Samenvatting
Samenvatting Orthopedagogiek VUB
- Vak
- Orthopedagogiek
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Boek en powerpoints samengevat in kort bondig document.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
OrthopedagogiekHet object van de orthopedagogiek
Problematische opvoedingssituaties: opvoedingssituatie waarbij opvoeders en/of buitenstaanders menen
opvoeding niet resulteert in het bereiken van gewenste opvoedingsdoelen en dat wordt als probleem
ervaren.
- Intern gedefinieerde problematische situatie: de opvoeder heeft bepaalde doelen en heeft het
gevoel dat de persoon deze niet zal bereiken of bereikt heeft. De opvoeder weet niet goed hoe ze
de opvoeding kunnen aanpassen om toch te verbeteren. De opvoeder meent dat hij geen
middelen zal vinden om het op te lossen.
- Extern gedefinieerde problematische situatie: een buitenstaander met rol om
opvoeding/ontwikkeling kind te beschermen (leerkracht, huisarts, politie,..) heeft bepaalde
verwachtingen voor de opvoeding, deze verwachtingen zijn eerder gebaseerd op waarden van
een maatschappij, zoals bijv. vrijheid, zelfrealisatie,.. De buitenstaander maakt verband met de
ongewenste opvoeding door opvoeder ahv enkele aanwijzingen. De buitenstaander verwacht dat
de opvoeder niet meteen zal veranderen, of de opvoeding niet kan verbeteren. Soms beseffen
opvoeders niet dat ze de ontwikkeling belemmeren.
Problematische situaties kunnen het gevolg zijn van
1. De opvoeding van de opvoeders -> primaire opvoedingsproblemen
2. Kenmerken van het kind, de ouders of bredere maatschappelijke context -> secundair
3. Interactie tussen beide ->combinatie primair, secundair
Ouders kunnen handelingsverlegenheid of opvoedingsverlegenheid ondervinden, dit door beperking kind,
kenmerk van ouders die voor breuk tussen pedagogische vraag van kind en aanbod van opvoeder.
We leren dus niet vanuit een individueel maar een pedagogisch perspectief dat interactioneel en
ecologisch is.
1. Benaming van het vakgebied
Niet altijd en overal werd het benoemd als orthopedagogiek.
1.1. Heilpedagogiek
De naam werd voor het eerst gebruikt in 1861, in Duitsland. Heilen staat voor genezen. Men dacht
handicappen te kunnen ‘helen’ door opvoedkundige maatregelen. De Fransen gaven aan deze genezende
pedagogiek de naam ‘Pédagogie curative’.
1909 in Nederland door JH: Heilpedagogiek is een pedagogie voor abnormale kinderen. Hij onderscheidde
ook de therapeutische pedagogie, dwangopvoeding van misdadige kinderen door ze op te voeden tot een
persoonlijke inzet voor de samenleving.
Kritiek:
- Vele handicappen en hun gevolgen zijn niet te helen.
- Opvoeding is niet gericht op herstel van het individu. Maar het gaat over groeien i.p.v. genezen.
- Genezen is paramedisch maar pedagogiek heeft geel link met paramedische.
- Heilpedagogiek moet gebaseerd zijn op een pathologie, en is daarom geen autonome maar
toegepaste wetenschap.
,Ondanks de kritiek is de term in gebruik gebleven in Duitsland. In combinatie met de term
Sonderpedagogiek. Heinz Bach gebruikte de twee termen en beschouwt de twee termen Heilerziehung,
Sondererziehung samen met Fordererziehung als de deelgebieden van Heilpedagogiek.
- Heilerziehung: bijzondere opvoeding voor kinderen met een te genezen handicap. (moeilijk
opvoedbaren)
- Sondererziehung: bijzondere opvoeding voor kinderen met een blijvende handicap.
- Fordererziehung: bijgestuurde gewone opvoeding, ondersteunend, aanvullend of correctief.
Naast heilpedagogiek wordt er ook gebuikt gemaakt van Sonderpedagogiek. Dit is dan pedagogiek voor
kinderen in bijzondere situaties die dus een aangepaste opvoeding nodig hebben.
1.2. Speciale pedagogiek
Waterink (1890-1966) verkoos de term speciale pedagogiek boven heilpedagogiek en orthopedagogiek.
Deze term suggereert geen connectie met geneeskunde en toont aan dat de kinderen ‘anders’ zijn. De
speciale opvoeding zou de gehandicapte kinderen helpen later een zo menselijk mogelijk leven te leiden.
Momenteel kijken wij niet meer naar die kinderen als anderen.
De engelse term Special Education is minder geschikt. Want deze blijft beperkt tot school. Education duidt
meestal op uitsluitend formele opvoeding in school. Ze gebruiken recentelijk meer de term ‘parenting’
voor opvoeden.
Kritiek:
- Teveel nadruk op het ‘speciale’ en niks rond gewone opvoeding.
- Er zijn meerdere situaties die speciale opvoeding nodig hebben, niet enkel handicaps. (dakloze
kinderen, derde wereld landen,..)
1.3. Orthopedagogiek
Orthos: juist/volgens de regels, op de juiste wijze. Rechtzetten wat scheef gegroeid is. De term groeit na
de tweede wereldoorlog.
Moor (1969): : ‘De nieuwe term orthopedagogiek kan in alle talen worden gehanteerd en wordt in het
bijzonder gebruikt wanneer men het niet heeft over gewone pedagogiek. Daarbij wordt het prefix ortho
begrepen als aangepast aan’. Dus een aangepaste vorm van opvoeding voor situaties die moeilijk
verlopen. De term orthopedagogiek is niet internationaal aanvaard.
1.4. Orthoagogiek
Agogiek of agologie is overkoepelende term voor alle agogische vakken, voor pedagogische en
andragogische wetenschap. Tegenwoordig kiest men meer voor de term educatie.
Orthoagogiek zou zogezegd zich uitstrekken tot volwassenen met een handicap. Maar het systematisch
vervangen van pedagogiek door agogiek gebeurt niet en is ook niet wenselijk.
- In geneeskunde is er ook een aparte discipline voor kinderen, en bij opvoeding is die
onderscheiding nu eenmaal nodig
- Het verschil tussen beide is meer dan enkel de leeftijd. Het gaat om andere vormen van
menselijke relaties. Een opvoeder/kind is een relatie die volledig anders verloopt dan onder 2
volwassenen.
Agogiek wordt in VUB gebruikt voor volwassenen. Maar er wordt in die discipline ook wel gesproken over
orthopedagogen
, 1.5. Speciale educatiewetenschappen
Orthopedagogiek is een opvoedkundige wetenschap. Broekaert (1997) beweert dat we het speciale
educatiewetenschappen moeten noemen, dan zou het onderscheid tussen pedagogiek en agogiek van
zichzelf wegvallen. Want educatie geldt voor kinderen en volwassenen.
1.6. Orthopedagogiek in andere landen
De term wordt bijna uitsluitend gebruikt in Nederlands sprekende landen. Engelse landen gebruiken
special education, maar gaat dan enkel over het onderwijs. Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland hanteren
Heilpedagogiek en Sonderpedagogiek. Frankrijk: éducation specialisée. Frans-Canada: Orthopédagogie.
Hongarije: conductive pedagogy. Rusland: defectology. Spanje : Educaion Especial.
2. De grondleggers van de orthopedagogiek
2.1. De wortels van de orthopedagogiek
Van Gelder spreekt over een drievoudige oorsprong van het vakgebied orthopedagogiek. Die daarna
gevolg wordt door gescheiden ontwikkeling in 2 gebieden.
1. Eerste bronnen is onderwijs aan kinderen met handicap. Het normale systeem werkte voor hun
niet. Vliegenthart wijst erop dat die zorg is ontstaan vanuit sociale bewogenheid en niet door
deskundigen. Pedro Ponce de Leon was een benedictmonnik die les gaf aan dove kinderen in
1545. Charles-Michel de l’Epee stichte een inrichting voor doofstommen in 1770. De eerste in
haar soort volgens literatuur. Valentin Hauy richtte eerste onderwijs in voor blinden in 1784 in
Parijs, waar in 1837 ook de eerste school voor zwakzinnigen opgesticht werd. De wetenschappers
werden ook geïnteresseerd.
Buitengewoon onderwijs nu
2. De zorg voor passende opvoedingsinrichting voor kinderen van wie de ontwikkeling door het
natuurlijke leefmilieu ernstig wordt bedreigd. (verlaten kinderen, verwaarloosde kinderen, jeugd
delinquenten). Er was interesse voor psychiatrische afwijkingen. In 1890 schreef Strumpell een
van de eerste monografieën over gedrag van afwijkende kinderen. Hij legde problemen bij
tekorten van het kind.
Residentiele orthopedagogische hulpverlening nu
3. Hulpverlening met de bedoeling om afwijkend, crimineel gedrag te voorkomen. William Healy
maakte in 1909 het eerste child guidance clinic is de USA. Psychoanalytische benadering.
Ambulante orthopedagogische hulpverlening.
2.2. Eerste aanzetten tot theorievorming in de orthopedagogiek
17de-18de eeuw: eerste aanzetten
19de eeuw: orthopedagogiek: traditionele pedagogische en charitatieve bemoeienissen van kerkelijke
kringen, pedagogiek die zich probeert af te schermen van theologie en filosofie, psychologie die nieuwe
visies bood aan opvoeders, therapeutische activiteiten van medici, neurologen en psychiaters.
3-tal fasen in ontwikkeling: orthopedagogiek als wetenschap van opvoeding afwijkend kind, de
methodische hulpverlening aan het kind in opvoedingsnood en de wetenschappelijke studie van
hulpverlening.
2.3. Orthopedagogiek als opvoeding van het afwijkend kind
Heinrich Hanselmann (1885-1960)
Grondlegger pedagogiek van 20ste eeuw. Gaf als eerste keer het vak heilpedagogiek in een universiteit. Hij
wou eenheid brengen in alle verschillende deelorthopedagogieken. Er werd nog steeds accent gelegd op
kind met zijn tekort. 1930 werd beginjaar van de wetenschappelijke orthopedagogiek genoemd omdat hij
zijn hoofdwerk toen uitbracht: Einfuhrung in die Heilpedagogiek. Hij praatte over
ontwikkelingsbelemmering. Hij vatte het wel eerder biologisch op dan pedagogisch.
, Paul Moor (1899- 1/08/1977)
Hij studeerde wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde. Daarna studeerde hij filosofie, theologie en
pedagogiek. Hij werd assistent van Hanselmann in 1933.
Zijn visie:
- Had kritiek op biologische kijk van Hanselmann: leven is meer dan het genetische
- Doel van opvoeding is het bieden van een innerlijke houvast
- Wilt weten hoe we het kind kunnen helpen ipv de tekortkomingen wegwerken
- Sluit zich wel aan bij Hanselmann, maar veel minder biologisch gericht
- Belangrijkste werk: Heilpedagogische psychologie
- Hij stelde zich vragen over wat de funderende begrippen zijn van orthopedagogiek
o Wou niet zomaar termen overnemen van andere disciplines
o Maar wist niet of orthopedagogiek wel zelfstandig moest zijn
- Orthopedagogiek is een subdiscipline van de pedagogiek.
- In een mens is er een zeker harmonie tussen wat ji kan, wilt en wat hem beweegt
o Innerlijke harmonie door opvoeding ontwikkelen
o Uiterlijke harmonie aangeboden door gewoontevorming en gehoorzaamheid
Kanttekeningen
Hanselmann en Moor waren karakteristieken voor eerste fase van de theorieontwikkeling in
orthopedagogiek. Ze betogen de gedachte dat orthopedagogiek enkel gaat om kinderen die ‘minder zijn’.
Pedagogische theorie stond bekend voor zijn relatief abstracte en speculatieve karakter: empirisch
onderzoek werd nog amper gebruikt. Dit zorgt voor abstracte, filosofische en antropologische
beschouwingen.
2.4. Methodische hulpverlening aan het kind in opvoedingsnood
1969: orthopedagogie wordt gedefinieerd als wetenschap van de hulp aan het in zijn opvoedbaarheid
beperkte kind, of kind in opvoedingsnood.
Vertegenwoordig 2de periode: Vliegenthart (orthopedagogiek als hulpverlening aan het kind in
opvoedingsnood)
Willem E Vliegenthart (1904-1976)
Hij werkt op basis van pedagogische theorie.
- Stekt vraag of begrippen over opvoeding genoeg zijn om kern te begrijpen van orthopedagogiek
- Aansluiting met theorie van Langeveld
o 1952
o Sterke oriëntatie op handelen van pedagoog
o Hij schenkt minder aandacht aan onderwijs
- Verbinding theorie en praktijk
- Hij neemt opvoeding centraal
o Niet enkel over stoornis, maar bedreiging opvoeding
- Volwassenheid is volgens hem voor sommige gevallen wel te bereiken, in tegenstelling tot Van
Gelder, die praat over beperkte opvoedbaarheid
- Volgens hem krijgt een handicap pas reliëf tegen de achtergrond van eisen van de samenleving
- Het object voor hem: het kind met een al dan niet organisch bepaalde opvoedingsbelemmering
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liesedv1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67232 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen