Dit document bevat examenvragen van vorige jaren met het antwoord dat ik zou geven, maar meerdere antwoorden zijn mogelijk naargelang de beargumentering. Op het einde van het document staan de examenvragen van januari 2021, maar niet uitgewerkt. Dit vak en examen is zeker haalbaar, maar een goede k...
RGT: EXAMENVRAGEN
HECHTING & MENTALISEREN EN AFSTAND – NABIJHEID IN SYSTEMISCH DENKEN. HOE
WORDT DAT IN STRUCTURALISME GEBRUIKT?
Hechting & mentaliseren in systemisch denken:
− Mentaliseren is het stilstaan bij en voeling nemen met de innerlijke mentale wereld van jezelf, de
ander en hoe deze innerlijke werelden in de wederkerigheid werken. Het heeft een reflectieve
functie en speelt zich altijd af in de interactie tussen mensen en is onderhevig aan fouten. Het is
jezelf van buitenaf zien en anderen van binnenuit.
− Veilige gehechtheid en mentaliseren staan in wederzijdse beïnvloeding van elkaar. Om te
mentaliseren, heb je veiligheid nodig. Als therapeut ga je blijven veilige gehechtheid geven zodanig
dat er epistemisch vertrouwen is. Jij wordt dan een veilige bron.
Afstand – nabijheid in systemisch denken: beiden kunnen gelinkt worden aan mentaliseren. Wanneer een
gezin in therapie komt, dient er afstand genomen te worden van de situatie en dienen meerdere
perspectieven gecreëerd te worden. Zo kan er uiteindelijk tot nabijheid gekomen worden.
Hechting & mentaliseren in structuralisme
− Hechting: een veilige gehechtheidsrelatie met de therapeut is nodig om te kunnen mentaliseren. De
balans tussen de permeabiliteit van gezinnen en de geslotenheid bepaalt in hoeverre autonomie en
nabijheid toegelaten worden tussen bepaalde leden van het gezin. En dus is dit een spiegel van de
gehechtheid binnen een gezin.
− Mentaliseren: Wanneer een gezin een veilige gehechtheid heeft, kennen ze elkaar beter en kan je
ook beter inschatten wat er in de ander allemaal omgaat. Hierbij is het dus makkelijker om te
mentaliseren.
Verder is er ook de Stroke-and-kick-strategie waarbij je door te confronteren de persoon dwingt om
verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen gedrag. Dit is ook een kenmerk van mentaliseren.
Mentaliseren wil ook zeggen om de linken te begrijpen tussen het verleden en het huidig
functioneren. Dit kan gekoppeld worden aan labelen, waarbij mensen vroeger bijvoorbeeld een
bepaalde eigenschap krijgen toegeschreven van heel zijn omgeving en zich hier uiteindelijk ook zo
naar gedragen.
Tot slot, wanneer we gaan experimenten met nieuwe rollen en posities (doel) heeft dat ook te
maken met elkaars standpunt te begrijpen en aldus met mentaliseren.
− Gebrek aan mentaliseren wordt door Colapinto beschreven, namelijk wanneer mensen in een
conflict enkel praten in termen van ‘jij bent/doet zo’ en ‘jij zegt altijd dit’ dan zitten we in de
prementaliserende modus (pretend modus). Dit wil zeggen dat we te automatisch gaan reageren.
Afstand – nabijheid in structuralisme: binnen een gezin zijn er bepaalde grenzen en regels die het
lidmaatschap bepalen voor een subsysteem en het contact met andere subsystemen. We spreken dan van
de permeabiliteit van het systeem: te hoog = kluwengezinnen (moeilijk om contact te leggen), te laag = los
zand gezinnen (makkelijk om contact te leggen). Een gezin bevindt zich op een continuüm tussen
kluwengezinnen en los zand gezinnen.
Mentaliseren binnen systeemtherapie: immuunsysteem van het gezin, beperking in mentaliseren ofwel
bevordering. Risico tot ontwikkelen van misverstanden, bevordering: omgaan met transitie, verandering,
…
1
, Mentaliseren bij strategische: adhv circulaire vragen verplaats je je in de ander zijn perspectief en doe je
aan mentaliseren.
Mentaliseren bij contextuele: Nagy baseerde zich op Buber, met het dialogisch principe I-Thou, waarbij
men in een vertrouwensrelatie zowel ik als jij wil zijn. Erkenning geven en daarvoor heb je dus
mentaliseren nodig. Linken leggen om te begrijpen wat er vroeger is gebeurd en hoe je nu functioneert.
Dit is wat er gebeurt bij ontschuldigen = begrijpen van je eigen geschiedenis vanuit informatie boven zich
om roulerende rekening te stoppen. Voorwaarde is om erkenning te geven en hiervoor heb je
mentaliseren nodig. Moratorium & verbindende actie: hiervoor heb je mentaliseren nodig. Als therapeut:
om aan te voelen wanneer de timing juist is om verbindende actie aan te gaan. Als cliënt: om over
bepaalde zaken te kunnen nadenken om op gepaste wijze de loyaliteit uit te kunnen drukken.
Parentificatie is een gebrek aan mentaliseren.
Mentaliseren bij narratieve: Taal: betekent voor de ene persoon iets anders dan voor de andere. Wanneer
je in termen van mentaliseren zou vertalen, is dit ook het aftoetsen van jouw perspectief en of dat dit
klopt met het perspectief van iemand anders. Toetsing = mentaliseren. Teveel in het taalniveau zitten: op
die manier komen we terecht in het pseudomentaliseren. Wat wil zeggen: mentaliseren zonder
verbinding te maken met wat we voelen. Goin public vereist een mentaliserend vermogen van de
therapeut over zichzelf. Boze positieve connotatie waarbij therapeut gaat mentaliseren over zichzelf, de
ander en de wisselwerking tussen de twee.
Dit is te oriënteren binnen de strategische stroming, en meer bepaald onder de cybernetische stroming.
Double bind = pathologisch en heeft twee gelijktijdige injuncties:
1) Expliciet niveau: verandering is noodzakelijk
2) Impliciet niveau: verandering wordt geblokkeerd/bestraft
Het gedrag dat in een gezin verwacht wordt, wordt concreet gevraagd, maar wordt non-verbaal niet beloond.
VB: Mama die tegen haar dochter zegt dat het tijd is om zelfstandig te worden, maar elke vorm van autonoom
gedrag die de dochter stelt wordt afgestraft. Dus de dochter zit geblokkeerd.
Een dubbele binding omvat een krachtige complementaire relatie, een paradoxale communicatie waarbij
context en inhoud tegengesteld zijn. Bovendien is er een verbod op metacommunicatie en is er een duurzaam
patroon met dreigende bestraffing van verandering.
Bij een paradoxale opdracht gaan we het symptoom voorschrijven, met als onderliggend mechanisme:
controle. Er is sprake van reframing of herdefinitie waarbij het symptoom wordt geherdefinieerd van een
vreemd element buiten het gezin tot een essentieel onderdeel ervan. Er is ook sprake van positieve connotatie
waarbij alle gedrag dat het symptoom onderhoudt beschouwd wordt als een nobele act om de stabiliteit en
eenheid te bewaren.
Er kan een onvrijwillig symptoom zijn en dus een gebrek aan controle. Bijvoorbeeld: een moeder die depressief
is en waartegen de therapeut zegt: de manier waarop je momenteel zorgt draagt voor het gezin door
depressief te zijn, is wat het gezin absoluut nodig heeft. Ik wil dan ook met aandrang vragen om dit de
komende twee weken verder te zetten. Als het systeem toestemt, wil dit zeggen dat er vrijwillige controle
mogelijk is in het voortzetten van de symptomen. Cliënt is als het ware ‘bewust’ depressief. Als het systeem
weigert, betekent het eveneens dat de persoon controle heeft over het symptoom en zijn symptoom afwijst.
Dus gewenste resultaat wordt bereikt.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ianederudder. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,69. Je zit daarna nergens aan vast.
