hier voornamelijk over hebben.
Indeling
Onder meer volgende types worden onderscheiden:
• Privéverzekering en sociale verzekering
Ziekteverzekering is eigenlijk geen echte verzekering.
Schade vergoeden door toepassing van de wetten van de statistiek wordt niet
toegepast bij een ziekteverzekering.
• Privéverzekering en publieke verzekering
Delcredere is een verzekering van openbaar nut, is dus een publieke verzekering
• Landverzekering en zeeverzekering
Komen hier niet aan bod.
• Verplichte en facultatieve verzekering
vb als je rondrijdt met de auto, deze verzekering is verplicht
• Premieverzekering en onderlinge verzekering
onderlinge verzekering vb mutualiteit
• Indemnitaire en forfaitaire verzekering
Indemnitair: verzekering dient om een bepaalde schade te vergoeden maar
verzekerde mag geen winst krijgen
Forfaitair: soms kan men de schade niet bepalen vb een levensverzekering
• Schadeverzekering en personenverzekering
Schadeverzekering: vergoeding van schade aan een patrimonium
• Zaakverzekering en aansprakelijkheidsverzekering
Aansprakelijkheidsverzekering: hierbij verzekert de verzekeringsnemer bepaalde
gevallen waar hij door derde aansprakelijk kan worden gesteld voor schade die hij
heeft toegebracht vb autoverzekering.
Om aansprakelijk te zijn moet je een fout hebben begaan.
Kan aansprakelijkheidsverzekering combineren met een zaakverzekering: als er iets
aan de zaak komt dan krijg je een vergoeding.
Zaakverzekering heeft niet te maken met aansprakelijkheid maar gaat om het
verzekeren van een risico.
6
,DEEL I Regels gemeenschappelijk aan alle soorten verzekeringen
Hoofdstuk 1 Verzekeringsovereenkomst p 3
Art 5, 14° verzekeringswet
Overeenkomst waarbij:
• De ene partij (de verzekeraar) zich tegenover de andere partij (de
verzekeringsnemer) ertoe verbindt
• Tegen betaling van een vaste of veranderlijke premie (de prijs)
• Een in de overeenkomst bepaalde, meestal geldelijke prestatie te leveren aan de
verzekeringsnemer zelf, ofwel aan een overeengekomen derde (de derde
begunstigde)
• Indien zich een onzekere gebeurtenis (het verzekerde risico) voordoet
• Waarbij, naargelang het geval, de verzekeringnemer of de begunstigde belang heeft
dat deze (de onzekere gebeurtenis) zich niet voordoet, dit is het verzekerbaar belang.
Hierbij ligt de nadruk op:
- Het contractuele verband tussen verzekeraar en verzekeringsnemer
- Bestaan van een onzekere gebeurtenis (risico)
- Het verzekerbaar belang
Het belang van de statistiek of waarschijnlijkheidsleer maakt dat de selectie en spreiding van
risico’s van wezenlijk belang zijn. Dit houdt in dat de verzekeraar er zorg voor moet dragen
een voldoende aantal homogene risico’s te dekken maar ook dat de verwezenlijking van de
risico’s statistisch gezien niet tegelijk een te groot aantal verzekerden treft.
HvC: Verzekeraar kan uitsluitend iemand zijn die beroepsmatig verzekeringsovereenkomsten
sluit. Motivering: Hij moet het geheel van risico’s opnemen, teneinde bij machte te zijn de
beloofde verzekeringsprestatie te leveren bij verwezenlijking van een schadegeval.
De aard en de inhoud van de aangegane verbintenissen zijn bepalend voor de kwalificatie
(niet de hoedanigheid van één van de partijen).
Verzekeraar: Elke persoon of onderneming die als contractpartij
verzekeringsovereenkomsten aanbiedt, ongeacht zijn beroepshoedanigheid en ongeacht of
hij bij het afsluiten van de overeenkomst gebruik maakt van actuariële technieken. Art 5, 1°
W. Verz.
Afdeling 2 Wezenlijke bestanddelen p 5
• Worden afgeleid uit de wettelijke omschrijving van de verzekeringsovereenkomst in
artikel 5, 14° W. Verz.
• Risico
= onzekere gebeurtenis die de aanleiding is van het schadegeval. Gaat om de
gebeurtenis zelf vb brandverzekering. Of het ogenblik waarop de gebeurtenis plaats
vindt vb levensverzekering.
Geen voldoende gelijkaardige risico’s die je bij elkaar kan brengen dan werkt het
systeem van de verzekering niet.
7
, Verzekeraars zijn wettelijk verplicht om statistieken bij te houden. Deze worden
overgemaakt aan de nationale bank.
• Verzekerbaar belang
• Premie
• Verzekeringsprestatie
Bij ontstentenis van één van die bestanddelen bestaat er geen verzekeringsovereenkomst.
Deze bestanddelen moeten aanwezig zijn zowel bij de totstandkoming als tijdens de ganse
duur van de verzekeringsovereenkomst.
§ 1 Het Risico p 5
• Onzekere gebeurtenis waaruit het schadegeval (damnum emergens of lucrum
cessans) ontstaat
• De onzekerheid kan betrekking hebben op de gebeurtenis zelf (vb brand) of op het
ogenblik waarop de gebeurtenis zich zal voordoen (vb de gemengde
levensverzekering)
• Een zuiver potestatief risico is niet voor verzekering vatbaar. Vandaar dat de
verzekeraar niet tot dekking verplicht kan worden wanneer de verzekerde het
schadegeval opzettelijk heeft veroorzaakt. Art 62, eerste lid W. Verz.
Een schadegeval moet minstens ten dele door toeval veroorzaakt zijn om voor
verzekeringsprestatie in aanmerking te komen. Zo zal de schade veroorzaakt door
permanente of regelmatige uitwasemingen verbonden aan de uitoefening van een
welbepaalde ondernemingsactiviteit niet gedekt worden door de milieuschadeverzekeraar
aangezien in die gegeven omstandigheden geen sprake is van een onzekere gebeurtenis.
Evenmin verzekerbaar: schade die uitsluitend het gevolg is van normale slijtage, normale en
onafwendbare beschimmeling of verrotting of van het normale tenietgaan van de
verzekerde zaak.
A Kanscontract p 6
De verzekeringsovereenkomst is een kanscontract omdat de prestatie van de verzekeraar
afhankelijk is van een onzekere gebeurtenis, het risico.
• Wederkerige overeenkomst, waarvan de gevolgen, met betrekking tot winst en
verlies, hetzij voor alle partijen, hetzij voor een of meer van hen, van een onzekere
gebeurtenis afhangen art 1964 BW.
> Volstaat dat de gevolgen met betrekking tot winst of verlies voor één van de
partijen afhangt van een onzekere gebeurtenis.
• Artikel 1104 BW plaatst een kanscontract tegenover het vergeldend contract.
Wanneer de prestaties van de medecontractant als gelijkwaardig beschouwd kunnen
worden, is het contract vergeldend. Wanneer de gelijkwaardigheid van hun
prestaties bij de aanvang van de overeenkomst onzeker is, omdat deze
gelijkwaardigheid afhangt van een onzekere gebeurtenis, is het contract een
kanscontract. Het contract is eveneens een kanscontract wanneer de
gelijkwaardigheid te vinden is in de kans op winst of verlies.
Het contract is een kanscontract zodra de prestatie van één enkele partij afhangt van
een onzekere gebeurtenis. Art 1964 BW
8
, • De premie is de prijs die de verzekeringsnemer betaalt om zich geen zorgen meer te
hoeven maken bij het zich voordoen van het risico dat hij laat verzekeren. De betaling
van de premie – de prestatie van de verzekeringnemer is niet afhankelijk van een
onzekere gebeurtenis.
De afhankelijkheid van een onzekere gebeurtenis geldt uitsluitend ten aanzien van de
prestaties van de verzekeraar, met name dekking verschaffen bij de verwezenlijking
van het verzekerd risico (= schadegeval).
• Bij het aangaan van de verzekering is er, wat schadeverzekeringen betreft, geen
winstspeculatie omwille van het indemnitair beginsel dat de openbare orde raakt. De
verzekerde kan zich niet verrijken naar aanleiding van de verzekering art 93 en 105
W. Verz. Dit verbod geldt niet met betrekking tot persoonsverzekeringen die
verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag zijn.
Er is evenmin verliesspeculatie, omwille van de noodzakelijke aanwezigheid van het
verzekerbaar belang. Het verzekerbaar belang is een wezenlijk bestanddeel van de
verzekeringsovereenkomst. Het is het belang van de verzekeringnemer of derde-
begunstigde dat het verzekerde risico zich niet voordoet Art 5,14° en 102, eerste lid
W. Verz.
• De verzekering is nietig wanneer bij het sluiten van de overeenkomst het risico niet
bestaat of reeds verwezenlijkt is (art 79, eerste lid W. Verz.) want dan ontbreekt het
kanselement.
Er moet dus een risico zijn. Indien er geen kanselement is, is de overeenkomst nietig.
vb een booreiland (staat op poten in de zee) moest worden overgebracht van plaats
X naar Y. Hadden hier een verzekering op genomen. Ongeluk: total loss. Verzekeraar:
dit was geen risico maar een zekerheid dus contract is nietig. Verzekeraar kreeg
ongelijk.
vb je verzekert iets dat niet van u is, dan ben je in de meeste gevallen de premie
kwijt.
• De verzekering is nietig voor verzekeringen gesloten met betrekking tot vermeende
risico’s, zijn de risico’s waarvan de partijen op het ogenblik van het sluiten van de
verzekeringsovereenkomst niet weten dat ze reeds verwezenlijkt zijn. Het putatief
risico is dus niet voor verzekering vatbaar.
• Wanneer partijen de verzekeringsovereenkomst met terugwerkende kracht in
werking doen treden, dient het bestaan van het risico beoordeeld te worden op het
ogenblik van de inwerkingtreding. Zoniet zou afbreuk worden gedaan aan de ratio
legis van art. 79 W. Verz.
• Moet het contract kunnen kwalificeren als verzekering. De onzekere gebeurtenis
werkt in op de afdwingbaarheid. Moet dus afhangen van een onzekere gebeurtenis.
Bepaalde contracten worden als verzekering verkocht maar er zit niet veel
onzekerheid in. Vb tak 23 verzekering = levensverzekeringen die als belegging
worden georganiseerd, soms mogelijk ipv een bedrag wordt gegarandeerd, de
uitkering hangt af van het succes van de belegging. Soms speelt het tijdsstip van
overlijden hier geen rol.
B Kwalificatie als verzekering p 9
Van wezenlijk belang dat de onzekere gebeurtenis (het risico) voor minstens één van de
partijen inwerkt op de afdwingbaarheid en/of op de omvang van de verzekeringsprestatie
9
