Samenvatting
Samenvatting hoofdstuk 4: de late middeleeuwen
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
volledige samenvatting (lesnotities+ ppt + boek) hoofdstuk 4 van het vak geschiedenis van het publiekrecht en de politiek
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
In winkelwagenVerkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
HOOFDSTUK 4De late middeleeuwen: soevereiniteitaanspreken versus communalisme,
consti tuti onalisme en parlementarisme
Graafschap Vlaanderen op het hoogtepunt van zijn macht & rijkdom. Terug te vinden in de kunsten
o.a..
Algemeen: Frankrijk en Duitsland 2 grote machten -> Vlaanderen deels toebehoort aan beide delen
Heel wat spanningen tussen beide vorsten -> vaak oorlog
Vlaanderen probeert daar voordeel uit te halen
Engeland -> Willem de veroveraar eig. een fransman die het kanaal is overgestoken en op de troon
zit sinds 1066.
Alle vorstendommen zijn aan elkaar gerelateerd eigenlijk.
Ook de periode van de 100-jarige oorlog = strijd tussen Engeland en Frankrijk -> Hugo capet sterft en
zen lijn sterft en dan claimt de Engelse koning de troon in Frankrijk -> leidt tot een conflict die ong.
100 jaar duurt
- De maagd van Orléans = jean-darc die de Franse troepen aanvoerde om de Engelse te
verdrijven en uiteindelijk eindigt op de brandstapel
o Het figuur van het verzet van Frankrijk
o Geen eerlijk proces gehad
o Bevreesd dat een vrouw die zich huldde in manskleren de troepen kon aanvoeren
- De pest:
o Met schepen uit Azië en door ratten aan land zijn gekomen in Italië -> zo verspreid
door Europa
o De pest is plots verdwenen na een drietal eeuwen -> zonder enige reden eigenlijk
- Belangrijk voor onze contreien:
o Aantal graven van Vlaanderen:
Gwijde van Dampierre
De gulden sporenslag -> het is Gwijde van Dampierre die de fransen
verdrijft uit Vlaanderen
Maar niet zo zeer waar want hij at op dat moment in een Franse cel
Robrecht II van Béthune
Zat ook in de cel toen
Lodewijk I van Nevers
Lodewijk II van Male
Zijn dochter huwt met de eerste bourgondische hertog
Het moment dat onze contreien onder de Bourgondiërs valt
Gezorgd dat ons Vlaanderen werd verenigd in een personele unie
Filips de stoute -> “stoute” voor daadkrachtigheid, durven
o Huwt dus met de enige dochter van Lodewijk van male ->
Margaretha van male
, o Heeft hem ook geholpen met zijn vlucht uit Gent voor de
oproerkraaiers in Gent
o Gent was de rijkste stad van Vlaanderen en toonden dat wel
eens door in opstand te komen en te zeggen dat ze niet
akkoord zijn met het beleid
o Stroppendragers -> straf voor Gentenaars nadat ze weer
eens een keizer (dit geval keizer Karel) hadden geschoffeerd
en gezegd wij gaan geen belastingen betalen, wij gaan niet
bijdragen aan de oorlog die u wilt voeren
o zijn zoon Jan zonder vrees: neemt over
o zit niet lang genoeg op de troon om voor uitbereiding te
zorgen
o ambitie is de eenmaking van het bourgondische rijk met de
gebieden tot en met het graafschap Vlaanderen
o Jan zonder vrees vermoord in Parijs door de Franse koning
en zijn gevolg
o Filips de goede zorgt pas voor de gebiedsuitbreiding -> de
hertogen van Bourgondië een van de rijkste in de wereld ->
graafschap Vlaanderen één van de rijkste gebieden in het
westen -> door Vlaams laken (wol)
o Karel de stoute -> slaagt erin het middenrijk te
reconstrueren
maar eventjes
wordt op een slagveld gedood
zijn dochten neemt het over -> Maria van
Bourgondië -> moeder van de Habsburgse
overheersing hier -> huwt met Maximiliaan van
Oostenrijk en zij slagen erin om samen het grootste
rijk op dat moment v.d. wereld te maken -> zoon:
Filips de schone -> zijn zoon keizer Karel (wereldrijk)
-> machtigste keizer (in gent in prinsenhof geboren)
A. Communalisme (de steden)
- Rond 1300 grote dichtheid van steden
o Belangrijke steden in Europa : Ieper, Douet, Rijsel, Kortrijk, Roeselare, Gent en
Brugge
o Gent is een koploper -> 2de grootste stad boven de alpen -> in West-Europa dus
o De grootste stad blijft doorheen de geschiedenis Parijs (en Londen)
- Ook 2de concentratie van steden in het noorden van Italië
o Te wijten aan handel en economie
o Vooral geldeconomie
Zorgen voor sponsering bv de medici
- Grote handelsroute tussen Vlaanderen en noord-Italië
o Zorgt voor economische wisselwerking tussen beide regio’s -> zorgt voor veel
rijkdom
o Brugge werd het Venetië van het noorden genoemd -> was toonaangevend
- Hoe word je een stad?
, o Is de bevolking belangrijk?
Bevolkingsaantal is niet van belang
Hoeft niet groot te zijn
Bv Durbuy is niet groot maar een stad
o Ook niet van belang de economische ontwikkeling
o Belangrijk: dat men het recht gekregen heeft om stad genoemd te worden
Een gunst dat wordt gegeven door de koning -> KB
Één v.d. laatste toekenningen waren Genk en Waregem
B. Stadrechten of stadsprivileges
- De facto: de stad als socio-economische entiteit
o Steden werden meestal gecreëerd aan drukke kruispunten of waterlopen waar men
handel en nijverheid kan drijven en zich kan settelen
o De facto reeds in de romeinse tijd
Tongeren: rond 150
Belangrijke stad want lag heel dicht bij de grenzen met het
Germaanse rijk -> moest een versteviging komen om de grens te
kunnen bewaken
Waren heel veel militairen gecasaneerd
Uiteindelijk werd het zo een belangrijke centrum dat er een
administratieve hoofdplaats werd van een civitas
Vandaag: niet meer zo een belangrijke stad
Doornik:
Hoofdstad van het Frankische rijk op een bepaald moment
De verstedelijkte centra blijven dus ook in de Frankische periode
verder bestaan
o Enkele kernen in Germaanse tijd -> overleefd en bleven zich verder ontwikkelen
o Late middeleeuwen: bloei (echte opleving v.d. steden)
(=> pas nu krijgen ze stadsrechten)
Stadhuis van Leuven: het hertogdom Brabant
Toont de rijkdom op dat moment v.d. stad
Gotisch bouwwerk
Ook het belfort toont aan dat het een stad is
Iets typisch Vlaams
Lakenhal in Ieper
Ieper was een koploper in Europa door het laken
Het grootste gebouw ter wereld geweest een bepaalde periode
Het was ook het hoogste wereldlijke gebouw ter wereld
Achter de lakenhal ligt de sint maarten kathedraal
Na WOI in puin gelegen en heeft dit volledig gereconstrueerd
=> legitimatie v.d. macht => forum waar het stedelijk gezag zich presenteert
Grote steden vandaag niet vergelijkbaar met “groot” toen
Een grootstad is een paar 10 000 inwoners toen en een heel grote
stad voorbij 100 000
Gent zou dus als een grootstad aanzien worden want telde 65 000
inwoners ongeveer (vandaag: 300 000 inwoners ong.)
, “groot” dus heel relatief -> populatie varieert
Kunst
Van Eyck, van der broes,…
Worden overal in Europa gevraagd en besteld
Nieuw: erkenning
Erkeninning v.d. stad
De graaf zal hun een stadrecht toekennen en een privilege
toekennen
De eerste stadsprivilege was voor Hoei (1066)
o Ligt in het prinsbisdom Luik
Geraardsbergen volgt kort daarop (1068)
o Ligt in et graafschap Vlaanderen
- De iure: publiekrechtelijke erkenning door “stadrecht”
o D.m.v. stadrecht dat wordt verleend door een hogere overheid
Belang: stadrecht en stadsburgers
Stadrecht is de constitutie, grondrecht van een stad
Daar moeten we de basis zien voor wat wij vandaag als
grondwettelijk recht beschouwen -> de organisatie v.d. staat
beschouwen
Constitutie waarin wordt neergeschreven hoe de stad werkt en
welke instellingen er allemaal zijn, hoe het bestuurd wordt,…
Stadsburgers:
o Normaal hangt macht af van bezit, van gronden,…
o Deze hebben politieke rechten omdat men in de stad woont
-> men hoeft dus niet een bepaald niveau van rijkdom te
halen voor deze rechten
Erkenning: toen, maar nu nog
Vorst die erkend daar rechten aan te geven en geldt enkel binnen die
muren
Uitzondering: banmijl -> de cirkel errond voor ook de landelijke
omgeving
De erkenning gebeurd nog altijd door de koning via KB
o Aparte juridische status toekent (publiekrechtelijke
rechtspersoon) -> eigen overheidsrechten
o Stad is dus de tussenstap geweest in de evolutie naar een
nationale staat
Stadsrecht breekt het landrecht
Stadsrecht is iets bijzonder en komt niet overeen met wat normaal
gezien zou gelden
Zijn dan ook bijzondere organen voor nodig voor de naleving en
toezicht (bescherming)
Het is een gunst van de vorst maar niet zeker of het houdbaar is
o De macht van de stad is ook afhankelijk van de hoeveelheid
men de vorst kan en wil financieren
Eigen organen bestuur/ rechtspraak
o Formeel: document, gezegelde keure
Meestal op perkament -> houdt langer en heeft meer cachet
Staat in wat de juridische staat is van de stad -> staat in de keure of charter
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoniemmm007. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,69. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen