Woorden die je vaak in media hoort, maar niet echt juiste def.
Politiek, theoretische types van staatsvormen
Abstract: In praktijk, realiteit is vaak een soort combinatie van de 3
Politiek systeem ergens tussen deze 3 vormen.
In NT: begrip democratie minderwaardig element. Kwam nauwelijks/niet voor.
- Gedachte: democratie = gevaarlijk.
Vanaf eind 18de E:
- Typologie minder gaan gebruiken
- Democratie1 is uitsluitende legitimiteit geworden van een politiek systeem in
westerse systeem.
- Andere 2 niet meer echt gevolgd, hebben nauwelijks nog eigen legitimiteit
o 3-voudige theorie niet meer gevolgd
Tem. Vandaag:
- Theoretische vormen: bestaan nog alle 3.
- Voorbijgestreefde classificering speelde eeuwenlang enorme rol.
- Vandaag minder belang.
1. Monarchie
DEF. Staatsvorm waarbij openbare macht geconcentreerd is in de persoon van een heerser.
(Grote mate van personal rule)
- Algemeen, vaag
- Versch. politieke systemen beantwoorden aan deze staatsvorm
- Grondslag staat buiten definitie
o Monarchie in meerdere vorm
o B.V.: Koning bij gratie Gods, kan in monarchie zetten (als die aan deze regel
beantwoord)
o B.V.: Vorsten dr acclamatie (vroege ME)
o B.V.: Staatsgreep.
o B.V.: Plebisciet
o …
- Zegt dus niets over grondslag staatsvorm
1
Klein broertje van monarchie, oligarchie
,Historische voorbeelden:
- Sommige Middeleeuwse territoriale vorsten
- NT: ‘absolutistische’ vorsten Nieuwe Tijd.
- 20ste E: aantal dictatoren
- Zelfs vandaag: bepaalde stelsels die als symbool elementen behouden van monarchie
o Hier in EU: geen monarchie die beantwoorden aan def. (BE koning heeft geen
personal rule)
MAAR feit dat we een koning hebben (zoals op meeste plaatsen EU)
symbolische functie van vroeger
<-> Leopold I / Leopold II: meer machtsconcentratie
o VS: presidentsfunctie: grote reële machtsconcentratie
Niet enkel symbolische: element die beantwoord aan def. Monarchie!
2. Oligarchie
DEF: staatsvorm waarbij de openbare macht geconcentreerd is in een netwerk van een
beperkt aantal belangengroepen
- Belangengroepen kunnen zeer uiteenlopend zijn in de loop vd geschiedenis
o Op sociaal, economisch, partij-politiek niveau
o Kunnen veel varianten van optreden
Historische voorbeelden:
Oude republiek Verenigde provincies (vroegere Ned. In NT):
- Sociaal-eco elite in de steden
- Niet enkel stedelijk bestuur maar via stedelijk bestuur
o OOK bestuur staten-provinciaal
o OOK bestuur Staten-Generaal beïnvloeden
- Alle mensen die daar zaten kwamen uit de stedelijke elites (= regenten)
- Beperkt # families hadden eigen netwerken
o Concentreerden grotendeels de macht
Vroeg- Engeland: Grond-adel opnieuw sociaal-eco. & pol elite
BE: cijnsdemocratieën
- Enkel aan politieke leven deelnemen
o Door te stemmen
o Door verkiesbaar te zijn
- Parlementaire democratie 19de E: slechts klein deel bevolking maar toegang pol. :
heel elitair: Macht via stemrecht en verkiesbaarheid
o Obv. Economische draagkracht
o Obv. Belastingsbijdragen
Overblijvende communistische regimes: (20ste E : China etc)
, - Politiek als je niet binnen partij kader valt
=> geen deelname aan politieke macht
Typologie van oligarchie al 200j vaarwel tegen gezegd MAAR eigenlijk nog steeds toepasbaar
3. Democratie
DEF: Staatsvorm waarbij de openbare macht geconcentreerd is in de volksmassa en in
meerdere of mindere mate uitgeoefend wordt met de goedkeuring van de volksmassa
- Probleem: “het volk” is een politiek geladen begrip, kan van alles betekenen
- Hoe definieer je het volk?
o Nooit hele bevolking (vandaag ook niet)
o Waar ligt je grens?
o Wat zijn je beperkingen?
- ‘Volksmassa’ moet je hoe dan ook een vorm hebben zodat deze zich via een of
andere vorm van machtsdelegatie kan uitdrukken => op diverse manieren
Historische voorbeelden:
- Huidige ‘Westerse’ democratieën
- MAAR ook aantal vd voorbeelden al vermeld onder monarchie of oligarchie hebben
ook democratische elementen…
o B.V.: VS, Frankrijk: verkiezing (direct of indirect) vd president vr bep. periode.
= vorm van delegatie hoe volksmassa (via meerderheid) macht kan uitoefenen
- Monarchaal & democratisch principe kunnen in een aantal van onze huidige
samenlevingen (FR, VS) samenleven
TOEPASSING: op Electoral college VS
- The popular vote
o = Democratisch element
o MAAR gefiltreerd via statensysteem & zogenaamd Electoral systems
o Speciale kiezers voor elke staat aangeduid die president met heel veel
monarchale macht verkiezen.
o 3 lagen democratie, oligarchie, monarchie terugvinden.
Eind 18e E / begin 19e E:
Volkssoevereiniteit wordt enige/exclusieve grondslag van de politieke macht.
- Tenzij je democratische legitimiteit hebt, heb je geen legitieme politieke macht
- Democratisch systeem wordt enige legitiem systeem
- Verschuiving want in vroegere politieke theorie: monarchie, oligarchie, democratie
o Vereist neutraal te zijn
o Elk vd 3 kon op zichzelf best wel legitiem zijn.
- Maar bij ons is dat niet meer
- Dat monarchie basis zou zijn van politiek systeem = NIET meer aanvaardbaar
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ca1234. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
