GESCHIEDENIS VAN HET PUBLIEKRECHT
ALGEMEEN DEEL: Constitutioneel-historische kernproblemen
1. Staatsvormen: monarchie, oligarchie, democratie
Nota bene:
- Het gaat om theoretische ‘types’ van staatsvormen
- In de praktijk: meestal een gemengde vorm, al dan niet met overwicht van één
type
- Westerse geschiedenis: algemene tendens naar ‘democratie’
- Niet verwarren met andere constitutioneelrechtelijke principes: bijvoorbeeld
rechtstaat (een monarchie kan de rechtstaat soms beter vrijwaren dan een
democratie)
Monarchie
- Staatsvorm waarbij de openbare macht geconcentreerd is in de persoon van een
heerser (personal rule)
- Diverse vormen, diverse grondslagen: bijvoorbeeld koning bij de gratie Gods,
vorst door acclamatie, door staatsgreep, door plebisciet, etc,
- Historische voorbeelden:
o Sommige Middeleeuwse (territoriale) vorsten en ‘absolutistische’ vorsten
uit de Nieuwe Tijd
o 20ste eeuwse dictaturen
o Enkele hedendaagse stelsels behouden symbolen en deelaspecten van de
monarchie: koninkrijken (als symbool), sommige (quasi-) presidentiële
stelsels (bijvoorbeeld 5de Franse Republiek, VSA, etc.)
Oligarchie
- Staatsvorm waarbij de openbare macht geconcentreerd is in een netwerk van een
beperkt aantal belangengroepen
- Diverse vormen, de types en het aantal belangengroepen kunnen sterk verschillen
- Historische voorbeelden:
o De rege nten in de Oude Republiek
o De grondadel in vroegmodern Engeland
o De ‘cijns-democratieën’ van de 19de eeuw
o De kaderleden van de Communistische Partij in communistische regimes
1
, Democratie
- Staatsvorm waarbij de openbare macht geconcentreerd is in de volksmassa, en in
meerdere of mindere mate uitgeoefend wordt met de goedkeuring van de
volksmassa
- Diverse vormen om de ‘volksmassa’ te definiëren, alsook de machtsdelegatie te
organiseren
- Historische voorbeelden:
o Huidige ‘Westerse’ democratieën
o Ook een aantal van de voorbeelden vermeld onder monarchieën en
oligarchieën
- Hedendaagse Europese systeem: principe van de volkssoevereiniteit als grondslag
van de politieke macht
o Gevolg: exclusieve legitimiteit in het democratisch stelsel
o Maar: de vormgeving van die democratie kan gepaard gaan met
overblijfselen van andere stelsel
o Europese ‘monarchieën': legitimiteit van de macht berust bij het volk of de
natie
- De normale vorm waarop de volkssoevereiniteit wordt uitgeoefend is via een
parlementair systeem
o Normaliteir is de parlementaire vertegenwoordiging thans gebaseerd op
algemeen enkelvoudig stemrecht
o Mits uitzonderingen:
Indirecte ‘getrapte’ verkiezingen (zoals de Franse Senaat)
Vertegenwoordiging van de deelstaten in een federale staat
(bijvoorbeeld Bondsraad in Duitsland)
- De volkssoevereiniteit kan echter ook op andere manieren via de parlementaire
vertegenwoordiging uitdrukking krijgen
o Zoals de rechtstreekse verkiezingen van het staatshoofd (bijvoorbeeld
president in Frankrijk)
o Zoals door een referendum
a) Engeland
- Het democratisch principe vindt men vooral terug in de verkiezingen en
samenstelling van het Lagerhuis, maar het kiesstelsel bevoordeelt de grote
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper inadonvil. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
