Les 1
Inleiding
Psychologie en haar wortels
= de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu
Historiek in vogelvlucht:
Griekse filosofen
Middeleeuwen Rooms-katholieke kerk (er mocht geen onderzoek gebeuren naar de
gedragingen van de mens, het komt hoe het komt)
17de eeuw René Descartes
Midden 19de eeuw: erkenning afzonderlijk wetenschappelijke discipline
Domeinen in de psychologie
2 hoofdstromen:
Toegepaste psychologie:
o Klinische psychologie (eventueel psychoterapeuten)
Theoretische of experimentele psychologie
o Functioneel, ontwikkelingspsychologie, persoonlijkheidspsychologie, sociale
psychologie, neuropsychologie
Voorwetenschappelijke en wetenschappelijke psychologie
Voorwetenschappelijke psychologie = buikgevoel, niet bewezen op wetenschappelijke basis,
Flair,…
Wetenschappelijke psychologie = wetenschappelijk onderzocht, voldoende bewijsmateriaal
aangeleverd om te veralgemenen.
o Vb. VPK vormen een risicogroep voor het ontwikkelen van een burn-out.
Soorten psychologische onderzoek
Experiment
o Dit is de enige manier om een oorzakelijk verband aan te tonen.
Correlatie onderzoek
o Positieve correlatie = hoe meer, hoe meer
o Negatieve correlatie = hoe meer, hoe minder
Survey
o Bevraging
Natuurlijke observatie
o Onderzoek op dieren, de onderzoeker gaat een deel worden van de habitat van de
natuur.
Gewasstudie
o Dit is de enigste studie waar men niet veel mensen nodig heeft.
BIAS
= bronnen van vertekening: emotionele en verwachtingsbias
Oplossingen:
Deelnemer ‘blind’ houden
‘Dubbelblind’ experiment (deelnemer en onderzoeker zijn blind)
,De kunst van het luisteren
‘Wie heeft het en wie niet’ volgens patiënten
Open oor voor klachten en bijzondere ervaringen
Luistert belangstellend
Gaat niet uit van labels en diagnosen, maar ziet je als een unieke persoon met eigen
geschiedenis, levenservaring en kwaliteiten
Toont begrip, empathie, medeleven en is toegewijd
Gedraagt zich vriendelijk en gelijkwaardig
Heeft geduld en volgt en ondersteunt de richting die je zelf zoekt
Is oprecht en eerlijk en laat dus ook haar eigen beperkingen en verantwoordelijkheden zien
Brengt wederkerigheid in de relatie en laat dus ook iets van zichzelf zien
Geeft in begrijpelijke taal uitleg over de diagnose, de oorzaken en prognose, de medicatie en
deelt de rapportage
Communiceert hoop en schept hoopvolle verwachtingen
Doen we dit?
We doen dit niet genoeg.
Luisteren werkt
Informatie bekomen
Efficiënte zorg verlenen
Minder kans op fouten
Toestemming patiënt
Waardering – arbeidstevredenheid
Zelf richting geven aan proces
Onnodig leed besparen
Kracht van empathie
Twee soorten behoeften
Cognitieve informatiebehoeften
o Kennis en deskundigheid (je hebt dit nodig als VPK)
Affectieve informatiebehoeften
o Empathische houding
Empathie
Definitie Brene Brown:
“Empathie is de vaardigheid of het vermogen om onze eigen ervaringen aan te boren om ons te
verbinden met een ervaring die iemand ons vertelt.”
Definitie Arn Ivey, Paul Pederson, Mary Yvey
“Empathie is het vermogen om een situatie te zien vanuit het perspectief van de ander. Om de unieke
wereld van de ander te zien, te horen en te voelen.”
Onderzoek
Wat is er essentieel voor opbouw betekenisvolle relatie:
Succesvol leiderschap
Academische en professioneel succes
, Agressie en bevooroordeeldheid verminderen
Altruïsme vergroten (iets doen voor een ander)
4 kenmerken van empathie
Teresa Wiseman:
1. De wereld kunnen zien zoals anderen die zien
a. Je moet de bril van de ander kunne opzetten.
b. Je referentiekader staat soms in de weg
i. Over identificatie = reageren vanuit de rugzak dat je bij hebt waardoor je
soms veel te snel conclusies gaat trekken. Dit is niet altijd goed. (staat
empathie in de weg.
ii. Geen identificatie = (staat empathie in de weg)
2. Niet oordelen
a. Gewoonte op te oordelen bewustwording!
b. Ons onthouden van oordeel eerst jezelf kennen en begrijpen
c. Als je toch oordeelt dan kan meta communicatie je redden (communicatie over
communicatie)
3. De gevoelens van de andere begrijpen
a. Eerst in contact staan met je eigen emoties, deze kunne herkennen en benoemen
Moeilijke opdracht voor veel mensen
4. Kenbaar maken dat jij de gevoelens van de ander begrijpt
a. Dit is de moeilijkste stap van allemaal
b. Je moet tegen je natuur ingaan want jij wilt altijd alles proberen op te lossen maar
verdriet kan je moeilijk oplossen.
c. Empathie is meer dan alleen woorden
Empathie en compassie
Empathie is het vermogen of de vaardigheid om onze eigen ervaringen aan te boren om ons
te verbinden met een ervaring die iemand ons vertelt.
Compassie is de bereidheid open te staan voor het proces van empathie
o Vraagt toewijding + oefening
Wat empathie in de weg staat
Sympathie VS empathie
Empathie ‘jij bent niet alleen’
Verbondenheid
Sympathie ‘ik sta hier en jij staat daar’
Apart zetten
Wat is niet empathische?
Mensen die sympathie zoeken
Grondslag:
‘Je moet me zielig vinden, want ik ben de enige die dit overkomt.’
‘Mijn situatie is erger dan die van wie ook.’
Overtroeven + luchtig doen
De ‘dacht-jij-nou-echt-dat-jij-het-moeilijk-had’-kaart
Andere manieren waarop we vaak luchtigjes over empathie heen stappen:
o ‘het komt wel goed!’
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper janamartens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.