Afdeling 4.4. Contractuele aansprakelijkheid
Contractuele aansprakelijkheid doet zich voor wanneer een partij de overeenkomst niet,
laattijdig of niet naar behoren (gebrekkig) uitvoert. Er kunnen dus verschillende manieren zijn
van “niet uitvoering”. Voorbeelden van manieren waarop een contract niet (naar behoren)
kan worden uitgevoerd:
- Aannemer voert de werken te laat uit
- Er worden fouten begaan in het ontwerp (door bv. foutieve plannen)
- Er is een foutieve studie (bv. stabiliteitsstudie) gemaakt
- Fout uitgevoerde werken
- Budgetoverschrijding
- …
Al deze gevallen kunnen leiden tot een contractuele aansprakelijkheid. Aansprakelijkheid
(‘aanspreken’) betekent dat een contractspartij aangesproken kan worden in zijn vermogen.
De medecontractant zal sancties kunnen opleggen waardoor die de onwillige contractspartij
of degene die niet of slecht heeft uitgevoerd zal kunnen raken in zijn vermogen.
Aansprakelijkheid is de verplichting om de nadelige gevolgen van een bepaalde gebeurtenis
te dragen. Als iemand aansprakelijk is, moet deze verhaal op zijn of haar vermogen accepteren
ter voldoening van een of meer verbintenissen, ook wanneer hij of zij de verbintenis niet tot
stand heeft gebracht.
A) Algemene vereisten
Welke voorwaarden moeten er vervuld zijn opdat een contractspartij zijn medecontractant
contractueel kan aanspreken?
I. Toerekenbare tekortkoming (DIA 3)
In de eerste plaats wordt er vereist dat een contractspartij een toerekenbare tekortkoming
heeft begaan. Tekortkoming (= datgene waarin iemand of iets tekortschiet) is synoniem voor het
“niet nakomen van de overeenkomst, het niet uitvoeren van een contractuele verbintenis”.
Hierbij kan het gaan om het geheel, gedeeltelijk, gebrekkig of laattijdig niet uitvoeren of
nakomen van de overeenkomst.
Voorbeeld: Indien een leverancier van bouwmaterialen een deel van het materiaal levert en
het tweede deel niet levert, dan gaat het in dit geval om het gedeeltelijk niet uitvoeren of
nakomen van de overeenkomst.
,Het is vereist dat de tekortkoming, het niet nakomen van de overeenkomst, ook
toerekenbaar is aan de schuldenaar. Wat betekent dat?
Er zijn twee opties:
- De schuldenaar heeft een eigen tekortkoming begaan aan één of meer contractuele
verbintenissen
- Tekortkoming van een derde of zaak waarvoor de schuldenaar instaat in één of meer
contractuele verbintenissen
Voorbeeld: Er werd een gebouw opgericht waarin de vochtslabben slecht zijn uitgevoerd
door het feit dat de aannemer zijn werken gebrekkig heeft uitgevoerd. Hierdoor is er
waterinfiltratie mogelijk. Door die waterinfiltratie gaan de muren vochtig worden. Dat zal
leiden tot het aantasten van het schilderwerk, het afbrokkelen van de bepleistering, en er
zal zich bijvoorbeeld zoutuitbloeiing aan de binnenkant van de muren manifesteren. DUS
dat kan een gevolg zijn van een eigen tekortkoming van de schuldenaar, maar ook van een
tekortkoming van een derde waarvoor die schuldenaar instaat.
Voorbeeld: Wanneer bijvoorbeeld een aannemer gebrekkig materiaal gebruikt waardoor
bijvoorbeeld schade wordt veroorzaakt of wanneer hij vertraging in de werkzaamheden
zich voordoen omdat hij bijvoorbeeld moet wachten op een nieuwe machine, dan is dat
allemaal voor rekening van de aannemer. DUS een contractspartij is ook aansprakelijk
voor de zaken die hij aanwent voor(bij) de uitvoering van de overeenkomst.
Voorbeeld: De aannemer staat in voor de fouten van zijn werknemers (bv. de arbeiders).
Als de arbeider van een aannemingsbedrijf een fout begaat, dan is dat aannemingsbedrijf
uiteraard contractueel aansprakelijk ten opzichte van de bouwheer voor de fout van zijn
arbeiders.
Voorbeeld: Een hoofdaannemer is aansprakelijk voor de fouten van zijn onderaannemer.
Stel dat de bouwheer een overeenkomst sluit met de hoofdaannemer waarbij de
hoofdaannemer zich verbindt om een woning te bouwen, sleutel op de deur, voor de
bouwheer. Stel dan dat de hoofdaannemer op zijn beurt een deel van de werken (bv. de
dakwerken) uitbesteed aan een onderaannemer.
à Indien de onderaannemer fouten begaat bij die uitvoering van het dak, dan zal de
hoofdaannemer instaan voor de fouten van de onderaannemer dakwerken. De bouwheer
kan dus de hoofdaannemer aanspreken voor de fouten van diens onderaannemer.
à Wat gaat de hoofdaannemer dan moeten doen?
De hoofdaannemer zal op zijn beurt de onderaannemer betrekken in de procedure voor
de rechtbank. DUS als de hoofdaannemer wordt gedagvaart, dan zal hij op zijn beurt de
onderaannemer dagvaarden (= het oproepen van een gedaagde, verdachte, getuige of deskundige
om voor de rechter te verschijnen). De hoofdaannemer zal dan vragen dat de onderaannemer
hem vrijwaart (vrijwaren = behoeden voor, beschermen tegen) voor alle bedragen waartoe hij
wordt veroordeeld ten opzichte van de bouwheer.
à Het idee: Als de onderaannemer een fout begaat en de hoofdaannemer wordt
daarvoor aangesproken door de bouwheer, dan zal de hoofdaannemer de bouwheer
2
, uiteraard moet vergoeden door een schadevergoeding te betalen. MAAR dat in de mate
en voor zover die schade is veroorzaakt door fouten en/of tekortkomingen van de
onderaannemer. De onderaannemer kan dan veroordeeld worden om alle bedragen
(zowel intresten als gerechtskosten als …) terug te betalen aan de hoofdaannemer voor
zover ze natuurlijk door zijn fout zijn veroorzaakt.
Uiteraard volstaat het voor de rechtbank niet om te beweren dat er een toerekenbare
tekortkoming is van de medecontractant. Men zal ook het bewijs moeten kunnen leveren dat
er effectief sprake is van een contractuele tekortkoming in hoofde van de medecontractant.
In dit verband komt het onderscheid tussen enerzijds een resultaatsverbintenis en anderzijds
een inspanningsverbintenis terug aan de orde.
Wanneer het bewijs moet worden geleverd van een toerekenbare tekortkoming, dan zal men
moeten vaststellen dat dit veel eenvoudiger is wanneer de schuldenaar een
resultaatsverbintenis heeft aangegaan dan in het geval dat de schuldenaar een
inspanningsverbintenis heeft aangegaan.
Resultaatsverbintenis
Bij een resultaatsverbintenis moet men het bestaan van de verbintenis bewijzen en volstaat
het vervolgens te bewijzen dat het resultaat dat moest worden bereikt niet is bereikt. DUS
indien men kan bewijzen dat het resultaat dat men had gegarandeerd niet is bereikt, dan
heeft men het bewijs van een contractuele toerekenbare tekortkoming.
Voorbeeld: Een bouwpromotor/aannemer moet een woning, sleutel op de deur, afleveren
aan een bouwheer uiterlijk voor een welbepaalde datum (bv. 25 oktober 2020). Stel even dat
de werken op die afgesproken datum van bijvoorbeeld 25 oktober niet volledig voltooid zijn.
Als men dan op die dag op de werf komt, MAAR men stelt vast dat er nog belangrijke
werkzaamheden uitgevoerd moeten worden en dat de werken niet klaar/voltooid kunnen zijn
op de daartoe voorziene datum, DAN heeft men eigenlijk al het bewijs geleverd van een
toerekenbare tekortkoming.
Inspanningsverbintenis
Bij een inspanningsverbintenis is het leveren van dat bewijs zwaarder. De schuldeiser zal nog
steeds moeten bewijzen dat de verbintenis bestaat en dat het vooropgestelde resultaat dat
moest worden bekomen in dit geval niet is bereikt (want het is geen garantie). En bijkomend
zal men moeten aantonen dat de schuldenaar niet de nodige inspanningen heeft geleverd.
DUS bij een inspanningsverbintenis moet men over volgende drie elementen bezitten:
1) Men moet bewijzen dat de verbintenis bestaat
2) Men moet bewijzen dat het resultaat dat beoogt/vooropgesteld was niet is behaald
3) Men moet bewijzen dat de schuldenaar niet de nodige inspanningen heeft geleverd
à Hiervoor gaat men het concrete gedrag van de schuldenaar vergelijken met het
zorgvuldigheidscriterium, het criterium van de goede huisvader (de bonus pater
familias in het Latijn).
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ACstudent2405. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.