Samenvatting
Samenvatting 3 Geneeskunde Oncologie
- Vak
- 3 Geneeskunde
- Instelling
- Odisee Hogeschool (Odisee)
Samenvatting van het onderdeel Oncologie.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
In winkelwagenVerkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
3VE Geneeskunde: Oncologie1 Epidemiologie
5-jaaroverleving = aantal % dat 5 jaar na diagnose nog leeft
Welke kanker de hoogste 5jaar overleving teelbalkanker
Zeer lage 5-jaaroverleving longvlies, Pancreaskopcarcinoom
1.1 Beïnvloedende factoren & risico bevorderende factoren
Familiaal belaste vs erfelijke kanker
- Erfelijk is een mutatie in het DNA
Beïnvloedende factoren bij ontstaan
- Ontstaansmechanisme v kanker nog steeds niet duidelijke
- Wel kennen we een aantal factoren die risico op kanker vergroten
- Ook aantal beschermende factoren
Risico bevorderende factoren
- In geïndustrialiseerde langden: roken en onevenwichtige voeding
- Leeftijd: kanker incidentie stijgt met leeftijd, type kanker verschilt ngl leeftijd
- Roken (+ passief): beschadigen v cel-DNA
- Alcohol: overdadig gebruik v ethanol (= carcinogeen)
- Voeding: opname verzadigde vetten wss verhoogde kans op borst- en darmkanker (relatie
met obesitas)
- Andere: biologische (mo) en chemische factoren, zonlicht (ABCDE = pigmentvlekken controle),
(leef)milieu, hormonen (substitutietherapie)
Biologische factoren
Biologische oorzaak Type Kanker
Parasieten Plaveiselcelcarcinoom van de blaas
Bacteriën: Maagcarcinoom, maaglymfoom
- Helicobacter pylori
Virussen: Plaveiselcelcarcinoom baarmoederhals en
- Humaanpapillomavirus nasofarynx
- Epstein-barrvirus Lymfoom (hodgkin)
- Hepatitisvirus (B,C) Carcinoom van de lever
- Humaan Herpesvirus Lymfoom, sarcoom (tumor steun- en
tussenweefsels)
ABCDE:
- Asymmetrie
1.2 Beschermende factoren
- Voeding: anti-oxidanten o Fruit: 2 tot 3
o Cellen gaan minder snel oxideren stukken per
(dus verouderen) dag
o Vit E, C, beta carotein, zink - Lichaamsbeweging
- Normale BMI
1
, 1.3 Combinaties van risicofactoren
- Interacties tss verschillende factoren
o Synergetisch (alcohol en roken) door combinatie van
verschillende risicofactoren is het totale risico hoger dan het louter
optellen van de verschillende risico’s.
o Antagonistisch
Positieve noot
- 50% vd kankers kan vermeden worden - Geen extreme blootstelling aan zonlicht
- Niet roken - Hygiënische geslachtsverkeer
- Beperkte alcoholconsumptie - Doortastende veiligheidsmaatregelen in
- Gevarieerde en matige voeding bedrijven
2 Preventie
2.1 Definitie en soorten
Deel vd gezondheidszorg dat maatregelen en acties omvat die tot doel hebben de gezondheid te
bevorderen, te beschermen en te behouden
Soorten
- Primaire preventie o Mamografie (vanaf 50 tot 69 om
o Vaccinatie de 2 jaar)
baarmoederhalskanker (HPV) o Screening darmkanker (vanaf 50
- Secundaire preventie (vroegtijdige om de 2 jaar)
opsporing) o Uitstrijkje om de 3j vanaf 25
- Tertiaire preventie
Screening
- Systemische preventie
o Als je aan bepaalde voorwaarden voldoet is alles terugbetaald krijgen
- Opportunistische screening
3 Fundamentele aspecten van kanker
3.1 Cel- en tumorbiologie
Normale cyclus
- Oude of beschadigde cellen worden vernieuwd door celdeling of mitose
- Geprogrammeerde celdood of apoptose
- Mechanisme ligt vast in DNA v elke cel (genen)
- Aanmaak v cellen is in evenwicht met celdood
Tumoren
- Balans tss celaanmaak en celverlies ontregeld er worden meer cellen aangemaakt dan er
worden afgebroken
- Tumorale cellen veel minder onderhevig aan normale groeiregulerende mechanismen
o Tiomerase zorgt voor normale celdeling
Celcyclus
- Er is een afwijking in het DNA - Van 1 mutatie krijg je geen tumor
De apoptose
- Op welke manier kan dna beschadigd raken
- Hoe reageert een cel op dna schade
Carcinogenese
2
, - Tumorcel = gemuteerde cel met aantal veranderingen in groeiregulerende genen
- Betrokkendheid genen 4 soorten genen belangrijke
o Oncogenen (zorgen voor de groei)
o Tumor suppressort genen (houden groei tumoren tegen, remmen,
soms doen die hun werk niet)
o DNA-herstelgenen
o Telomerase (zorgt voor delen, wnr dit op is kan cel niet meer delen) bij
tumorcellen blijft dit aanwezig en kan dit blijven delen
- Geiniceerde cel = is de eerste cel die een verkeerde deling is ondergaan
- TIS in sito, begin van kwaadaardige deling
- Hyperplasie = exponentiele groei
- Metastasering
o Lymofsering in de lymfebanen
o Hematogene in de bloedbaan
- Promotie tumorcel is zich aan het verdubbelen
Ongecontroleerde celdeling
- Metaplasie = slokdarmbarettesyndroom cellen die veranderen bv
slokdarmcellen worden maagcellen
Angiogenese
- Tumor geeft VEGF af (groeifactor)
- Aanmaak nieuwe bloedvaten richting tumor ontstaat
- Krijgt voedingstoffen en kan zo groeien
- Maar kan ook makkelijk verspreiden via de bloedbaan
3.2 Goedaardige/ kwaadaardige tumoren en metastasering
- Niet alle tumoren zijn kwaadaardige of maligne
- Zijn ook goedaardige of benigne tumoren deze zijn omkapseld en groeit nergens in
- Wel grote verschillen in begrenzing, groeiwijze en -snelheid
- Kwaadaardige tumoren: infiltratie en metastasering
Metastasering
- Tumorcellen laten los v primaire tumor en banen zich een weg door weefsels
en infiltreren vervolgens de bloed- of lymfevaten
Carinoma in situ = T0
- Kenmerken v kwaadaardige tumor, maar nog geen infiltrerende groei
Borderline tumor
- Weten niet goed of het goed of kwaadaardig is
Goedaardige tumor
- Groeit meestal niet snel - Meestal niet dodelijk (afhankelijk vd
- Is goed ingekaspeld vitale plaats waar tumor zich bevindt)
- Respecteert anatomische begrenzing - Er treedt zelden recidief (terugkerend)
- Bestaat uit goed gedifferentieerde cellen op
Kwaadaardige tumor
- Zowel proliferatie als de differentiatie zijn gestoord
- Stoort zich niet aan anatomische begrenzingen groeit infiltratief in weefsel en omgeving
- Polymorfe cellen - Metastasering
- Onbehandeld leiden ze steeds tot de dood
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stefaniepieters. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen