Dit document omvat de antwoorden op de mogelijke examenvragen voor het examen Fiscaal handhavingsrecht en procedure met Michel Maus. Deze zijn gebaseerd op lesnota's, de cursus en de slides. Ze zijn ook aangevuld met de nodige rechtspraak. Hiermee waren de schrijvers goed geslaagd in eerste zit.
FISCAAL HANDHAVINGSRECHT EN PROCEDURE EXAMENVRAGEN EN
ANTWOORDEN 2020-2021
1
1. Bespreek het belang van de beginselen van behoorlijk bestuur op de
fiscale procedure.
Fiscale regelgeving is administratief. De fiscale administratie (FOD-financiën, Vlaamse
belastingdienst, gemeentelijke, provinciale adm.) gaat dus optreden (overheidsoptreden).
De overheid is gebonden aan ongeschreven regels: beginselen van behoorlijk bestuur.
“Cocon” waarin de administratie kan bewegen. Fiscale administratie heeft ook bijzondere
regels (bij taxatie, geschillen, invordering, sanctionering)
2. Bespreek het Cassatie-arrest van 27 maart 1992 en het arrest van het
Hof van Justitie van 14 mei 2020.
Mijlpaal arrest van 27 maart is het startpunt van het leerstuk over de beginselen van
behoorlijk bestuur ovv fiscale procedure: dit arrest maakt duidelijk dat de fiscale overheid
gebonden is door de alg. beg. van behoorlijk bestuur. Deze zijn een suppletief recht dat
boven op de bijzondere procedureregels moet worden toegepast.
Het ging hier om het recht op rechtszekerheid bij een discussie over btw aftrek. Om btw af te
trekken (btw plichtigen rekenen btw aan hun klanten maar zijn ook gerechtigd om die btw
die ze zelf hebben betaald aan hun leveranciers in aftrek te brengen van de ontvangen btw
van hun klanten) is een wetsconforme factuur nodig om het te verantwoorden. Hier waren
minieme vormgebrekken die in het verleden waren geaccepteerd door de fiscus.
HVC: burger moet kunnen vertrouwen op wat door hem niet anders kan worden opgevat
dan een vaste gedrags- en beleidsregel van de overheid, er is een gerechtvaardigde
verwachting van de burger die moet worden gehonoreerd.
Europees mijlpaal arrest van HvJ 14 mei (Agrobet): dit arrest zegt dat de beginselen van
behoorlijk bestuur van toepassing zijn op de belastingcontrole. Er moet een zorgvuldig en
onpartijdig onderzoek zijn. Dit arrest ziet de fiscale procedure breder dan enkel het bijzonder
formeel fiscaal recht. Algemeen kader wordt gevormd door de beg. van behoorlijk bestuur.
3. De fiscus moet redelijk handelen. Bespreek
De fiscus is gebonden door het redelijkheidsbeginsel. De overheid heeft vaak een
discretionaire bh maar er zijn grenzen aan deze beslissingsvrijheid. Een onredelijke handeling
is schadelijk voor de belastingplichtige en zal nietig worden verklaard.
1
,Een voorbeeld zou een onredelijke (administratieve) sanctie zijn. Deze sancties staan onder
het toetsingsrecht van de rechter (Cass. 24 feb 2002) die dus eventueel kan nagaan of er
redelijk is gehandeld of niet. In de praktijk veel discussies over redelijkheidsbeginsel.
Een ander voorbeeld zou een onredelijk lange behandeling van de geschillenprocedure zijn
(Antwerpen HvB 23 maart 2010 waar de fiscus 15 jaar wacht om aanslagen te vernietigen,
dan kan de Bplichtige geen normaal recht van verdediging meer uitvoeren)
4. Bespreek het verbod op willekeur bij de fiscale procedure.
De fiscus is gebonden door het verbod op willekeur. Belasting moet gebeuren op een
correcte, redelijke manier. De fiscus moet taxeren o.b.v. juiste feiten, juiste interpretatie
van feiten en gevolgtrekkingen die mogelijk zijn. (3 criteria noodzakelijk, vaak probleem)
Brugge 17 nov 2011: strafdossier in de fiscale sfeer: fiscus neemt kennis van de inhoud van
het strafdossier en gaat tot het belasten van de Bplichtige, en de berekening van de
rijksdienst voor sz verschilt van de expertise uitgevoerd in het strafdossier. Fiscus kiest de
hoogste berekening: willekeur, taxatie vernietigt.
HvB Antwerpen 14 mei 1996: akkoord onder morele dwang is willekeurig. Tijdens de
onderhandeling wordt een fiscaal akkoord gemaakt, maar geen wilsbekwaamheid als er
dwang is. Dwang door ondergeschikte positie is zelden aanvaard maar wel 1 zaak waar het
cijfer die ging weerhouden worden afhankelijk was van de bereidwilligheid om een akkoord
af te sluiten. Willekeurige taxatie
Brugge 13 januari 2016: Extrapolatie van zwarte omzet naar vorige jaren is willekeurig. O.b.v.
luttele (summiere) bewijzen kan met geen extrapolatie naar verschillende jaren doorvoeren.
5. Welke problemen zijn er met het inzagerecht van de belastingplichtige?
Eerste aspect van het recht van verdediging. Belastingplichtige heeft recht op passieve
openbaarheid. (adm. Dossier inzien, belangrijk aspect van de beginselen van behoorlijk
bestuur, equality of arms) Dit is niet absoluut, uitzonderingsgronden art 6 wet 11 april 94
openbaarheid van bestuur. 8 gronden van weigering (zie art.). Veel RS
Vaak terugkomend probleem Strafdossiers: fiscale misdrijven leiden tot strafonderzoek,
fiscale adm. wordt hiervan ingelicht. Fiscus heeft inzagerecht in het strafdossier en kan info
gebruiken om te belasten. Bplichtige heeft dit recht niet een weet misschien nog zelfs niks
hierover. Kan de inzage dan bij aanvraag worden geweigerd? Samengevat: de Belgische en
Europese rechtspraak zitten niet op dezelfde lijn.
BELGIE
Samengevat: toch nog veel conservatisme, fiscus gaat altijd op de rem staan.
2
,RvS 30 juni 2016: indien gerechtsdossier enkel betrekking op Bplichtige zelf heeft hij recht op
inzage van het gehele dossier (niet enkel de stukken door de administratie geselecteerd).
Andere personen betrokken: stukken selecteren. Verschillende meningen:
HvB Gent 20 dec 2016: Volstaat dat administratie de delen van het strafonderzoek voorlegt
die zij voor het bewijs van de belastbare inkomsten kan gebruiken. (Alleen het negatieve
eigenlijk) Recht van verdediging?
RvS 2 juni 2020: Gaat hier over onderlinge overlegprocedure. Dubbele belasting is mogelijk,
en sommige rechtsmiddelen kunnen deze oplossen zoals een dubbel belastingverdrag. In
deze verdragen staat in artikel 25 een onderlinge overlegprocedure (bplichtige kan deze
inroepen in geval van dubbele belasting). De 2 adm. gaan dan overleggen en dit oplossen. In
dit geval is de aanvraag tot inzage van het dossier geweigerd o.b.v. art 6 WOB omdat hier de
federale internationale betrekkingen van België ter discussie zouden staan. RvS zegt dat hier
geen sprake is van in het gedrang komen van federale internationale betrekkingen door het
voorleggen van het adm. dossier.
EUROPA
EHRM 5 april 2012 (CHAMBAZ): hier gaat men nauwgezet toezien op het respecteren van de
rechten van verdediging, recht op eerlijk proces. Moet toegang hebben tot alle
bewijsmiddelen die in handen zijn van de overheid. Enige restricties mogelijk zijn deze die
strikt noodzakelijk zijn. Indien dit niet wordt gerespecteerd moet een onafhankelijke en
onpartijdige rechter toegang krijgen tot alle stukken waarvan de inzage wordt gevraagd en
dan uiteindelijk onafhankelijk beoordelen of deze stukken aan de betrokkene kunnen
worden voorgelegd of niet.
HvJ 16 oktober 2019 (Glencore Agriculture): Moet toegang kunnen krijgen tot alle gegevens
van het dossier waarop de belastingdienst voornemens is zijn besluit te baseren. (Ook info
uit strafprocedures en gerelateerde administratieve procedures)
Daarnaast dient hij ook toegang te krijgen tot stukken waarop het besluit van de
belastingdienst niet rechtstreeks is gebaseerd, maar die dienstig kunnen zijn bij de
uitoefening van de rechten van verdediging, in het bijzonder ontlastende bewijsstukken.
6. Welke problemen zijn er met het hoorrecht van de belastingplichtige?
Tweede aspect van recht van verdediging. Wanneer Bplichtige niet akkoord is met fiscale
taxatie, kan een administratieve procedure worden gestart en dan moet elke bplichtige in
principe het recht hebben om gehoord te worden. Wat zijn de gevolgen van het miskennen
hiervan? RS hier vrij conservatief, hoorrecht is gezien als minder cruciaal omdat het geen
impact heeft op de taxatie zelf, maar wel op de rechten van verdediging.
Er is geen nietigheid van de aanslag (Antwerpen 11 jan 2019): de taxatie zelf heeft hier geen
probleem mee dus leidt niet tot de nietigheid ervan.
Is er een recht op schadevergoeding? 2 tegenstrijdige arresten van het HvB Gent:
3
, 24 sept 2019: Kans op tegenspraak ontnomen, fout van de belastingdienst. Bij gebrek aan
concrete en objectieve gegevens die toelaten deze morele schade te begroten, kan dit enkel
billijkheidshalve worden begroot. Hier is dit 100€.
26 nov 2019: In het kader van een aanvraag tot kwijtschelding van schulden (kvs) werd
opgemerkt dat dit geen formele bezwaarprocedure was, en een hoorrecht dus niet verplicht
pas. Dit is geen absoluut recht en evenmin op straffe van nietigheid. Maar zelfs bij een
aanvraag tot kvs is het miskennen van de vraag een schending van de beginselen van
behoorlijk bestuur. Vlabel zegt wel dat dit verhoor niks had veranderd aan de hun oordeel.
Hier wordt het aangemerkt als een zeer lichte fout. Geen schadevergoeding.
7. Bespreek de motiveringplicht van fiscale bestuurshandelingen.
Dit is het derde beginsel van behoorlijk bestuur en voorgeschreven in het administratief
recht: Wet 19 juli 1991 op de formele motivering van bestuurshandelingen: wanneer deze
handelingen een concreet gevolg hebben voor de rechtsonderhorige moeten ze formeel
worden gemotiveerd, in de beslissing zelf en niet erna. Rechtsgevolgen geen motivatie?
Cass 17 nov 2006: enkel nietigheid bij belangenschade. Indien hij door een ander middel
kennis heeft gekregen van de motivering, die hem niet hebben belet om zijn rechten te doen
gelden, moet erkend worden dat het doel bereikt is geweest.
Er zijn ook bijzondere fiscale bepalingen die naar motivering verwijzen. Voorbeelden:
- Bericht van wijziging van aangifte 346WIB: nietig zonder motivering of voldoende
motivering. Deze nietigheid is echter relatief want ze krijgen een tweede kans om
binnen de 6 maanden een nieuw aanslag te vestigen.
- Beslissing op bezwaarschrift bij geschillenprocedure 375WIB
- Belastingverhogingen en administratieve boeten: sancties motiveren anders nietig.
Art. 109 Wet 4 aug 86
2
8. Wat is de draagwijdte van het zorgvuldigheidsbeginsel in de fiscale
procedure? Geef een aantal voorbeelden.
Het zorgvuldigheidsbeginsel betekent dat de fiscus de wetgeving moet volgen van onze
rechtstaat, wat logisch is. Ze mogen er niet mee knoeien en ze moeten zorgvuldig en correct
gedrag vertonen in de informatieverstrekking naar de bplichtige toe. Toch ontstaan hier vaak
problemen over:
HvB Gent 8 december 2015: hier beslist om de kapstok van het zorgvuldigheidsrecht te
gebruiken i.p.v. het hoorrecht. In deze situatie was het bezwaar van de bplichtige
onontvankelijk afgewezen door het mankeren van een volmacht naar de accountant die het
aangetekend heeft. Er werd hier ook geen hoorrecht georganiseerd, wat het onmogelijk
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper madyvub. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
